سام پسر نوح

سام
دیگر نام‌ها	شم
فرزندان	ارفکشاد عیلام آشور لود آرام
والدین	نوح (پدر)
خویشاوندان	حام و یافث

سام (که سوم یا شِم هم خوانده می‌شود) یکی از پسران نوح در تورات است. به گفته تورات، بعد از اینکه پسران خدا با دختران آدمیان آمیزش کردند، از ایشان نژاد غولی به نام نفیلیم پدید آمد. یهوه که شرارت‌های بشر را دید، از آفرینش او پشیمان شد و تصمیم گرفت موجودات را نابود کند اما نوح را در گناهان نسل خود بی‌تقصیر یافت و به همین جهت، به او گفت کشتی بسازد تا به همراه همسر و پسرانش و همسرانشان نجات پیدا کند. سام و برادرانش، حام و یافث، از کشتی‌نشینان بودند که از طوفانِ یاد شده رستند. بعد از طوفان، نوح تاکستانی کاشت و شراب درست کرد و از آن شراب نوشید و مست شد. نوح برهنه در خیمه خود خوابید و حام لختی او را دید (ممکن است منظور نویسندهٔ تورات تجاوز جنسی حام به نوح باشد) و برادرانش سام و یافث را آگاه کرد. سام و یافث عقب عقب راه رفتند و بدون دیدن لختی نوح، او را پوشاندند. نوح که به هوش آمد و دانست حام با او چه کرده، کنعان پسر حام را نفرین کرد که برده حقیر سام و یافث باشد. اینکه نوح به جای حام، کنعان را نفرین می‌کند، در واقع با نفرت بنی اسرائیل از مردم کنعان مرتبط است. زمانی که سام بن نوح را ۵۹۰ سال بود، تاریخ دور زحل بود و آفرینش و عمر و سیرت خلاف این روزگار بوده‌است.

یادکرد نسل سام

تورات

در باب ۱۰ سفر پیدایش به سام فرزندانی به نام‌های عیلام و آشور و اَرْفَکْشاد و لُود و اَرام نسبت داده شده‌است.

کتاب جاشر

موقعیت جغرافیایی فرزندان نوح که در آن نسل سام به رنگ سبز، نسل حام به رنگ آبی و نسل یافث به رنگ قرمز نشان داده شده‌است.

در کتاب جاشر از نسل سام صحبت شده‌است. بر پایه این اسامی، معمولاً نسل سام را این گونه حساب می‌کنند:

• عیلام: (نام‌های لولویی، شوشان، ماخول و هارمون).
• آشور: (دو پسر به نام‌های میروس و موکیل) که نسل آشوری‌ها از اوست.
• ارفکشاد: (سه پسر به نام‌های انار، شلاچ و اشکول) که نسل عبری‌ها (بنی اسرائیل، موابیتها، امونیها، ادومیها، اسماعیلیها و قاهتینیتها) از اوست. همچنین ابراهیم از نسل او می‌باشد.
• زیزی: که نسل بلغارها از اوست.
• لود: (دو پسر به نام‌های پیتور و بیزایون) که نسل لیدی‌ها از اوست.
• آرام: (سه پسر به نام‌های اوز، چول، گاتر و ماش) که نسل آرامیان (سوریهٔ فعلی) از اوست.

منابع فارسی

کتاب تاریخ مازندران

تمامی ابنای آدم از ۳ پسر نوح‌اند، سام و حام و یافث. سام وصی پدر است و او را ۹ پسر بوده‌اند. برخی ۶ نفر گفته اند. ارفخشد پسر سام است و کیومرث ابوالملوک پسر ارفخشد و اسود که شهر نینوی و رحبه و اکله از بناهای اوست. و درج که در میان ارباب تاریخ جز نامی از آثارش چیزی نیست و لاود که فراعنه مصر از نسل اویند و عیلم که عمارت خوزستان بدو منسوب است و هیتال پسر اوست و خراسان و کرمان و مکران پسران هیتال و عراق پسر خراسان. اهواز و پهلو پسران اسودند و فارس پسر پهلو و لورد که آذربایجان و اران و ارمن و موغان پسران اویند و ارم که قوم عاد و ثمود از اولاد اویند. و تعز که شام و روم از پسران اویند.

منابع اسلامی

کتاب تاریخ طبری

طبری به‌نقل از هشام کلبی گوید که، اوشهنگ پسر عامر، پسر شالخ، پسر ارفحشد، پسر سام، پسر نوح بوده‌است.

طبری به‌نقل از ابن اسحاق گوید که، لاوذ بن سام بن نوح، سبکه دختر یافث پسر نوح را به زنی گرفت و مردم فارس و گرگان و اقوام فارس از اعقاب اویند.

سام غائر را آورد و علیم و اشوذ و ارفخشد و لاود وارم و در مکه مقر داشت. و پیمبران و رسولان و نیکان و همه عربان و فرعونان مصر از نسل ازفخشد بودند. و گفته‌اند که جمعی از فرزندان لاوذ بن سام بن نوح و دیگر برادران وی سوی جامر رفتند و جامر آنها را به نعمت و ملک خویش در آورد و مادی پسر یافث از آنها بود که شمشیرهای مادی منسوب به اوست و گویند که کورش ماوذی از فرزندان اوست.

کتاب مجمل التواریخ و قصص

جمشید از نبیرگان سام است.

عالم بن سام را دو پسر بود یکی خوراسان و دیگر هبطل و ایشان بر اثر عم برفتند یافث بن نوح عليه السلام و خوراسان ازین روی جیحون بایستادند و مقام ساختند فرزندانش و پیوستگان و جمله خوراسان بنام وی باز خوانند. و هیطل از آن سوی ماور النهر و زمین شکینان و هیتالان رفت که آنرا هیاطله خوانند. اضافت بنام هیطل و بسیاری گشتند و بناها ساختند عظیم الاسور بن سام را دو پسر بودند یکی را نام فارس بود و دیگری را اهواز هر دو برفتند، کشور فارس بوی باز خوانند و زمین خوزیان را جمله كورة الاهواز خوانند بنام اهواز بن الاسور و نخستین عمارت در آن ناحیت اهواز بودست و هر کسی بر آنجایگاه که مقام گرفت سخن بر آن نوع گفت که اکنون گویند در این ولایتها اگر چه هم متغیر باشد و زیادت. نورد بن سام را دو پسر بود یکی را نام آذرباد و دیگر را ارمیان و ایشانند که آذربایگان و ارمنیه بنامشان منسویست و نسل مردم این هر دو زمین بآذرباد و ارمیان ابنا بورد کشد و الله اعلم. کرمان بن سام را پسری بود نام او مکران و بروایتی کرمان و مکران هر دو برادر بودند و پسر آن مورد بن سام و الله اعلم. هم برین شکل زمین مکران و کرمان بنام ایشان خوانند و آرامگاه بدین کشورها ساختند. و در کتاب همدان خواندم که همدان و اصفهان هم از اینا پسرزادگان سام بن نوح‌اند.

منابع

• کتاب جاشر فصلهای ۷ تا ۱۵

• Whybray, R. N. (2010). "Genesis". The Oxford Bible Commentary: The Pentateuch. Oxford University Press. p. 92–53.* Attridge, Harold W.; Meeks, Wayne A. (2017). The HarperCollins Study Bible. HarperOne.