پل کروگمن

پل رابین کروگمن (به انگلیسی: Paul Robin Krugman) متولد ۲۸ فوریه ۱۹۵۳ میلادی، اقتصاددان، مقاله‌نویس، نویسنده و روشنفکر یهودی آمریکائیست. او در سال ۲۰۰۸ میلادی به خاطر تلاش‌هایش در زمینه تجزیه و تحلیل چگونگی تاثیر مقیاس‌های اقتصادی بر الگوهای تجاری و مکان انجام فعالیت‌های اقتصادی مفتخر به دریافت جایزه نوبل اقتصاد گردید.

پل کروگمن از اساتید دانشگاه پرینستون در آمریکاست. او مقاله‌نویس روزنامه نیویورک تایمز است و یکی از منتقدین بنام سیاست‌های اقتصادی جورج دبلیو بوش است. پل کروگمن را یک اقتصاد دان لیبرال با دیدگاه مترقی از مکتب "نو کینزی" می دانند. طرفداران اقتصاد کینزی با وجود اعتقاد به اقتصاد آزاد از مداخله دولت برای جلوگیری از انحراف بازار آزاد حمایت می کنند.

پل کروگمن به دلیل ارائه نظریه تجارت جدید برنده نوبل اقتصاد شد. تشریح این نظریه برای کسانی که با علم اقتصاد آشنایی دارند بااهمیت است. به همین دلیل در این مقاله این نظریه چندین صد صفحه ای را به طور خلاصه می نویسیم و دیگر نظریات او را تشریح می کنیم. نظریه کروگمن به تعبیر اقتصاددانان جهانی تشریحی بر دلیل ضرورت جهانی سازی و ایجاد تجارت جهانی است. نظریه کروگمن ارزیابی تاثیر مقیاس های اقتصادی در تجارت جهانی بود که نظریه جدید تجاری نام گرفت. قبل از کروگمن نظریه تجاری توسط دیوید ریکاردو با تمرکز روی تجارت بین کشورهایی که ویژگی های اقتصادی متفاوت و توانایی های مختلفی دارند، ارائه شده بود. ضعف نظریه های تجاری جدید وارد نشدن فاکتورهای تاثیرگذار در تجارت در مدل ها بود و همین مسئله سبب شد تا توانایی آنها در تشریح وضعیت کنونی اقتصاد جهان و تجارت بین‌المللی کم باشد. در مدل های تجاری موجود به توانایی بیشتر کشورهای فقیر در صادرات فراورده های کشاورزی به کشورهای ثروتمند و دریافت کالاهای صنعتی از کشورهای ثروتمند برای تامین نیازهای داخلی آنها اشاره شده است. اگرچه در قرن بیستم میلادی بزرگ ترین سهم از تجارت جهانی بین کشورهایی با توانمندی های نسبتاً یکسان انجام شده است. به عنوان مثال کشور سوئد که یکی از ثروتمند ترین کشورهای جهان است خودروهای ولوو را به آلمان صادر می کند و در ازای آن تولیدات شرکت بی. ام.و را وارد می کند.

یعنی جهانیان دریافتند به جای تولید ولوو در چندین کشور جهان تولید این محصولات صنعتی به یک کشور یا شهر خاص و در چندین کارخانه نزدیک به هم اختصاص دارد که این مسئله به رشد راندمان تولید آنها می انجامد. ریکاردو نشان داد هر کشور (یا هر فردی) در مقایسه با دیگر کشورهای جهان یک مزیت مقایسه ای دارد. این مزیت مقایسه ای به کالا یا خدمتی که می تواند با هزینه کمتر تولید کند مربوط می شود و همین مسئله قدرت کشور را در تجارت بین‌المللی افزایش می دهد. بنابراین زمانی که کشورهای جهان به صورت تخصصی به تولید یا ارائه خدمات بپردازند، عملکرد فعالیت های تولیدی و خدماتی و صنعتی در جهان به حداکثر میزان ممکن با کمترین هزینه ممکن می رسد. زمانی که تمرکز روی مزیت های مقایسه ای موجب حداکثر شدن توان تولیدی یک کشور می شود، به آن سرزمین امکان می دهد حداکثر درآمد را از فروش کالا یا خدمت تولیدی خود که نسبت به دیگر تولیدات جهان متمایز است به دست آورند.

حال سوال اینجاست که چه چیزی این مزیت مقایسه ای را تعیین می کند و این مزیت تا کجا می تواند برای اقتصاد سودآوری داشته باشد؟ طبق نظریه ریکاردو وی ژگی های طبیعی یک سرزمین از قبیل آب و هوا و کیفیت آب می تواند مزایای مقایسه ای اقتصاد کشورهای مختلف را نشان دهد. اگرچه برخی دیگر از نظریه پردازان اقتصادی از قبیل سامویلسون عوامل اقتصادی از قبیل نیروی کار را به عنوان ممیز مزایای مقایسه ای در کشورهای مختلف می دانند. به عنوان مثال کشورهایی که نیروی کار زیادی در مقایسه با سرمایه های خود دارند اغلب به تولید کالاهایی تمایل پیدا می کنند که کارمحور است. آنها می توانند هزینه تولید خود را در این بخش از کالاها و خدمات افزایش دهند. به هر حال طبق مدل اقتصادی ارائه شده توسط ریکاردو با وجود اهمیت مسائل جغرافیایی و طبیعی در ایجاد مزایای مقایسه ای اما این فاکتورها در مدل اقتصادی ارائه شده توسط وی جایی ندارد.

در نظریه تجاری جدید که پل کروگمن بنیانگذار آن است این عوامل ایجاد کننده مزایای مقایسه ای در مدل وارد شده است. نظریه تجارت بین کشورهای مشابه برای اولین بار در سال ۱۹۷۹ میلادی توسط کروگمن و در journal of international economics ارائه شد. وی فرض کرد مصرف کنندگان کالاهای متنوعی را تقاضا می کنند و تولید این کالاهای متفاوت و البته خرید آنها زمانی امکان پذیر است که در مقیاس های وسیع تولید شود. طبق مدل ساده و اولیه کروگمن که در سال ۱۹۷۹ میلادی ارائه شد دو کشور وجود دارد که هر یک از آنها مصرف کنندگان کالاهای مختلفی را تقاضا می کنند اما ارتباط تنگاتنگی بین تنوع محصولات تقاضا شده با هزینه تولید آن وجود دارد. مصرف کنندگان کالاهای مختلفی را تقاضا می کنند اما تا زمانی این دسته از کالاها مورد تقاضای آنهاست که قیمت این محصولات در حداقل میزان ممکن باشد. به هر حال اگر کشوری برای کاهش قیمت تولیداتش مقیاس تولید را بیشتر کند تولید کالاهای دیگر در این کشور کمتر می شود و نمی‌تواند تمام کالاهای مورد نیاز مردم را تامین کند.به تعبیر دیگر تقاضا برای کالاهای متنوع در یک کشور تولید را به سمت تنوع هدایت می کند در حالی که استفاده از مفهوم اقتصادی بازده به مقیاس یا مقیاس های اقتصادی تولید کشور را به سمت کاهش تنوع هدایت می کند.

بنابراین تصور کنید کشور بدون تجارت با دیگر نقاط جهان کالاهای AوBوC را تولید می کند و کشور ۲ کالاهای xو Yو Z را تولید می کند. در این کشورها به دلیل عدم وجود مزایای مقایسه ای دلیلی برای تجارت وجود ندارد. حال تصور کنید کشورها به صورت تخصصی کار کنند و تجارت بین کشورها امکان پذیر باشد. در این صورت رفاه و ثروت کشور به دلیل فعالیت های تجاری گسترده افزایش می یابد. با برقرار شدن رابطه تجاری مقیاس تولید افزایش می یابد و هزینه های تولید کمتر می شود. در این شرایط تنوع محصولات تولید شده در هر کشوری کمتر می شود در حالی که تنوع محصولات در دسترس مردم بیشتر می شود. حتی ممکن است در اثر تخصصی کار کردن از تنوع محصولات موجود در جهان نیز کاسته شود ولی از آنجا که مصرف کنندگان نهایی به دلیل آزاد شدن تجارت، کالاهای متنوع تر و بیشتری در اختیار دارند مزایای این طرح بسیار بیشتر است. افزایش تنوع محصولات در اختیار مصرف کنندگان نهایی در کنار کاهش تنوع تولید در جهان یک واقعیت بنیادی جهانی سازی است.

خلاصه نظریه کروگمن که در سال ۱۹۷۹ میلادی برای اولین بار مطرح شد یکی دیگر از دلایلی است که در حمایت از جهانی سازی توسط اقتصاددان برجسته جهان ارائه شد. به علاوه کروگمن جمع آوری مزایای مقایسه ای را در یک مدل واحد اقتصادی ارائه داد. کروگمن به طور خلاصه فرضیه ای ارائه داده است در مورد اینکه افزایش انتقالات یا به تعبیر دیگر مهاجرت فاکتورهای اقتصادی از یک بخش دنیا به بخش دیگر دنیا چگونه در مدل های اقتصادی قابل پیگیری است. مدل ارائه شده توسط کروگمن در سال ۱۹۹۱ میلادی که نمای ریاضی نظریه ارائه شده در سال ۱۹۷۹ میلادی بود مهاجرت نیروی کار و سرمایه و تغییرات هزینه حمل و نقل را در یک مدل جمع آوری کرد. این مدل بسیار پیچیده اقتصادی برای تشریح تجارت بین‌المللی قابل استفاده است. تشریح این مدل که مدل ارائه شده توسط کروگمن به کمیته نوبل سوئد بود در اینجا امکان پذیر نیست. دلیل پیچیدگی مدل این است که تمام فاکتورهای تاثیرگذار در تعاملات تجاری جهانی در این مدل درون زا و قابل تغییر هستند. در این مدل که تاییدی بر نظریه جهانی سازی و آزادی تجارت است تمامی فاکتورهای تاثیرگذار در تعاملات تجاری را در نظر گرفته است. نظریات مختلف کروگمن را به تفکیک در این بخش می بینید:

● جغرافیای اقتصادی

اگر تجارت بین کشورهای مختلف بر مبنای بازده مقیاس فزاینده طراحی شود همانطور که در نظریه کروگمن گفته شده است، مناطقی که تولید بیشتری دارند سودآوری بیشتری خواهند داشت و به دلیل افزایش درآمد می توانند بر حجم تولید خود بیفزایند. نظریه تجاری جدید کروگمن بر این مسئله دلالت دارد که به جای تولید محصولات یکسان در بخش های مختلف جهان و به میزان کم بهتر است تمرکز تولید در یک یا چند شهر خاص باشد. بدون شک این بخش های جهان پرجمعیت تر خواهد بود ولی افرادی که در این مناطق زندگی می کنند و ساعات زیادی را به کار مشغول هستند درآمد بیشتری هم به دست می آورند. این مسئله زیرساخت نظریه جغرافیای اقتصادی کروگمن است. این نظریه هم توسط وی در سال ۱۹۹۱ میلادی در JOURNAL OF POLITICAL ECONOMY ارائه شد.

● مالیه بین‌الملل

کروگمن علاوه بر کارهایی که در زمینه تجارت بین‌الملل انجام داده در مورد امور مالیه بین‌المللی نیز نظریاتی ارائه داده است. در سال ۱۹۷۹ میلادی وی مدلی در مورد بحران های پولی دنیا در Journal of money ارائه داد که این مقاله علمی وی در نشریات Credit و banking نیز چاپ شد. طبق این مدل نظام نرخ تبادل ارز ثابت آینده تیره ای را برای اقتصاد یک کشور به همراه دارد و در پایان با یک شوک سفته بازی بسیار مخرب تصمیم به اصلاح آن گرفته می شود. ولی تاثیر این شوک روی اقتصاد کشورهای مذکور بسیار زیاد و اصلاح مشکلات ایجاد شده در اثر استفاده از این نظام بسیار مشکل خواهد بود. مقاله کروگمن یکی از مهم ترین و اصلی ترین تلاش های جامعه اقتصادی جهان در ارائه اولین نسل از مدل های بحران بازار پولی است.