پرش به محتوا

عصر لاله

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
طرحی از لاله در سرای توپقاپی یا کتابخانه احمد سوم در استانبول

دوره لاله (به ترکی عثمانی: لاله دورى) به یک دوران اصلاحات در امپراتوری عثمانی گفته می‌شود. این دوران از بستن عهدنامه پاساروفچه در ۲۱ ژوئیه ۱۷۱۶ تا سپتامبر ۱۷۳۰ - (۱۱۰۹) و شورش پاترونا خلیل ادامه داشت. نام‌گذاری این دوران به نام لاله و وجه آن به علت علاقهٔ افراطی و بیش از حد احمد سوم و به پیروی از او اشراف استانبول به گل لاله بود. مردم ترکیه در این دوران چنان در کار کاشت لاله جدیت به خرج دادند که در مدت کوتاهی از لاله‌کاران فرانسه و هلند که در آن زمان در جهان به کاشت لاله معروف بودند، پیشی گرفتند. جنون لاله در ترکیه نمادی بود از ولخرجی و تجمل‌گرایی درباریان و در رأس آنان احمد سوم که تمامی امور کشور را به صدراعظم داماد ابراهیم پاشا سپرده بود و خود و اطرافیانش را با شب نشینی‌های باشکوه و لاله بازی سرگرم می‌کرد.[۱]

اصلاحات

[ویرایش]

دوران لاله ۷۰ سال بعد از جنون گل لاله در هلند در ترکیه به وقوع پیوست. این دوران به‌طور نسبی با صلح و آرامش همراه بود. از کشورهای غربی هنر، ادبیات و علم به امپراتوری عثمانی وارد می‌شد و از تلفیق فرهنگ اسلامی با فرهنگ اروپایی فرهنگ جدیدی پدید آمد. از جمله واردات ترکیه از اروپا گل لاله بود که قبلاً از ترکیه به اروپا فرستاده شده و در آنجا انتشار پیدا کرده بود. در این دوران کاشتن گل لاله از قصر احمد سوم (۱۷۳۰-۱۷۰۳ میلادی) گرفته تا تمامی نقاط کشور رایج شد و به همین علت نام این عصر، لاله نامگذاری شده‌است. نخست وزیر داماد ابراهیم پاشا در این دوران دوازده ساله پژوهشگران و شاعران را تشویق می‌کرد، و مورد حمایت قرار می‌داد.

در سال ۱۷۲۷ با حمایت ابراهیم پاشا، صنعت چاپ توسط ابراهیم متفرقه آغاز به کار کرد.[۲] همچنین توسط معمارانی که از اروپا دعوت شده‌بودند، قصرها و باغ‌های قصر به سبک روکوکو (سبک قصرهای فرانسوی) ساخته شدند. این عصر نهایت تجمل درباری در امپراتوری عثمانی به‌شمار می‌آید. بالا رفتن هزینه‌ها باعث به وجود آمدن تورم و ناراضایتی مردم شد. سرانجام در طی شورش خونینی که به رهبری پاترونا خلیل درگرفت، داماد ابراهیم پاشا، معمار اصلی عصر لاله کشته شد، و احمد سوم نیز از پادشاهی خلع شد. بدین ترتیب اولین دوره اصلاحات به سبک غربی در ترکیه با شکست به پایان رسید.[۳]

پس از برکناری احمد سوم در سال ۱۷۳۰ میلادی فرهنگ علاقه به گل لاله در ترکیه بسیار کم‌رنگ شد و نسل انواع بسیاری از گل‌های لاله استانبول برای همیشه از بین رفتند.[۴]

پانویس

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  • حضرتی، حسن (پاییز ۱۳۸۴). «اصلاحات در امپراتوری عثمانی (از عصر لاله تا عهد تنظیمات)». تاریخ اسلام(دانشگاه باقرالعلوم) (۲۳).
  • حضرتی، حسن، مشروطه عثمانی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام، 1389
  • امیر اردوش، محمد حسین (تابستان ۱۳۸۷). «حکایت اصلاحات در امپراتوری عثمانی، از ریشه تا لاله». مسکویه (۴).
  • "チューリップ時代". Encyclopedia Nipponica 2001 (به ژاپنی). Vol. 15. 小学館. 1994.
  • 加藤، 美香子, ویراستار (۲۰۰۷). «人に愛され狂わせた花 チューリップの歴史». 週刊 古代文明 ビジュアルファイル. デアゴスティーニ ジャパン (۳۸): ۲۶-۲۱. از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)