جمهوری خلق مغولستان

جمهوری خلق مغولستان Mongolian People's Republic Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс Bügd Nairamdakh Mongol Ard Uls Mongolia
1924–1992
پرچم Emblem (1960–92)
شعار: Орон бүрийн пролетари нар нэгдэгтүн! (Mongolian) Oron bürijn proletari nar negdegtün! (transliteration) "Workers of the world, unite!" کارگران جهان متحد شوید!
سرود:  Монгол улсын төрийн дуулал (۱۹۵۰–۹۲) Mongol ulsyn töriin duulal National anthem of Mongolia
Mongolian People's Republic during the Cold War
وضعیت	دولت اقماری اتحاد شوروی
پایتخت	اولانباتار
زبان(های) رایج	مغولی
دین(ها)	Buddhism Mongolian shamanism Christianity Islam Bahai Faith
حکومت	جمهوری سوسیالیست مارکسیست-لنینیست تک حزبی
رئیس جمهور
• 1924 (first)	ناواندورجین جابامبا
• 1990–1992 (last)	پونسالماگین اوچیربات
نخست وزیر
• 1923–1924 (first)	بالینگین تسرندورج
• 1990–1992 (last)	داشین بیامباسورن
دوره تاریخی	Interwar period • World War II • Cold War
• Mongolian Revolution of 1921	1921
• بنیان‌گذاری	November 26 1924
• Independence referendum	October 20, 1945
• Independence recognized by Republic of China	January 5, 1946
• Admitted to United Nations	October 25, 1961
• Socialist state abolished	February 13 1992
مساحت
1992	۱٬۵۶۴٬۱۱۶ کیلومترمربع (۶۰۳٬۹۰۹مایل‌مربع)
جمعیت
• 1992	2318000
واحد پول	توگروگ
کد ایزو ۳۱۶۶	MN
پیشین پسین BogdKhaan Mongolia China Mongolia
امروز بخشی از	مغولستان روسیه

جمهوری خلق مغولستان(به انگلیسی: Mongolian People's Republic‎ ; مغولی: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс-БНМay‎)که مغولستان بیرونی(به انگلیسی: Outer Mongolia‎)نیز نام دارد یک کشور سوسیالیستی بود که بین سال‌های ۱۹۲۴ و ۱۹۹۲ در محدوده جغرافیایی امروزی کشور مغولستان در شرق آسیا وجود داشت.حکومت توسط حزب انقلابی خلق مغولستان اداره می‌شد و در سراسر تاریخ حیات خود پیوند نزدیکی با اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی داشت. از لحاظ جغرافیایی با چین از جنوب و با اتحاد جماهیر شوروی(جمهوری فدرال سوسیالیستی روسیه)از شمال مرز مشترک داشت و از شرق نیز از سال ۱۹۳۲ تا ۱۹۴۵ با مانچوکوئو، دولت دست نشانده امپراتوری ژاپن،هم‌مرز بود که مکررًا با آن مناقشات مرزی داشت.

تاریخ

از تاسیس کشور تا پایان جنگ جهانی دوم و استقلال کامل

در پایان سده 17 تمامی مغولستان بخشی از قلمرو دودمان چینگ در چین شد.پس از فروپاشی سلسله چینگ در سال ۱۹۱۱، مغولستان اعلام استقلال کرد ولی چند سال بعد تحت‌الحمایه چین گردید و ناچار شد برای دستیابی به استقلال واقعی خود تا سال ۱۹۲۱ با جمهوری چین مبارزه کند.سرانجام با مرگ آخرین پادشاه مغولستان در سال ۱۹۲۴ حزب خلق مغول به حزب انقلابی خلق مغولستان تغییر نام داد و کمونیست‌های دست نشانده اتحاد شوروی در این کشور قدرت را در دست گرفتند. بدین ترتیب در ۲۶ نوامبر همان سال،جمهوری خلق مغولستان تاسیس شد. رسمیت بین‌المللی استقلال مغولستان در سال ۱۹۴۵ و پس از جنگ جهانی دوم انجام شد.طی یک همه‌پرسی عمومی در اکتبر ۱۹۴۵ مغولستان به استقلال دست یافت و از لحاظ سیاسی به دو قسمت تقسیم شد:استان خودمختار مغولستان در جمهوری چین موسوم به«مغولستان داخلی»و دیگر جمهوری خلق مغولستان موسوم به«مغولستان بیرونی»که در ۱۹۴۶ به‌وسیله دولت چین به‌رسمیت شناخته شد. استالین بر استقلال مغولستان از جمهوری چین اصرار داشت.چیانگ کای شک در برابر این ایده مقاومت می کرد اما سرانجام تسلیم شد.مشروط بر این که اتحاد شوروی از حزب کمونیست چین پشتیبانی نکند.بنابراین معاهده 1945 بین چین و اتحاد شوروی،استقلال مغولستان را تضمین می کرد اما امیدهای خورلوگین چویبالسان را برای ضمیمه کردن مغولستان داخلی به خاک اصلی مغولستان را که تحت سلطه چین باقی مانده بود پایان داد. چویبالسان در ابتدا ابراز امیدواری كرد كه استالین از چشم انداز خود در مورد مغولستان بزرگ پشتیبانی كند اما اینگونه نبود.

در دوران جنگ سرد

به کمک اتحاد شوروی،دولت مغولستان با تمركز بر مؤسسات عمراني به توسعه کشور پرداخت.مغولستان در این زمان یکی از کشورهای منزوی جهان بود و تقریباً هیچ ارتباطی با هیچ کشوری غیر از اتحاد شوروی نداشت.پس از جنگ،روابط بین المللی گسترش یافت و مغولستان با کره شمالی و کشورهای جدید کمونیستی در اروپای شرقی روابط برقرار کرد.مغولستان و جمهوری خلق چین یکدیگر را در سال 1949 به رسمیت شناختند،و چین همه ادعاهای مربوط به مغولستان را رد کرد.با این حال،مائو تسه دونگ شخصًا برای ادغام مغولستان به خاک چین امیدوار بود.وی این سؤال را قبل از رهبری استالین بر اتحاد شوروی مطرح کرد و در اوایل سال 1949(در دیدار با آناستاس میکویان در شیبایپو)،و پس از آن که این خواسته توسط استالین شدیداً رد شد،3 سال پس از مرگ استالین،یعنی در سال 1956 و در پی انتقادهای تند نیكیتا خروشچف از استالین،رهبران چین كوشیدند استقلال مغولستان را به عنوان یكی از اشتباهات استالین در جلسات خود با میكویان معرفی كنند.پاسخ اتحاد شوروی این بود كه مغولها در تصمیم گیری در مورد سرنوشت خودشان آزادند.چویبالسان در سال 1952 در مسکو درگذشت و در آنجا تحت درمان سرطانش بود. یومجاجیین تسدنبال به عنوان جایگزین او منصوب شد.تسدنبال برخلاف چویبالسان،خواهان پیوستن مغولستان به اتحاد شوروی بود اما این ایده با مخالفت شدید اعضای حزب کمونیست مغولستان«حزب انقلابی خلق مغولستان»روبرو شد و کلًا کنار گذاشته شد. در دهه 1950 روابط بین مغولستان و چین به طرز چشمگیری بهبود یافت.چین به همراه اتحاد شوروی با کمک به ایجاد صنایع بسیاری در اولانباتار و همچنین بلوک های آپارتمانی،کمک های اقتصادی بسیاری به مغولستان کرد.هزاران کارگر چینی درگیر این پروژه ها شدند تا اینکه چین پس از سال 1962 آنها را به قصد فشار به مغولستان برای قطع رابطه با مسکو در تنش بین چین و اتحاد شوروی،از مغولستان فراخواند.پس از آغاز شکاف بین چین و اتحاد شوروی مغولستان از چینی ها خالی شد.مغولستان خیلی زود طرف اتحاد شوروی را گرفت و یکی از اولین کشورهای سوسیالیستی بود که با اتحاد شوروی در نزاع با چین همسو شد.استقرار نیروهای اتحاد شوروی در مرز چین و مغولستان از اوایل سال 1963 آغاز شد.در ژانویه سال 1966،با سفر لئونید برژنف به مغولستان،دو کشور پیمان مساعدت امضا کردند و راه را برای حضور نظامی شوروی در مغولستان هموارتر کردند.در فوریه 1967، پس از بدتر شدن تنش بین چین و اتحاد شوروی،مسكو رسما مستقر كردن لشکر 39 اتحاد شوروی در مغولستان را تصویب كرد.با تشویق اتحاد شوروی،مغولستان مشاركت خود را در كنفرانس های حامی كمونیسم و سازمان های بین المللی افزایش داد.در سال 1955،مغولستان تلاش کرد به سازمان ملل متحد بپیوندد اما نشد.سرانجام مغولستان در سال 1961 رسمًا به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.پس از آنكه اتحاد شوروی تهدید كرد كه حق ورود به همه كشورهای تازه تجزیه شده ویا استقلال یافته آفریقا را وتو خواهد كرد روابط دیپلماتیک با آمریكا تا نزدیكی پایان جنگ سرد برقرار نبود.مغولستان به دلیل وجود سلاحهای اتمی اتحاد شوروی به عنوان نقطه اختلاف میان اتحاد شوروی و چین تبدیل شد.به دنبال یک سری از پاکسازی های حزبی،تسندبال در اوت 1984 به بهانه "پیری و ناتوانی ذهنی" از ریاست جمهوری برکنار شد.برکناری تسندبال با پشتیبانی كامل اتحاد شوروی انجام شد.تسندبال به مسكو مهاجرت کرد و تا زمان مرگش در اثر سرطان در سال 1991 در آنجا بود.ژامبین باتمونخ جایگزین تسندبال شد و با اشتیاق از اصلاحات انجام شده در اتحاد شوروی در سال 1986 توسط میخائیل گورباچف ​​حمایت کرد.

انقلاب 1990 و فروپاشی

در اتحاد شوروی،میخاییل گورباچف سیاست های پرستروئیکا و گلشنوست را درپیش گرفت.اصلاحات گورباچف در اتحاد شوروی باعث انجام اصلاحات مشابهی در مغولستان شد.پس از تظاهرات گسترده در زمستان 1990 که به انقلاب 1990 معروف شد،حزب انقلابی خلق مغولستان شروع به کم کردن کنترل های خود از سیستم سیاسی کرد.دبیرکل حزب انقلابی خلق مغولستان در ماه مارس استعفا داد و با روی کار آمدن پونسالماگین اوچیربات در ماه مه قانون اساسی اصلاح شد.با حذف نظام تک‌حزبی،قانونی کردن احزاب مخالف،ایجاد یک قوه مقننه ثابت و ایجاد مجدد دفتر رئیس جمهور.در 29 ژوئیه 1990،اولین انتخابات در مغولستان برگزار شد.نتایج انتخابات اکثریت آرا را«85%»برای حزب انقلابی خلق مغولستان بازگرداند و این حزب بر مغولستان حاکم ماند.اتحاد شوروی نیروهای خود را كه در مغولستان مستقر بودند بیرون کشید.با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق در سال 1992،تمامی کمکهای این کشور به مغولستان و دیگر کشورها قطع شد.بنابراین حتی مغولستان از چین هم نمیتوانست کمک بگیرد.خیلی زود حکومت کمونیستی مغولستان ضعیف شد و مجبور به اصلاحات بیشتر.چرا که این کشور نیز مانند شوروی به یک نظام سرمایه‌داری دولتی بدل شده بود و با مشکلات بسیاری روبرو.مغولستان پس از اصلاحات،دیگر عملًا یک کشور کمونیستی یا سوسیالیستی نبود.سرانجام جمهوری خلق مغولستان در سال 1996 رسمًا فروپاشید و حزب انقلابی خلق مغولستان منحل شد.

پس از فروپاشی

پس از انحلال جمهوری خلق مغولستان و تاسیس جمهوری مغولستان،سیاست خارجی و دفاعی مغولستان عمیقاً تغییر یافت: "حفظ روابط دوستانه با فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین در اولویت فعالیت های سیاست خارجی مغولستان است."مغولستان یک رابطه متعادل با هر دوی آنها دارد و باعث تقویت همکاری همه جانبه در همسایگی خواهد شد.

سیاست

از تاسیس جمهوری خلق مغولستان در سال 1945 تا فروپاشی رسمی آن در سال 1996،تنها حزب سیاسی مجاز و قانونی در مغولستان،حزب انقلابی خلق مغولستان بود.ساختار سیاسی جمهوری خلق مغولستان تقریبًا همانند اتحاد شوروی بود.با این تفاوت که اتحاد شوروی به صورت شورایی اداره می شد اما مغولستان همانند دیگر کشورهای سوسیالیستی بود.یعنی بیشتر به صورت ریاستی اداره می شد تا شورایی.

اقتصاد و جامعه

در آستانه انقلاب 1921،اقتصاد مغولستان توسعه نیافته و راکد و مبتنی بر کشاورزی بود.صنعت تقریباً وجود نداشت.حمل و نقل و ارتباطات ابتدایی بود؛بانکداری،خدمات و تجارت تقریباً در اختیار چینی ها یا سایر خارجی ها بود.اکثر مردم گله دار و بی سواد بودند و بخش بزرگی از نیروی کار مرد در صومعه ها زندگی می کردند و کمترین مشکلی در اقتصاد داشتند.املاک به شکل دام در درجه اول متعلق به اشراف و صومعه ها بود.مالکیت بخش های باقیمانده اقتصاد تحت تسلط چینی ها یا سایر خارجی ها بود.بنابراین حاکمان جدید مغولستان به کمک اتحاد شوروی و با ساختن یک اقتصاد مدرن سوسیالیستی به توسعه کشور پرداختند.توسعه اقتصادی مغولستان تحت رژیم کمونیستی می تواند به سه دوره تقسیم شود: 1939-1921. 1940-1960؛ و 1961 تا 1996.در دوره اول،که جمهوری خلق آن را مرحله "دگرگونی عمومی و دموکراتیک"نامید، اقتصاد در درجه اول کشاورزی و توسعه نیافته بود. پس از اقدامی برای جمع آوری دامداران،دامها فقط در دست روستائیان باقی ماند.دولت شروع به توسعه صنعت بر اساس فرآوری محصولات دامپروری و برداشت محصول در مزارع دولتی و صد البته اشتراکی کرد.حمل و نقل،ارتباطات،تجارت داخلی و خارجی و بانکداری و دارایی با کمک اتحاد شوروی ملی شدند.آنها تحت کنترل دولت و سازمان های تعاونی مغولی یا شرکت های سهامی مغولی و اتحاد شوروی قرار گرفتند.اولانباتار به مرکز صنعتی کشور تبدیل شد.در دوره دوم با نام "ساختن مبانی سوسیالیسم"،کشاورزی رسمًا اشتراکی شد و صنعت با معادن،فرآوری چوب و تولید کالاهای مصرفی متنوع شد.برنامه ریزی مرکزی اقتصاد در سال 1931 با یک برنامه 5 ساله سقط جنین و با برنامه های سالانه در سال 1941 آغاز شد. برنامه های پنج ساله با برنامه پنج ساله اول (از سال 1975-52) دوباره آغاز شد.کمکهای اتحاد شوروی و پس از سال 1949 چین افزایش یافت و امکان ساخت راه آهن سراسری مغولستان،راه آهن اولانباتار و پروژه های مختلف صنعتی فراهم شد.اگرچه توسعه صنعتی هنوز در اولانباتار متمرکز بود،تمرکززدایی اقتصادی با تکمیل راه‌آهن اولانباتار و تأسیس کارخانجات فرآوری مواد غذایی در مراکز مخصوص آغاز شد.در مرحله سوم که دولت آن را "تکمیل ساخت و ساز از مادی و فنی پایه ای" نامید،سوسیالیسم،شاهد صنعتی شدن بیشتر و رشد كشاورزی بود كه بیشتر به عضویت مغولستان به شورای همکاری اقتصادی متقابل در سال 1962 انجامید.پس از تنش بین چین و اتحاد شوروی،كمكهای چین متوقف شد اما همچنان كمكهای مالی و فنی اتحاد شوروی و اروپای شرقی مغولستان را قادر به مدرن سازی و تنوع بخشیدن به صنعت،به ویژه در معدن سازی کرد.مراکز صنعتی جدیدی در باگانور،چویبالسان،دارخان و اردنت ساخته شدند و تولید صنعتی به میزان قابل توجهی افزایش یافت.اگرچه دامپروری راکد بود،با توسعه اراضی بکر توسط مزارع دولتی تولید محصولات زراعی به‌طور چشمگیری افزایش یافت.تجارت خارجی با ملل بلوک شرق رشد چشمگیری داشت.سیستم های حمل و نقل و ارتباطات بهبود یافت،ارتباط جمعیت و مراکز صنعتی گسترش یافت و به مناطق دور افتاده روستایی گسترش یافت.در اواخر دهه 1980،مغولستان به یک اقتصاد کشاورزی-صنعتی تبدیل شده بود،اما ناکارآمدی یک اقتصاد برنامه ریزی شده و مدیریت شده توسط مرکز و نمونه ای از perestroika در اتحاد جماهیر شوروی،رهبران مغول را وادار به انجام برنامه اصلاحاتی برای توسعه بیشتر اقتصاد کرد که همین اصلاحات باعث سقوط حکومت کمونیستی مغولستان شدند.

نیروی نظامی

ارتش خلق مغولستان(به مغولی: Монголын Ардын Арми یا Монгол Ардын Хувьсгалт Цэрэг)در 18 مارس 1921 به عنوان ارتش ثانویه تحت فرماندهی اتحاد شوروی در دهه 1920 و در طول جنگ جهانی دوم تأسیس شد.در جریان حادثه پی-تان شان،سواره نظام نخبه Qinghai چینی توسط دولت چین اعزام شد تا مغول ها و روس ها را در سال 1947 از بین ببرد.هدف ارتش خلق مغولستان دفاع ملی،محافظت از تاسیسات کمونیستی محلی و همکاری با نیروهای شوروی در اقدامات نظامی آینده علیه دشمنان بیرونی،تا زمان انقلاب 1990 در مغولستان بود.ارتش خلق مغولستان در اوایل سال 60% بودجه دولت را دریافت کرد و از 2560 نفر در سال 1923 به 4000 نفر در 1924 و به 7000 نفر در سال 1927 گسترش یافت.نیروهای مسلح بومی همچنان با گروه های اطلاعاتی نیروهای مسلح شوروی و NKVD در ارتباط بودند.پلیس مخفی مغولستان و مأمورین بوریات مغول کمینترن به عنوان مدیر عمل می کردند و قدرت واقعی در این کشور را نشان می دادند، هرچند تحت فرماندهی اتحاد شوروی بودند.

جستارهای وابسته

• مغولستان

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Mongolian People's Republic». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۸.