ملودرام

ملودرام (melodrama) ملودرام سبک نمایشی است که ترکیبی از چندین عنصر متضاد و متفاوت است.این اصطلاح که بیشتر در تئاتر رایج بوده واژه‌ای آشنا برای هنرهای دیگر هم محسوب می‌شود. در ادبیات، سینما وبه تازگی رادیو و تلویزیون ... ملودرام جایگاه ویژه‌ای دارد؛ اگرچه در اصل به شعر یا نثری گفته می‌شد که با همراهی موسیقی بیان شود. در معنای رایج طی چند سده اخیر نمایش‌هایی را ملودرام می‌گویند که از ویژگی‌های اصلی آن، مبالغه بازیگران، حسی بودن، کشمکش‌های عاطفی اغراق‌آمیز، نقطه اوج هیجان‌انگیز و توجه بیشتر به گفتگو، تصویرپردازی، حادثه‌سازی و تنش است. این نوع نمایش ممکن است به همراهی موسیقی یا بدون آن اجرا شود.

معنای واژه

اصطلاح ملودرام (melodrama) از دو واژه یونانی «ملوس» به معنای آهنگ و آواز و «دراما» به معنای عمل نمایشی ترکیب یافته است. این سبک نمایشی آمیزه‌ای است از ریتم و هارمونی و بازی بدنی بازیگر که در آن «بازیگران می‌خندند و می‌خندانند، گریه می‌کنند و می‌گریانند، زندگی می‌کنند، می‌میرند و از مجموع این اعمال تماشاگران را دگرگون می‌سازند.» به عبارتی تماشاگر را بدون چون و چرا متأثر می‌کنند.

پیشینه، تکامل

ملودرام در سرزمین‌های مختلف و شیوه‌های متفاوت تئاتری ساختارهای مختلفی هم داشته است. مثلاً در دوران جدید، در کشور ایتالیا بین اپرا و ملودرام وجه تمایزی وجود نداشت. تلفیق موسیقی و نمایش هم صرفاً با اهداف احیای نمایش کلاسیک انجام می‌پذیرفت. در سده هجدهم درام‌نویسان فرانسوی در نمایشنامه‌ها بیشتر بر موسیقی، احساس‌گرایی و هیجان‌آفرینی، مناظر خنده‌آور و پایان خوش تأکید داشتند. گاه نیز ملودرام، جدال شرارت و فضیلت را درگیری قهرمان مثبت درام با شخصیت شریر تجسم می‌بخشد.سبک نیرومند و صریح بازنگری نیز بر این جدال تأکیدی آشکار داشت. در سده نوزدهم در انگلستان ملودرام شکوفایی و تکامل چشمگیری یافت و مضامین آن از موضوع‌های ماورای طبیعی تا مسائل روزمره زندگی را در برگرفت. در این نمایش‌ها اسکلت‌های اشباح را به گونه‌ای به کار می‌برند که تماشاگران را بترسانند و به این ترتیب با نمایش مناظری از دسیسه‌های یک نقش منفی، خشم تماشاگران را برمی‌انگیختند. در پایان سده نوزدهم برخی از نمایشنامه‌نویسان عناصر ملودرام را وارد نمایشنامه کردند که باعث شد نثری پرکنایه و بی‌پروا در متون نمایش رواج یابد. عده‌ای دیگر با بذله‌پردازی و رعایت آداب سخن موضوع نمایش را در جهت هدف‌های خویش و خنداندن اهل تئاتر پیش بردند.

وضعیت کنونی

در نمایشنامه‌های جدید ملودرام در برابر پرداخت‌های پیچیده اشخاص و موقعیت درام‌ها عقب‌نشینی کرده است. با این همه عناصر ملودرام هنوز کارایی و توان خود را در نمایشنامه‌نویسی از دست نداده‌اند.