کومون

کمون commune به معنای اشتراکی، نوعی سازمان زندگی و کار جمعی است که در آن مالکیت خصوصی بر ابزارهای تولیدی وجود نداشته و افراد به طور یکسان از حاصل کار جمعی برخوردار می شوند. به آن جامعه اشتراکی نیز گفته می شود. در نظر کومون‌ها عالی‌ترین هدف آنارشیسم و کمونیسم اند.اما در عمل کمون‌ها همگی با دشواریهایی مانند نابرابری‌های فردی اعضای خود و نابرابری میان کمون‌ها و رابطهٔ کومون‌ها با سازمان اقتصادی و سیاسی جامعهٔ بزرگتر بازار و دولت رو به رو شده‌اند.

لفظ کمونیسم از این واژه آمده است. در معنای عام کلمه، کمون جامعه ای است که در آن سلسله مراتب وجود ندارد و همه اموال ووسایل آسایش و تفریح به اشتراک در اختیار همه جامعه یا نخبگان (گزیدگان) باشد. کلمه کمونیزم در مورد نظامهای اجتماعی مختلفی استعمال شده است، مانند: کمونیزم گزیدگان که افلاطون با الهام از الگوی اسپارت قدیم پیشنهاد کرده، جوامع کمونیستی مذهبی مسیحی که در قرن شانزدهم و قرنهای بعدی در قاره آمریکا تاسیس شد، فالانسترهایی که فوریه پیشنهاد کرده است، و جوامع اشتراکی رابرت آون و ... این جوامع در میان خود مساوات داشتند و آب و غذا و درآمد را برحسب نیاز افراد تقسیم می کردند. امروزه نیز در تعاریف مارکسیستی بکار می رود.

نخستین کومون‌ها

نخستین کومون‌ها در عصر جدید را هواداران سوسیالیسم آرمان شهری مانند رابرت آون و شارل فوریه و اتین کابه بنیان نهادند اما زود از هم پاشیدند.

کمون‌ها در روسیه

در روسیه در دوران جنگ کمونیستی واحدهای جمعی کشاورزی سازمان یافت ولی بیشتر انها با سیاست اقتصادی جدید (۱۹۲۱)از میان رفتند و بازمانده‌های آنها در دوران جمعی کردن کشاورزی روسیه به صورت کشت زارهای اشتراکی دولتی در آمدند.

کمون‌ها در چین

چینی‌ها هم در دوران جهش بزرگ به پیش کمون‌های بزرگی سازمان دادند.وایجاد این واحدها را میان بری به سوی جامعه کمونیستی کامل می‌دانستند.اما شکست آن‌ها موجب تغییر آنها و در پیش گرفتن روش‌های میانه رو تر شد.گرچه نام کومون نگاه داشته شد.

کمون در آمریکا

در این اواخردر ایالت کالیفرنیای امریکا نیز کمون‌هایی به دست گروه‌هایی که از نظام سرمایه داری بیزارند ایجاد شده‌است اما این‌ها کاملاً در حاشیهٔ جامعه قرار دارند و کمتر از پیشینیان خود سوداهای ایدئولوژیک برای پایه گذاری مدینه فاضله دارند.

جستارهای وابسته

• کمون اولیه (به مرحله‌ای تاریخی در زندگی انسان گفته می‌شود که اجتماعات بشر به شکل کمون بود)

منابع

• دانش نامه سیاسی-داریوش آشوری-صفحه ۲۷۲
• مواجهه آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در فلسفه سیاسی افلاطون و ارسطو