پرش به محتوا

خزنده‌چهرگان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

خزنده‌چهرگان
محدودهٔ زمانی: پنسیلوانین تا دوران اخیر
۳۱۲ تا ۰ میلیون سال پیش
لاک‌پشت گوش‌سرخ و مرغابی سرسبز دو گونه از خزنده‌چهرگان
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
بالاشاخه: دوم‌دهانیان
شاخه: طنابداران
زیرشاخه: مهره‌داران
فروشاخه: آرواره‌داران
بالارده: چهاراندامان
رده: خزنده‌چهرگان
طبقهٔ سنتی خزندگان (منطقه سبزرنگ) یک گروه نافراگیر شامل همه آب‌پرده‌داران (Amniota) به جز پستانداران و پرندگان است. بر خلاف آن، کلاد آب‌پرده‌داران خودش یک گروه فراگیر است.

خزنده‌چهرگان (به انگلیسی: Sauropsida) یکی از دو رده آب‌پرده‌داران (آمنیوت‌ها)[۱] هستند که شامل پرندگان، خزندگان و پیراخزندگان (منقرض‌شده) می‌شود. رده دیگر آب‌پرده‌داران هم‌کمانان هستند که شامل پستانداران و خویشاوندان نزدیکشان می‌شود. در طبقه‌بندی‌های جدید خزنده‌چهرگان به عنوان جایگزین رده سنتی و قدیمی خزندگان استفاده می‌شود.

فرگشت

[ویرایش]

نخستین خزنده‌چهرگان در زیردوره پنسیلوانین به وجود آمدند. خزنده‌چهرگان نخستین بر اساس ساختار جمجمه به دو زیررده بی‌کمانان و دوکمانان تقسیم می‌شدند. آخرین بی‌کمانان در پایان دوره تریاس منقرض شدند و همهٔ خزنده‌چهرگان امروزی از دوکمانان هستند. دوران میانه‌زیستی اوج شکوفایی و تنوع دوکمانان بود در این زمان شاه‌خزندگان گوناگونی پدید آمدند و مهم‌ترین گروه آن‌ها دایناسورها بودند که تا پایان دوران میانه‌زیستی مهم‌ترین و موفق‌ترین جانوران خشکی محسوب می‌شدند. گروه دیگری از شاه‌خزندگان به نام پتروسورها نیز در این دوره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین جانوران پروازگر بودند. به موازات دایناسورها و پتروسورها نیز چندین گروه از دوکمانان مانند ماهی‌خزنده‌سانان و نزدیک‌سوسمارسانان نیز به زندگی در دریا خو گرفتند و آبزی شدند. با این وجود با وقوع رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن تقریباً تمامی دایناسورها (به غیر از پرندگان)، همه پتروسورها و بیشتر خزندگان دریایی منقرض شدند. و بسیاری از کنام‌های سابقشان توسط گروه‌های مختلف پستانداران تصرف شد.

رده‌بندی

[ویرایش]

طبقه‌بندی تا تراز راسته، پس از بنتون، ۲۰۰۴

Sauropsida
unnamed
بی‌کمانان

Mesosauridae

unnamed

Millerettidae

unnamed

Lanthanosuchidae

unnamed

Nyctiphruretia

unnamed

پاریاسور

پیش‌انجامه‌واران

?لاک‌پشتان (لاک‌پشت‌ها، لاک‌پشت زمینی و terrapin‌ها)

رومریان

ریشه‌بینیان

unnamed

Protorothyrididae*

دوکمانان

کم‌اندام‌سانان

unnamed

یونگیناسانان

?ماهی‌خزنده‌سانان

?خزنده‌بالگان

پولک‌سوسمارریختان (مارمولک‌ها، مارها، سوسمار پل‌دماغی، و خویشان منقرض شده‌شان)

شاه‌خزنده‌ریختان (کروروتارسیان، پرندگان و خویشان منقرض شده‌شان)

پانویس

[ویرایش]
  1. amniotes
  2. Class
  3. Synapsida
  4. Pelycosauria
  5. Therapsida
  6. sauropsida
  7. Subclass
  8. Anapsida
  9. Testudines
  10. Diapsida
  11. Araeoscelidia
  12. Younginiformes
  13. Ichthyosauria
  14. Infraclass
  15. Lepidosauromorpha
  16. Superorder
  17. Sauropterygia
  18. Placodontia
  19. Nothosauroidea
  20. Plesiosauria
  21. Lepidosauria
  22. Sphenodontida
  23. Squamata
  24. Archosauromorpha
  25. Prolacertiformes
  26. Division
  27. Archosauria
  28. Subdivision
  29. Crurotarsi
  30. Crocodylomorpha
  31. Crocodylia
  32. Avemetatarsalia
  33. Infradivision
  34. Ornithodira
  35. Pterosauria
  36. Dinosauria
  37. Saurischia
  38. Aves

منابع

[ویرایش]
  • "Sauropsida" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 11 November 2008.