مسکن مهر: تفاوت میان نسخه‌ها
UnitedPowers (بحث | مشارکتها) جز خنثی‌سازی ویرایش 21620288 توسط Expectant of Light (بحث) لطفاً صبر کنید تا بحث‌مان به نتیجه برسد باتشکر |
جز ←منابع |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مسکن مهر''' طرحی بود در دولت [[محمود احمدی‌نژاد]] رئیس‌جمهور وقت ایران، برای خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد که طبق آن دولت با واگذاری زمین رایگان سعی داشت خانه سازی را تشویق کند. این طرح پس از افزایش شدید بهای مسکن در ایران شروع شد. |
|||
[[پرونده:Maskan-e Mehr, Borujerd, Iran.jpg|200px|بندانگشتی|ساختمان‌های مسکن مهر در [[بروجرد]]]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | [[محمد سعیدی کیا]]، وزیر مسکن و شهرسازی سیاست اصلی [[دولت نهم]] برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی را طرح مسکن مهر اعلام کرد. به موجب این طرح سالانه تعداد یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی، زمین در سطح کشور واگذار می‌شود.<ref>[http://www2.irna.ir/fa/news/view/menu-273/8705282955130207.htm مسکن مهر برنامه دولت نهم برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی است] ''ایرنا''</ref> بر اساس اظهارات [[علی نیکزاد]] که در ابتدای خرداد ۱۳۹۲ بیان کرده بود، از ابتدای دولت نهم بالغ بر ۴٬۴۰۰٬۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرها و روستاها شروع به ساخت شده‌اند که نیمی از این تعداد در روستاها بوده‌اند که تعداد ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ از این تعداد تا خرداد ۱۳۹۲ تحویل شده و مابقی مسکن‌های روستایی می‌بایست تا پایان دولت دهم تحویل داده شوند. در حوزه مسکن مهر شهری حدود ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ واحد تا زمان درج گزارش تکمیل شده و مابقی همچنان در دست ساخت هستند که تکمیل و تحویل آنها به [[دولت یازدهم ایران|دولت یازدهم]] کشیده می‌شود.<ref>{{یادکرد|تاریخ=۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲|صفحه=صفحه ۱۰|نویسنده=زهره افشار|مقاله=تحویل ۲٫۷ میلیون مسکن مهر|نشریه=[[روزنامه ایران]]|دوره=نوزدهم|شماره=۵۳۶۸}}</ref> |
||
| ⚫ | طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کمتر بود که توسط احمدی‌نژاد و به صورت غیر کارشناسانه از ۲۰ هزار واحد در سال به ۵/۱ میلیون واحد در سال افزایش یافت. مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده‌است. همچنین در استان تهران این سهم به حدود ۶۰ درصد بالغ می‌شود؛ بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می‌توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد؛ بنابراین طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=پایگاه وزارت راه و شهرسازی|نشانی=http://news.mrud.ir/news/1333/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%8A%D9%8A-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1|عنوان=آشنايي با تاریخچه مسکن مهر}}</ref> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | [[محمد سعیدی کیا]]، وزیر مسکن و شهرسازی سیاست اصلی [[دولت نهم]] برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی را طرح مسکن مهر اعلام کرد. به موجب این طرح سالانه تعداد یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی، زمین در سطح کشور واگذار می‌شود.<ref>[http://www2.irna.ir/fa/news/view/menu-273/8705282955130207.htm مسکن مهر برنامه دولت نهم برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی است] ''ایرنا''</ref> بر اساس اظهارات [[علی نیکزاد]] که در ابتدای خرداد ۱۳۹۲ بیان کرده بود، از ابتدای دولت نهم بالغ بر ۴٬۴۰۰٬۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرها و روستاها شروع به ساخت شده‌اند که نیمی از این تعداد در روستاها بوده‌اند که تعداد ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ از این تعداد تا خرداد ۱۳۹۲ تحویل شده و مابقی مسکن‌های روستایی می‌بایست تا پایان دولت دهم تحویل داده شوند. در حوزه مسکن مهر شهری حدود ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ واحد تا زمان درج گزارش تکمیل شده و مابقی همچنان در دست ساخت هستند که تکمیل و تحویل آنها به [[دولت یازدهم ایران|دولت یازدهم]] کشیده می‌شود.<ref>{{یادکرد|نویسنده=زهره افشار|مقاله=تحویل ۲٫۷ میلیون مسکن مهر|نشریه=[[روزنامه ایران]] |
||
== انتقادها و |
== انتقادها و بحث‌های کارشناسی == |
||
دولت برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد، که منجر به رشد [[نقدینگی]] و افزایش تورم شد<ref name="bbc.co.uk">http://www.bbc.co.uk/persian/business/2014/04/140410_housing_mehr_akhondi</ref> به طوری که نیمی از کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شد.<ref>http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/12/141215_l93_housing_iran</ref> خانه‌های ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیهٔ شهرها بودند و فکری برای امکانات گوناگون نظیر آب و برق و گاز و تلفن آنها نشده بود.<ref name="bbc.co.uk" /> |
|||
| ⚫ | |||
برخی کارشناسان معتقد بودند که ساخت و ساز مسکن مشکل‌تر از آن است که از تعداد شرکت تعاونی و مردم عادی براید. دولت در سال ۸۹ طرح مسکن زوجهای جوان را ارائه کرد.<ref name="صدای آلمان">{{cite web|url=http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5534164,00.html|title=تب تند مسکن در ایران |accessdate=۲۰۱۰-۰۵-۰۹}}</ref> |
|||
| ⚫ | گرچه این طرح با مشکلات عمده‌ای همچون توقف پرداخت وام توسط بانک‌های دولتی برای بیش از ۱۸ ماه مواجه شد.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/pages/?cid=58803 انتقاد وزیر تعاون از روند طرح مسکن مهر] (فردا، ۰۴ شهریور ۱۳۸۷)</ref> برخی کارشناسان معتقد بودند که ساخت و ساز مسکن مشکل‌تر از آن است که از تعداد شرکت تعاونی و مردم عادی براید. دولت در سال ۸۹ طرح مسکن زوجهای جوان را ارائه کرد.<ref name="صدای آلمان">{{cite web|url=http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5534164,00.html|title=تب تند مسکن در ایران |accessdate=۲۰۱۰-۰۵-۰۹}}</ref> |
||
| ⚫ | طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کمتر بود که توسط احمدی‌نژاد و به صورت غیر کارشناسانه از ۲۰ هزار واحد در سال به ۵/۱ میلیون واحد در سال افزایش یافت. |
||
| ⚫ | آنچه در توجیه طرح مسکن مهر با استدلال به قیمت بالای زمین در نظر گرفته نشده‌است آن است که ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلان‌شهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان‌شهرها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلان‌شهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد. این پروژه البته مشکلات جدی دیگری نیز در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامه‌ریزی توسعه شهری و … ایجاد نموده‌است که در مقالات متعددی مورد بحث واقع شده‌است. اما متأسفانه دولت و به ویژه وزیر مسکن و شهرسازی دولت دهم، بارها در جلسات غیررسمی اعلام نموده‌است که معتقد است «با اجرای پروژه مسکن مهر می‌توان اشتباه بودن تئوری‌های اقتصادی را اثبات نمود.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.icana.ir/Fa/News/201495/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1|عنوان=رویایی به‌نام مسکن مهر|بازبینی=2017-11-15}}</ref> |
||
مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده‌است. همچنین در استان تهران این سهم به حدود ۶۰ درصد بالغ می‌شود؛ بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می‌توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد؛ بنابراین طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است. |
|||
| ⚫ | احمد اصغری مهرآبادی مجری ویژه پروژه مسکن مهر با اعلام آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی واحدهای مسکن مهر در اردیبهشت ۱۳۹۶، از معطلی ۴۰۲ هزار واحد مسکن مهر آماده به دلیل عدم برخورداری از خدمات زیربنایی (آب، برق و…)، کم‌کاری برخی تعاونی‌های مسکن، مسیر دشوار و کند تأمین خدمات روبنایی (مدرسه، مسجد و…)، وجود واحدهای فاقد متقاضی و همچنین باز بودن پرونده ۳۶ هزار واحد مسکن مهر در دادگاه‌ها به‌عنوان مهمترین مشکلات این پروژه یاد کرد و افزود: برخی از این مشکلات از همان ابتدای شروع پروژه مسکن مهر مشخص بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=دانا|نشانی=http://www.dana.ir/news/1129741.html/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%8C----%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA|عنوان=مسکن مهر در بازار بی مهری مسئولان/بلاتکلیفی ۱۶ هزار واحد مسکن استان کرمان در سایه نبود زیر ساخت}}</ref> |
||
اما نکاتی که در این میان در نظر گرفته نشده‌است آن است که ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلان‌شهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان‌شهرها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلان‌شهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد. |
|||
| ⚫ | این پروژه البته مشکلات جدی دیگری نیز در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامه‌ریزی توسعه شهری و … ایجاد نموده‌است که در مقالات متعددی مورد بحث واقع شده‌است. اما متأسفانه دولت و به ویژه وزیر مسکن و شهرسازی دولت دهم، بارها در جلسات غیررسمی اعلام نموده‌است که معتقد است «با اجرای پروژه مسکن مهر می‌توان اشتباه بودن تئوری‌های اقتصادی را اثبات نمود.» |
||
بعد از آنکه در نیمه دوم سال ۹۵ توقف ساخت مسکن مهر جدید در مجلس تصویب شد، چندی بعد ۱۰ میلیون تومان سقف تسهیلات آن افزایش پیدا کرد و پس از آن سایت مسکن مهر از دسترس خارج شد و متقاضیان قادر به استفاده از این سایت نیستند.<ref>باشگاه خبرنگاران جوان 24 دیماه1395 http://www.yjc.ir/fa/news/5928616/</ref> |
|||
| ⚫ | احمد اصغری مهرآبادی مجری ویژه پروژه مسکن مهر با اعلام آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی واحدهای مسکن مهر در اردیبهشت ۱۳۹۶، از معطلی ۴۰۲ هزار واحد مسکن مهر آماده به دلیل عدم برخورداری از خدمات زیربنایی (آب، برق و…)، کم‌کاری برخی تعاونی‌های مسکن، مسیر دشوار و کند تأمین خدمات روبنایی (مدرسه، مسجد و…)، وجود واحدهای فاقد متقاضی و همچنین باز بودن پرونده ۳۶ هزار واحد مسکن مهر در دادگاه‌ها به‌عنوان مهمترین مشکلات این پروژه یاد کرد و افزود: برخی از این مشکلات از همان ابتدای شروع پروژه مسکن مهر مشخص بود. |
||
به گفته وی هم‌اکنون از مجموع کل ۲ میلیون و۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر، تعداد واحدهای بدون مشکل و دارای متقاضی، به ۲ میلیون و ۶۲ هزار واحد رسیده‌است که پیشرفت فیزیکی طرح مسکن مهر در این واحدها معادل ۳/ ۹۶ درصد است. این در حالی است که پیشرفت فیزیکی مسکن مهر با احتساب واحدهای تحویل شده به متقاضیان مسکن مهر از مجموع ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر هم اکنون ۶۷ درصد است. مهرآبادی افزود: دولت در اواخر سال گذشته موفق شد ۸۰۰ میلیارد تومان اسناد خزانه برای تکمیل آب و برق واحدهای مسکن‌مهر در اختیار وزارت نیرو قرار دهد و ۲۰۰ میلیارد تومان نیز برای آماده‌سازی این واحدها به وزارت راه و شهرسازی پرداخت شد. |
به گفته وی هم‌اکنون از مجموع کل ۲ میلیون و۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر، تعداد واحدهای بدون مشکل و دارای متقاضی، به ۲ میلیون و ۶۲ هزار واحد رسیده‌است که پیشرفت فیزیکی طرح مسکن مهر در این واحدها معادل ۳/ ۹۶ درصد است. این در حالی است که پیشرفت فیزیکی مسکن مهر با احتساب واحدهای تحویل شده به متقاضیان مسکن مهر از مجموع ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر هم اکنون ۶۷ درصد است. مهرآبادی افزود: دولت در اواخر سال گذشته موفق شد ۸۰۰ میلیارد تومان اسناد خزانه برای تکمیل آب و برق واحدهای مسکن‌مهر در اختیار وزارت نیرو قرار دهد و ۲۰۰ میلیارد تومان نیز برای آماده‌سازی این واحدها به وزارت راه و شهرسازی پرداخت شد. |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۰: | ||
مهرآبادی با بیان اینکه قیمت تمام شده مسکن مهر در هر نقطه از کشور و در هر پروژه مختلف متفاوت است، خاطرنشان کرد: میانگین هر متر مربع واحد مسکن مهر بین۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است؛ البته این قیمت در برخی از پروژه‌ها به مترمربعی۷۰۰ هزار تومان می‌رسد و در برخی دیگر از پروژه‌ها تا ۲۹۰ هزار تومان در هر مترمربع به‌عنوان قیمت تمام شده ساخت و ساز کاهش می‌یابد.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://melkradar.com/blog/قیمت-تمام-شده-مسکن-مهر/|عنوان=قیمت تمام شده و درصد پیشرفت مسکن مهر - بلاگ تحلیلی ملک رادار|بازبینی=2017-05-10}}</ref> |
مهرآبادی با بیان اینکه قیمت تمام شده مسکن مهر در هر نقطه از کشور و در هر پروژه مختلف متفاوت است، خاطرنشان کرد: میانگین هر متر مربع واحد مسکن مهر بین۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است؛ البته این قیمت در برخی از پروژه‌ها به مترمربعی۷۰۰ هزار تومان می‌رسد و در برخی دیگر از پروژه‌ها تا ۲۹۰ هزار تومان در هر مترمربع به‌عنوان قیمت تمام شده ساخت و ساز کاهش می‌یابد.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://melkradar.com/blog/قیمت-تمام-شده-مسکن-مهر/|عنوان=قیمت تمام شده و درصد پیشرفت مسکن مهر - بلاگ تحلیلی ملک رادار|بازبینی=2017-05-10}}</ref> |
||
== ایمنی |
== جنجال در مورد ایمنی بعد از زلزله کرمانشاه == |
||
ایمنی |
ایمنی مسکن پس از زمین‌لرزه ۱۳۹۶ [[کرمانشاه]] بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفت. [[اسحاق جهانگیری]]، معاون دولت پس از زلزله اظهار کرد که بیشتر کشته‌شدگان و تخریب‌ها مال این ساختمان‌ها بوده‌است. رئیس‌جمهور ایران، حسن روحانی گفت تخریب مسکن مهر در اثر زلزله نشان می‌دهد مردم خودشان بهتر می‌توانند مسکن بسازند. این ادعا از طرف برخی منابع دیگر مورد چالش قرار گرفت. مسعود شریفی، مدیر کل اداره راه و شهرسازی استان کرمانشاه اظهار کرد تمام ساختمان‌های دولتی بنا شده بر روی گسل تخریب شده‌اند و این ربطی به ایمنی مسکن مهر نداشته است. [[کیهان (روزنامه)|کیهان]] به نقل از فرشاد صالحی رئیس اداره راه و شهرسازی کرمانشاه نقل کردن که تنها دو نفر از ساکنین مسکن مهر در لزلزه جان باختند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=http://kayhan.ir/fa/news/118898/%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B5%DB%8C%D8%A8%D8%AA|عنوان=آوار دروغ، سنگین‌تر از آوار مصیبت|بازبینی=2017-11-15}}</ref> این نقل بعدا توسط صالحی تکذیب شد.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Entekhab.ir|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://entekhab.ir/fa/news/377754/%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87|عنوان=تکذیب تیتر یک کیهان درباره آمار جانباختگان مسکن مهر در زلزله|بازبینی=2017-11-15}}</ref> بعدا نماینده کرمانشاه گفت که فقط در مسکن مهر ۲۵۰ نفر کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=دنیای اقتصاد|نشانی=http://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3315337-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AC%D8%A7-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان=نماینده کرمانشاه:بیش از ۱۰۰۰ نفر جان‌باختند؛ اینجا قیامت است}}</ref> کیهان همچنین از وزیر مسکن آخوندی و دولت روحانی به علت عدم ارائه جایگزین برای مسکن مهر و اکتفاء به مذمت مسکن مهر انتقاد کرد و به خانه‌های زیادی که غیر از مسکن مهر تخریب شدند اشاره کرد. کیهان به نقل از منابع نوشت که عدم تخریب اسکلت فولادی ساختمان‌های مسکن مهر علی رغم شدت زلزله نشان می‌دهد این مسکن‌ها کیفیت نسبتا خوبی داشته است. آنها همچنین به تخریب بیمارستان ساخته شده در دوره دولت روحانی اشاره کردند و این که بخشی از مسکن مهر کرمانشاه در دولت روحانی تکمیل و تحویل داده شده است.<ref name=":0" /> برخی دیگر این اتفاق را ناشی از نابسامانی نظام مهندسی ایران و ضعف در نظارت بر ساخت‌وساز دانستند. حسن قربانخانی، رئیس [[سازمان نظام مهندسی ساختمان|سازمان نظام مهندسی ایران]]، در اظهارنظری اعلام کرد که «سازمان نظام مهندسی هیچ نظارتی در ساخت واحدهای مسکن مهر نداشته و هیچ مهندس ناظری هم از سوی این سازمان برای واحدهای مسکن مهر معرفی نشده‌اند».<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=رادیو فردا|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-earthquake-mehr-development-residences-mps-no-oversight/28853033.html|عنوان=سازمان نظام مهندسی ایران «هیچ نظارتی» بر پروژه مسکن مهر ندارد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=تسنیم|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/23/1573812/واقعیت-تخریب-مسکن-مهر-از-زبان-یکی-از-زلزله-زدگان-سرپل-ذهاب-فیلم|عنوان=واقعیت تخریب مسکن مهر از زبان یکی از زلزله‌زدگان سرپل ذهاب + فیلم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ALEF|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.alef.ir/news/3960823020.html|عنوان=زلزله کرمانشاه و طرح مسکن مهر}}</ref> |
||
حسن قربانخانی، رئیس [[سازمان نظام مهندسی ساختمان|سازمان نظام مهندسی ایران]]، در اظهارنظری اعلام کرد که «سازمان نظام مهندسی هیچ نظارتی در ساخت واحدهای مسکن مهر نداشته و هیچ مهندس ناظری هم از سوی این سازمان برای واحدهای مسکن مهر معرفی نشده‌اند».<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=رادیو فردا|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-earthquake-mehr-development-residences-mps-no-oversight/28853033.html|عنوان=سازمان نظام مهندسی ایران «هیچ نظارتی» بر پروژه مسکن مهر ندارد}}</ref> |
|||
== |
== نظر سیاست‌مداران == |
||
'''[[سید علی خامنه‌ای]]''': اگر احتمالاً با اصل طرح مسکن مهر یا نحوه تزریق اعتبارهای بانکی به آن مخالفتی وجود دارد، اما این را هم بدانیم که اکنون چند میلیون نفر چشم‌انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار به‌طور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد” |
'''[[سید علی خامنه‌ای]]''': اگر احتمالاً با اصل طرح مسکن مهر یا نحوه تزریق اعتبارهای بانکی به آن مخالفتی وجود دارد، اما این را هم بدانیم که اکنون چند میلیون نفر چشم‌انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار به‌طور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد” |
||
| خط ۶۲: | خط ۵۵: | ||
'''[[علی عبدالعلی‌زاده]]''': |
'''[[علی عبدالعلی‌زاده]]''': |
||
اولین ایراد این طرح این است که؛ معین نشده گروه هدف طرح مسکن مهر، چه کسانی هستند. زمین‌های ارزان را به چه گروهی می‌خواهیم بدهیم؟ آیا افرادی که این زمین‌های ارزان یا رایگان را می‌گیرند، می‌توانند خودشان آن را بسازند یا خیر؟ هدف، زمین دادن است یا خانه‌دار کردن مردم؟ اگر هدف، خانه‌دار کردن گروه‌های هدف است، پس زمین، تنها ۲۵ درصد بحث است، ۷۵ درصد مسائل ساختن و سکونت داخل خانه‌ها، خدمات دادن، آماده‌سازی و سایر مسائل است. محل این زمین‌ها هم مطلب مهمی است.<ref>{{یادکرد وب|نویسده: |نشانی=http://namehnews.ir/fa/news/37607/نظر-کاندیداهای-ریاست‌جمهوری-درباره-مسکن-مهر-چیست-طرح-خوبی-که-بد-اجرا-شدجدول| عنوان =عزم دولت بر اتمام پروژه‌های مسکن مهر است | ناشر = خبرگزاری ایسنا |تاریخ =۱۳۹۴/۵/۳۰}}</ref> |
اولین ایراد این طرح این است که؛ معین نشده گروه هدف طرح مسکن مهر، چه کسانی هستند. زمین‌های ارزان را به چه گروهی می‌خواهیم بدهیم؟ آیا افرادی که این زمین‌های ارزان یا رایگان را می‌گیرند، می‌توانند خودشان آن را بسازند یا خیر؟ هدف، زمین دادن است یا خانه‌دار کردن مردم؟ اگر هدف، خانه‌دار کردن گروه‌های هدف است، پس زمین، تنها ۲۵ درصد بحث است، ۷۵ درصد مسائل ساختن و سکونت داخل خانه‌ها، خدمات دادن، آماده‌سازی و سایر مسائل است. محل این زمین‌ها هم مطلب مهمی است.<ref>{{یادکرد وب|نویسده: |نشانی=http://namehnews.ir/fa/news/37607/نظر-کاندیداهای-ریاست‌جمهوری-درباره-مسکن-مهر-چیست-طرح-خوبی-که-بد-اجرا-شدجدول| عنوان =عزم دولت بر اتمام پروژه‌های مسکن مهر است | ناشر = خبرگزاری ایسنا |تاریخ =۱۳۹۴/۵/۳۰}}</ref> |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
{{پانویس|۲}} |
{{پانویس|۲}} |
||
{{محمود احمدی‌نژاد}} |
{{محمود احمدی‌نژاد}} |
||
نسخهٔ ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۱:۳۸
مسکن مهر طرحی بود در دولت محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایران، برای خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد که طبق آن دولت با واگذاری زمین رایگان سعی داشت خانه سازی را تشویق کند. این طرح پس از افزایش شدید بهای مسکن در ایران شروع شد.
طرح
محمد سعیدی کیا، وزیر مسکن و شهرسازی سیاست اصلی دولت نهم برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی را طرح مسکن مهر اعلام کرد. به موجب این طرح سالانه تعداد یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی، زمین در سطح کشور واگذار می‌شود.[۱] بر اساس اظهارات علی نیکزاد که در ابتدای خرداد ۱۳۹۲ بیان کرده بود، از ابتدای دولت نهم بالغ بر ۴٬۴۰۰٬۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرها و روستاها شروع به ساخت شده‌اند که نیمی از این تعداد در روستاها بوده‌اند که تعداد ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ از این تعداد تا خرداد ۱۳۹۲ تحویل شده و مابقی مسکن‌های روستایی می‌بایست تا پایان دولت دهم تحویل داده شوند. در حوزه مسکن مهر شهری حدود ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ واحد تا زمان درج گزارش تکمیل شده و مابقی همچنان در دست ساخت هستند که تکمیل و تحویل آنها به دولت یازدهم کشیده می‌شود.[۲]
طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کمتر بود که توسط احمدی‌نژاد و به صورت غیر کارشناسانه از ۲۰ هزار واحد در سال به ۵/۱ میلیون واحد در سال افزایش یافت. مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده‌است. همچنین در استان تهران این سهم به حدود ۶۰ درصد بالغ می‌شود؛ بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می‌توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد؛ بنابراین طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است.[۳]
انتقادها و بحث‌های کارشناسی
دولت برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد، که منجر به رشد نقدینگی و افزایش تورم شد[۴] به طوری که نیمی از کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شد.[۵] خانه‌های ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیهٔ شهرها بودند و فکری برای امکانات گوناگون نظیر آب و برق و گاز و تلفن آنها نشده بود.[۴]
گرچه این طرح با مشکلات عمده‌ای همچون توقف پرداخت وام توسط بانک‌های دولتی برای بیش از ۱۸ ماه مواجه شد.[۶] برخی کارشناسان معتقد بودند که ساخت و ساز مسکن مشکل‌تر از آن است که از تعداد شرکت تعاونی و مردم عادی براید. دولت در سال ۸۹ طرح مسکن زوجهای جوان را ارائه کرد.[۷]
آنچه در توجیه طرح مسکن مهر با استدلال به قیمت بالای زمین در نظر گرفته نشده‌است آن است که ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلان‌شهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان‌شهرها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلان‌شهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد. این پروژه البته مشکلات جدی دیگری نیز در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامه‌ریزی توسعه شهری و … ایجاد نموده‌است که در مقالات متعددی مورد بحث واقع شده‌است. اما متأسفانه دولت و به ویژه وزیر مسکن و شهرسازی دولت دهم، بارها در جلسات غیررسمی اعلام نموده‌است که معتقد است «با اجرای پروژه مسکن مهر می‌توان اشتباه بودن تئوری‌های اقتصادی را اثبات نمود.»[۸]
احمد اصغری مهرآبادی مجری ویژه پروژه مسکن مهر با اعلام آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی واحدهای مسکن مهر در اردیبهشت ۱۳۹۶، از معطلی ۴۰۲ هزار واحد مسکن مهر آماده به دلیل عدم برخورداری از خدمات زیربنایی (آب، برق و…)، کم‌کاری برخی تعاونی‌های مسکن، مسیر دشوار و کند تأمین خدمات روبنایی (مدرسه، مسجد و…)، وجود واحدهای فاقد متقاضی و همچنین باز بودن پرونده ۳۶ هزار واحد مسکن مهر در دادگاه‌ها به‌عنوان مهمترین مشکلات این پروژه یاد کرد و افزود: برخی از این مشکلات از همان ابتدای شروع پروژه مسکن مهر مشخص بود.[۹]
به گفته وی هم‌اکنون از مجموع کل ۲ میلیون و۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر، تعداد واحدهای بدون مشکل و دارای متقاضی، به ۲ میلیون و ۶۲ هزار واحد رسیده‌است که پیشرفت فیزیکی طرح مسکن مهر در این واحدها معادل ۳/ ۹۶ درصد است. این در حالی است که پیشرفت فیزیکی مسکن مهر با احتساب واحدهای تحویل شده به متقاضیان مسکن مهر از مجموع ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر هم اکنون ۶۷ درصد است. مهرآبادی افزود: دولت در اواخر سال گذشته موفق شد ۸۰۰ میلیارد تومان اسناد خزانه برای تکمیل آب و برق واحدهای مسکن‌مهر در اختیار وزارت نیرو قرار دهد و ۲۰۰ میلیارد تومان نیز برای آماده‌سازی این واحدها به وزارت راه و شهرسازی پرداخت شد.
مهرآبادی با بیان اینکه قیمت تمام شده مسکن مهر در هر نقطه از کشور و در هر پروژه مختلف متفاوت است، خاطرنشان کرد: میانگین هر متر مربع واحد مسکن مهر بین۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است؛ البته این قیمت در برخی از پروژه‌ها به مترمربعی۷۰۰ هزار تومان می‌رسد و در برخی دیگر از پروژه‌ها تا ۲۹۰ هزار تومان در هر مترمربع به‌عنوان قیمت تمام شده ساخت و ساز کاهش می‌یابد.[۱۰]
جنجال در مورد ایمنی بعد از زلزله کرمانشاه
ایمنی مسکن پس از زمین‌لرزه ۱۳۹۶ کرمانشاه بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفت. اسحاق جهانگیری، معاون دولت پس از زلزله اظهار کرد که بیشتر کشته‌شدگان و تخریب‌ها مال این ساختمان‌ها بوده‌است. رئیس‌جمهور ایران، حسن روحانی گفت تخریب مسکن مهر در اثر زلزله نشان می‌دهد مردم خودشان بهتر می‌توانند مسکن بسازند. این ادعا از طرف برخی منابع دیگر مورد چالش قرار گرفت. مسعود شریفی، مدیر کل اداره راه و شهرسازی استان کرمانشاه اظهار کرد تمام ساختمان‌های دولتی بنا شده بر روی گسل تخریب شده‌اند و این ربطی به ایمنی مسکن مهر نداشته است. کیهان به نقل از فرشاد صالحی رئیس اداره راه و شهرسازی کرمانشاه نقل کردن که تنها دو نفر از ساکنین مسکن مهر در لزلزه جان باختند.[۱۱] این نقل بعدا توسط صالحی تکذیب شد.[۱۲] بعدا نماینده کرمانشاه گفت که فقط در مسکن مهر ۲۵۰ نفر کشته شدند.[۱۳] کیهان همچنین از وزیر مسکن آخوندی و دولت روحانی به علت عدم ارائه جایگزین برای مسکن مهر و اکتفاء به مذمت مسکن مهر انتقاد کرد و به خانه‌های زیادی که غیر از مسکن مهر تخریب شدند اشاره کرد. کیهان به نقل از منابع نوشت که عدم تخریب اسکلت فولادی ساختمان‌های مسکن مهر علی رغم شدت زلزله نشان می‌دهد این مسکن‌ها کیفیت نسبتا خوبی داشته است. آنها همچنین به تخریب بیمارستان ساخته شده در دوره دولت روحانی اشاره کردند و این که بخشی از مسکن مهر کرمانشاه در دولت روحانی تکمیل و تحویل داده شده است.[۱۱] برخی دیگر این اتفاق را ناشی از نابسامانی نظام مهندسی ایران و ضعف در نظارت بر ساخت‌وساز دانستند. حسن قربانخانی، رئیس سازمان نظام مهندسی ایران، در اظهارنظری اعلام کرد که «سازمان نظام مهندسی هیچ نظارتی در ساخت واحدهای مسکن مهر نداشته و هیچ مهندس ناظری هم از سوی این سازمان برای واحدهای مسکن مهر معرفی نشده‌اند».[۱۴][۱۵][۱۶]
نظر سیاست‌مداران
سید علی خامنه‌ای: اگر احتمالاً با اصل طرح مسکن مهر یا نحوه تزریق اعتبارهای بانکی به آن مخالفتی وجود دارد، اما این را هم بدانیم که اکنون چند میلیون نفر چشم‌انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار به‌طور جدی پیگیری شود و به اتمام برسد”
حسن روحانی: در اجرای مسکن مهر مقداری بی‌تدبیری صورت گرفت یعنی در مرحله اجرا، عجله شد مثلاً در شهری، مکانی را در نظر گرفتند که محل مناسبی نبود. دولت برای اینکه مسکن مهر را به نمایش بگذارد از بودجه بخش‌های دیگر هم برداشت و به مسکن مهر داد که این هم نادرست بود. نباید قانون را نقض کنیم.
عباس آخوندی:مسکن مهر طرح مزخرفی است؛ و در جای دیگری می‌گوید :بنده در برنامه اولیهٔ خود نیز اعلام کردم که دولت جدید به تعهدات قبلی پایبند است، اما مسکن مهر طرح چندان جالبی نبوده که ادامه یابد و باید متوقف شود در مکان‌های نامناسب چندین هزار واحد مسکونی ایجاد شده‌است، مسکن فقط یک چهاردیواری یا خانه نیست بلکه مردم خدمات مختلف، روابط اجتماعی درست و امکانات حمل و نقل مناسب می‌خواهند. «مسکن مهر طرحی بود که همه بنیادهای آن اشتباه بود از مکان‌یابی گرفته تا طراحی مهندسی و فنی، تأمین مالی و انتخاب افراد و احساس امنیت مهمترین مسئله مسکن مهر است. کسانی که طرح‌هایی همانند مسکن مهر را وارد نظام اقتصادی کشور کردند هم مردم را گرفتار کردند هم دولت را»
مصطفی پورمحمدی: طرح مسکن مهر مدلی است که ناقص اجرا شده‌است. در اجرای این طرح به جای اینکه از منابع مردمی استفاده شود به منابع ملی فشار آورده شد و همین باعث تورم و گرانی گردید. با این طرح مسکن زیاد شد، اما گران شد. قرار بود با اجرای طرح مسکن مهر قیمت‌ها کاهش پیدا کند اما مسکن گران‌تر شد.
محمدرضا باهنر: پروژه‌های مسکن مهر موجب افزایش قیمت ملک و قیمت رهن و اجاره شده‌است. در صورت رئیس‌جمهور شدنم پروژه‌های نیمه کاره مسکن مهر را تمام خواهم کرد اما برای ادامه پروژه‌های جدید نیاز به بازنگری و تدوین برنامه جدید دارم.
یحیی آل اسحاق: برنامه دولت برای مسکن مهر باید به اتمام رسیده و هرچه سریعتر از آن بهره‌برداری شود. هم‌اکنون طرح مسکن مهر نیازمند ۴۰ هزار میلیارد تومان اعتبار است تا به اتمام برسد اما دولت نباید به تنهایی اتمام این طرح را در دست بگیرد بلکه باید به کمک بخش خصوصی و مردم این کار صورت بگیرد.
محمد باقر قالیباف :بحث مسکن مهر را ما ادامه می‌دهیم ولی نه این‌طور که در وسط بیابان بدون ساختار شروع به تولید مسکن بشود و ساختمان‌های نوساز از هم اکنون بافت فرسوده هستند. اگر بخواهیم تمام مایحتاج شهر را در وسط بیابان تأمین کنیم فقط متری ۳ میلیون تومان هزینه آن می‌شود.
غلامعلی حداد عادل:باید در کنار سرعت در خانه‌سازی و مسکن مهر، این فکر را دنبال کنیم که معماری لباس جامعه است و باید لباس هر ملتی چه لباس فردی و چه جمعی با فرهنگ ملت تناسب داشته باشد.
محمد سعیدی‌کیا:مسکن مهر باید با اصلاحاتی ادامه پیدا کند و از مردم پول گرفته شده‌است و به همین دلیل دولت جمهوری اسلامی با هر رئیس‌جمهوری باید قول خود را اجرا کند. مسکن مهر تنها سی درصد مسئله مسکن کشور بوده و سایر مسایل را نیز باید توجه داشت.
علی نیکزاد: طرح مسکن مهر یکی از ابتکارات بسیار خوب و موفق دولت نهم و دهم بود که آثار و برکات فراوانی در حل معضل مسکن داشته‌است. سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن موجب اشتغال‌زایی و تسریع در امر ازدواج جوانان می‌شود که باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
محمد شریعتمداری: مهمترین دستاورد مسکن مهر باید کاهش اجاره بها در شهرها و روستاها باشد، اما متأسفانه در حال حاضر مسکن مهر چنین دستاوردی برای کشور نداشته و سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چرا تلاش‌های مسکن مهر نتایج خوبی نداشته‌است!؟
محسن رضایی: مسکن مهر را ادامه می‌دهیم اما منابع آن باید از جایی به غیر از بانک مرکزی تأمین شود و با استقراض دولتی مخالفم. باید رضایتمندی مردم را از مسکن مهر بالا ببریم در بعضی از شهرها رضایت مردم خوب است و در بعضی شهرها پایین است و باید افزایش پیدا کند.
علی لاریجانی: حجم انبوهی از تسهیلات به مسکن مهر داده می‌شود، در حالی که این موضوع به تولید کمکی نمی‌کند؛ بنابراین حتماً اولویت اشتباهی است. ۵۴ درصد تسهیلات در سال گذشته به مسکن مهر اختصاص یافته‌است، مسکن مهر موضوع مهمی است ولی اگر کشوری متوازن حرکت نکند، در اقتصاد مشکلاتی به وجود می‌آید.
احمد اصغری مهرآبادی :مسکن مهر، بزرگترین طرح عمرانی کشور است که در بیش از هزار و صد شهر کشور با اهداف خیر خواهانه تصویب شد اما به دلیل شتابزدگی در مکان‌یابی در برخی نقاط اشتباه رخ داده و در اجرا هزینه‌های زیادی به دولت تحمیل کرده‌است
اولین ایراد این طرح این است که؛ معین نشده گروه هدف طرح مسکن مهر، چه کسانی هستند. زمین‌های ارزان را به چه گروهی می‌خواهیم بدهیم؟ آیا افرادی که این زمین‌های ارزان یا رایگان را می‌گیرند، می‌توانند خودشان آن را بسازند یا خیر؟ هدف، زمین دادن است یا خانه‌دار کردن مردم؟ اگر هدف، خانه‌دار کردن گروه‌های هدف است، پس زمین، تنها ۲۵ درصد بحث است، ۷۵ درصد مسائل ساختن و سکونت داخل خانه‌ها، خدمات دادن، آماده‌سازی و سایر مسائل است. محل این زمین‌ها هم مطلب مهمی است.[۱۷]
منابع
- ↑ مسکن مهر برنامه دولت نهم برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی است ایرنا
- ↑ زهره افشار (۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲)، روزنامه ایران، ج. نوزدهم ش. ۵۳۶۸، ص. صفحه ۱۰ پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); از|مقاله=صرف‌نظر شد (کمک) - ↑ «آشنايي با تاریخچه مسکن مهر». از پارامتر ناشناخته
|وبگاه=صرف نظر شد (|وبگاه=پیشنهاد می‌شود) (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ http://www.bbc.co.uk/persian/business/2014/04/140410_housing_mehr_akhondi
- ↑ http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/12/141215_l93_housing_iran
- ↑ انتقاد وزیر تعاون از روند طرح مسکن مهر (فردا، ۰۴ شهریور ۱۳۸۷)
- ↑ "تب تند مسکن در ایران". Retrieved 2010-05-09.
- ↑ «رویایی به‌نام مسکن مهر». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۱-۱۵.
- ↑ «مسکن مهر در بازار بی مهری مسئولان/بلاتکلیفی ۱۶ هزار واحد مسکن استان کرمان در سایه نبود زیر ساخت». از پارامتر ناشناخته
|وبگاه=صرف نظر شد (|وبگاه=پیشنهاد می‌شود) (کمک) - ↑ «قیمت تمام شده و درصد پیشرفت مسکن مهر - بلاگ تحلیلی ملک رادار». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۱۰.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «آوار دروغ، سنگین‌تر از آوار مصیبت». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۱-۱۵.
- ↑ Entekhab.ir، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب |. «تکذیب تیتر یک کیهان درباره آمار جانباختگان مسکن مهر در زلزله». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۱-۱۵.
- ↑ «نماینده کرمانشاه:بیش از ۱۰۰۰ نفر جان‌باختند؛ اینجا قیامت است». از پارامتر ناشناخته
|وبگاه=صرف نظر شد (|وبگاه=پیشنهاد می‌شود) (کمک) - ↑ رادیو فردا. «سازمان نظام مهندسی ایران «هیچ نظارتی» بر پروژه مسکن مهر ندارد».
- ↑ تسنیم. «واقعیت تخریب مسکن مهر از زبان یکی از زلزله‌زدگان سرپل ذهاب + فیلم».
- ↑ ALEF. «زلزله کرمانشاه و طرح مسکن مهر».
- ↑ «عزم دولت بر اتمام پروژه‌های مسکن مهر است». خبرگزاری ایسنا. ۱۳۹۴/۵/۳۰. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک)
| |||||||
| دوران زندگی |  | ||||||
| ریاست‌جمهوری |
| ||||||
| حزبهای سیاسی |
| ||||||
| کتابشناسی |
| ||||||
| خویشاوندان |
| ||||||
| مرتبط | |||||||
