شهریور

برای دیگر کاربردها، شهریور (ابهام‌زدایی) را ببینید.

شهریور (در فارسی افغانستان: سُنبُله) ششمین ماه سال خورشیدی است و در گاه‌شماری رسمی ایران و افغانستان همواره ۳۱ روز دارد و از روز ۱۵۶م سال آغاز شده و در روز ۱۸۶م سال پایان می‌یابد و واپسین ماه فصل تابستان است.

برج فلکی شهریورماه سُنبُله است که ششمین برج فلکی ِ منطقةالبروج است. نماد این برج سنبله یا باکره یا دوشیزه (در انگلیسی Virgo) نامیده می‌شود.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه ششم گاه‌شماری اوستایی نو که در اوستایی خْشَتْرَ-وَئیریه و در پهلوی شَتْریوَر نام دارد، برگرفته شده‌است. خَشَتَرَه وَیریَه نام یکی از امشاسپندان است. در گاه‌شماری زرتشتی چهارمین روز هرماه نیز به این امشاسپند تعلق دارد و روز چهارم ماه شهریور، جشن شهریورگان برگزار می‌شود.

واژه‌شناسی

نوشتار اصلی: شهریور (امشاسپند)

خَشَتَرَه وَیریَه نام یکی از امشاسپندان زرتشتی است. در اوستا «خشَثرَ وَیریَه» و در پهلوی «شَهرِوَر» و در فارسی «شَهریوَر» یا «شَهریَر» است. بخش اول این واژه به معنای شهریاری و شهر است (مراد از شهر، همانا کشور است، چنان‌که سرزمین ایران را، ایران شهر می‌نامیدند) بخش دوم این واژه، یعنی «ویریه»، صفت و به معنای مورد پسند است. بر این اساس، خشتره‌ویریه، به معنای آرمان‌شهر یا شهریاری آرمانی یا توانایی مینُوی آرمانی است. در اساطیر زرتشتی و ایرانی این امشاسپند نماد شهریاری و فّر و فرمان‌روایی اهورا مزدا و نگاهبان فلزها و پاسدار فَر و پیروزی شهریاران دادگر و یاور بینوایان و دستگیر مستمندان است.

در اشعار

از مسعود سعد سلمان:

شهریور است و گیتی، از عدل شهریار		شاد است، خیز و مایهٔ شادی به من بیار
باده شناس، مایهٔ شادی و خرمی		بی باده هیچ جان نشد از مایه شادخوار

مناسبت‌ها

• ۱ - روز بزرگداشت ابوعلی سینا و روز پزشک
• ۱ - فغدیه، جشن خنکی هوا
• ۲ - آغاز هفته دولت (در ایران)
• ۴ - زادروز داراب (کوروش)
• ۴ - شهریور روز، جشن شهریورگان
• ۴ - روز کارمند
• ۵ - روز بزرگداشت محمدبن زکریای رازی و روز داروسازی
• ۸ - خزان جشن
• ۸ - روز مبارزه با تروریسم
• ۱۰ - روز بانکداری اسلامی
• ۱۱ - روز صنعت چاپ
• ۱۲ - روز مبارزه با استعمار انگلیس (در ایران) به مناسبت کشته شدن رئیسعلی دلواری قهرمان مبارزه با انگلیس در جنوب ایران
• ۱۳ - روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی
• ۱۳ - روز تعاون
• ۱۵ - بازار جشن
• ۱۷ - قیام ۱۷ شهریور
• ۱۹ - درگذشت آیت‌الله سید محمود طالقانی اولین امام جمعه تهران
• ۲۱ - روز سینما
• ۲۷ - روز شعر و ادب پارسی و روز بزرگداشت استاد شهریار (در ایران)
• ۳۰ - روز گفتگوی تمدنها
• ۳۱ - آغاز هفته دفاع مقدس (در ایران)
• ۳۱ - جشن پایان تابستان

منابع

• مناسبتهای شهریورماه ساعت و تقویم رسمی ایران