پرش به محتوا

رود: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Ahmadi1238 (بحث | مشارکت‌ها)
۳۰۹ ویرایش‌ها
ویراستاری
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
ابرابزار
خط ۱: خط ۱:
{{کاربردهای دیگر}}
{{کاربردهای دیگر}}
{{حق تکثیر مشکوک|تاریخ=ژوئیه ۲۰۱۵}}<div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:204px;max-width:204px"><div class="trow"><div class="theader" style="text-align:center;background-color:transparent">رودهای گوناگون</div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Evening,_Nile_River,_Uganda.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[نیل]]، دراز ترین رود جهان<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rivers of the World: World's Longest Rivers|نشانی=https://www.usgs.gov/special-topic/water-science-school/science/rivers-world-worlds-longest-rivers?qt-science_center_objects=0#qt-science_center_objects|وبگاه=www.usgs.gov|بازبینی=2021-07-31}}</ref></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Rio_Amazonas_-_Parintins.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[رود آمازون]]، رود بزرگ در [[جنگل‌های آمازون|جنگل‌ های آمازون]]</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Dusk_on_the_Yangtze_River.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[یانگ‌تسه]] دراز ترین رود [[آسیا]]</div></div></div></div></div>
{{حق تکثیر مشکوک|تاریخ=ژوئیه ۲۰۱۵}}<div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:204px;max-width:204px"><div class="trow"><div class="theader" style="text-align:center;background-color:transparent">رودهای گوناگون</div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Evening,_Nile_River,_Uganda.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[نیل]]، درازترین رود جهان<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rivers of the World: World's Longest Rivers|نشانی=https://www.usgs.gov/special-topic/water-science-school/science/rivers-world-worlds-longest-rivers?qt-science_center_objects=0#qt-science_center_objects|وبگاه=www.usgs.gov|بازبینی=2021-07-31}}</ref></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Rio_Amazonas_-_Parintins.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[رود آمازون]]، رود بزرگ در [[جنگل‌های آمازون]]</div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage">[[پرونده:Dusk_on_the_Yangtze_River.jpg|جایگزین=|200x200پیکسل]]</div><div class="thumbcaption">[[یانگ‌تسه]] درازترین رود [[آسیا]]</div>
'''رود'''، آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند [[چشمه]] در دره‌های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌یابد تا به [[دشت|دشت‌ ها]]، [[دریاچه|دریاچه‌ ها]] یا [[دریا ]]ها و [[اقیانوس|اقیانوس‌ ها]] بریزد.
'''رود'''، آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند [[چشمه]] در دره‌های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌یابد تا به [[دشت]]‌ها، [[دریاچه]]‌ها یا [[دریا]]ها و [[اقیانوس]]‌ها بریزد.


'''[[رودخانه]]'''، به بستر و مسیر حرکت «رود» گفته می‌شود که معمولاً عبارت «رودخانه» با «رود» اشتباه می‌شود و به جای آن استفاده می‌شود.<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/رودخانه</ref> رودخانه‌ ها معمولاً در نخستین مرحله در پای کوه‌ ها، تشکیل [[مخروط افکنه|مخروط افکنه‌ ها]] را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد [[آبرفتی]] خود به توسعهٔ دشت‌ ها کمک می‌کنند.
'''[[رودخانه]]'''، به بستر و مسیر حرکت «رود» گفته می‌شود که معمولاً عبارت «رودخانه» با «رود» اشتباه می‌شود و به جای آن استفاده می‌شود.<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/رودخانه</ref> رودخانه‌ها معمولاً در نخستین مرحله در پای کوه‌ها، تشکیل [[مخروط افکنه]]‌ها را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد [[آبرفتی]] خود به توسعهٔ دشت‌ها کمک می‌کنند.


واژه رود که یک واژه پارسی پهلوی است به معنی ، آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره‌ های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌ یابد تا به دشت‌ ها، دریاچه‌ ها و یا دریا ها و اقیانوس‌ ها بریزد. رودخانه‌ ها معمولاً در اولین مرحله در پایکوه ها، تشکیل مخروط افکنه‌ ها را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد آبرُفتی خود به توسعه دشت ها کمک می‌کنند . گاه در برخی از رود های بزرگ در طی مسیر طولانی که دارند، به پیچان رود ها ( مئاند ) برخورد می‌کنیم که در اثر شیب کم زمین به وجود می‌ آیند. در ادامه زمانی که رود به مصب (محلی که رود به [[دریا]] می‌ریزد) می‌ رسد، در دهانهٔ خود دلتا را تشکیل می‌دهد. بنابراین مخروط افکنه‌ ها در پایکوه ها و دلتا ها در دهانه رود (مصب) به وجود می‌ آیند.
واژه رود که یک واژه پارسی پهلوی است به معنی، آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره‌های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌یابد تا به دشت‌ها، دریاچه‌ها یا دریاها و اقیانوس‌ها بریزد. رودخانه‌ها معمولاً در اولین مرحله در پایکوه‌ها، تشکیل مخروط افکنه‌ها را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد آبرُفتی خود به توسعه دشت‌ها کمک می‌کنند. گاه در برخی از رودهای بزرگ در طی مسیر طولانی که دارند، به پیچان رودها (مئاند) برخورد می‌کنیم که در اثر شیب کم زمین به وجود می‌آیند. در ادامه زمانی که رود به مصب (محلی که رود به [[دریا]] می‌ریزد) می‌رسد، در دهانهٔ خود دلتا را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین مخروط افکنه‌ها در پایکوه‌ها و دلتاها در دهانه رود (مصب) به وجود می‌آیند.


== ریشه‌شناسی ==
== ریشه‌شناسی ==
خط ۱۶: خط ۱۶:
به حجم آبی که در واحد زمان از مقطع عرضی یک رودخانه عبور می‌کند «دبی» رود گفته می‌شود که معمولاً آن را به متر مکعب در ثانیه بیان می‌کنند. مقدار دبی در واقع برابر است با حاصل‌ضرب سرعت جریان آب در [[سطح مقطع]] رودخانه. دبی یک رودخانه در طول سال تغییر می‌کند و معمولاً در [[فصل بهار]]، به علت ذوب یخ و زیاد شدن بارندگی و جاری شدن سیلاب، افزایش می‌یابد. در ایام گرما سال دبی رودخانه به حداقل می‌رسد.
به حجم آبی که در واحد زمان از مقطع عرضی یک رودخانه عبور می‌کند «دبی» رود گفته می‌شود که معمولاً آن را به متر مکعب در ثانیه بیان می‌کنند. مقدار دبی در واقع برابر است با حاصل‌ضرب سرعت جریان آب در [[سطح مقطع]] رودخانه. دبی یک رودخانه در طول سال تغییر می‌کند و معمولاً در [[فصل بهار]]، به علت ذوب یخ و زیاد شدن بارندگی و جاری شدن سیلاب، افزایش می‌یابد. در ایام گرما سال دبی رودخانه به حداقل می‌رسد.


برای اندازه‌گیری دبی جریان‌هایی مانند رودخانه، [[قنات]] و [[چشمه]]، راه‌های مختلفی وجود دارد ولی معمولیترین آن‌ها استفاده از «[[پروانه آبی|پروانهٔ آبی]]» است. تعیین دبی عامل مهم در بررسی‌های [[آب‌شناسی]] از جمله برآورد زمان پر شدن یک [[سد]] یا [[مخزن]]، تعیین احتمال وقوع [[سیل]] جهت طراحی سازه‌های مهارکننده و ارزیابی میزان فرسایش سطحی است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۱۵ نوامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141115014205/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |url-status=dead }}</ref>
برای اندازه‌گیری دبی جریان‌هایی مانند رودخانه، [[قنات]] و [[چشمه]]، راه‌های مختلفی وجود دارد ولی معمولیترین آن‌ها استفاده از «[[پروانه آبی|پروانهٔ آبی]]» است. تعیین دبی عامل مهم در بررسی‌های [[آب‌شناسی]] از جمله برآورد زمان پر شدن یک [[سد]] یا [[مخزن]]، تعیین احتمال وقوع [[سیل]] جهت طراحی سازه‌های مهارکننده و ارزیابی میزان فرسایش سطحی است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=رودخانه&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۱۵ نوامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141115014205/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |url-status=dead}}</ref>


== طولانی‌ترین رودهای جهان ==
== طولانی‌ترین رودهای جهان ==
خط ۴۰: خط ۴۰:
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[فهرست رودها بر پایه طول]]
* [[فهرست رودها بر پایه طول]]
*[[فهرست رودهای ایران]]
* [[فهرست رودهای ایران]]
*[[رود فصلی]]
* [[رود فصلی]]
*[[موجودیت آب در کره زمین]]
* [[موجودیت آب در کره زمین]]
⚫
** [[دریا]]
*
⚫
* [[دریا]]
* [[آبرفت]]
* [[آبرفت]]


خط ۵۲: خط ۵۱:
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{زمین‌چهره‌ها}}
{{زمین‌چهره‌ها}}



{{طبیعت-خرد}}
{{طبیعت-خرد}}

نسخهٔ ‏۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۷

برای دیگر کاربردها، رود (ابهام‌زدایی) را ببینید.
رودهای گوناگون
نیل، درازترین رود جهان[۱]
رود آمازون، رود بزرگ در جنگل‌های آمازون
یانگ‌تسه درازترین رود آسیا

رود، آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره‌های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌یابد تا به دشت‌ها، دریاچه‌ها یا دریاها و اقیانوس‌ها بریزد.

رودخانه، به بستر و مسیر حرکت «رود» گفته می‌شود که معمولاً عبارت «رودخانه» با «رود» اشتباه می‌شود و به جای آن استفاده می‌شود.[۲] رودخانه‌ها معمولاً در نخستین مرحله در پای کوه‌ها، تشکیل مخروط افکنه‌ها را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد آبرفتی خود به توسعهٔ دشت‌ها کمک می‌کنند.

واژه رود که یک واژه پارسی پهلوی است به معنی، آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره‌های کوهستانی به وجود آمده و جریان می‌یابد تا به دشت‌ها، دریاچه‌ها یا دریاها و اقیانوس‌ها بریزد. رودخانه‌ها معمولاً در اولین مرحله در پایکوه‌ها، تشکیل مخروط افکنه‌ها را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد آبرُفتی خود به توسعه دشت‌ها کمک می‌کنند. گاه در برخی از رودهای بزرگ در طی مسیر طولانی که دارند، به پیچان رودها (مئاند) برخورد می‌کنیم که در اثر شیب کم زمین به وجود می‌آیند. در ادامه زمانی که رود به مصب (محلی که رود به دریا می‌ریزد) می‌رسد، در دهانهٔ خود دلتا را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین مخروط افکنه‌ها در پایکوه‌ها و دلتاها در دهانه رود (مصب) به وجود می‌آیند.

ریشه‌شناسی

در پارسی میانه هم به آن رود گفته می‌شد. رود را نباید با رودخانه اشتباه گرفت.

مخروط افکنه و دلتا

الگوی برخی از رودهای بزرگ در طی مسیر طولانی خود پیچان رودی (مئاندر) ای است. پیچان رودها در اثر شیب کم، تغییرات دینامیکی جریان و رسوبگذاری شکل می‌گیرند. در ادامهٔ زمانی که رود به مصب (محلی که رود به دریا می‌ریزد) می‌رسد، در دهانهٔ خود دلتا را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین مخروط افکنه‌ها در پای کوه‌ها و به دور از تغییرات دینامیک دریا شکل می‌گیرند. اما دلتاها در دهانهٔ رودهای منتهی به خط ساحلی (مصب) به وجود می‌آیند. قاعده دلتاها اغلب تحت تأثیر حرکات آب دریا است و لندفرمهایی مانند خور، تالاب، پیکان ساحلی و سدهای ماسه‌ای شکل می‌گیرد. این لندفرمها وجه اصلی تمایز بین دلتا و مخروط افکنه به‌شمار می‌روند.

دبی آب

به حجم آبی که در واحد زمان از مقطع عرضی یک رودخانه عبور می‌کند «دبی» رود گفته می‌شود که معمولاً آن را به متر مکعب در ثانیه بیان می‌کنند. مقدار دبی در واقع برابر است با حاصل‌ضرب سرعت جریان آب در سطح مقطع رودخانه. دبی یک رودخانه در طول سال تغییر می‌کند و معمولاً در فصل بهار، به علت ذوب یخ و زیاد شدن بارندگی و جاری شدن سیلاب، افزایش می‌یابد. در ایام گرما سال دبی رودخانه به حداقل می‌رسد.

برای اندازه‌گیری دبی جریان‌هایی مانند رودخانه، قنات و چشمه، راه‌های مختلفی وجود دارد ولی معمولیترین آن‌ها استفاده از «پروانهٔ آبی» است. تعیین دبی عامل مهم در بررسی‌های آب‌شناسی از جمله برآورد زمان پر شدن یک سد یا مخزن، تعیین احتمال وقوع سیل جهت طراحی سازه‌های مهارکننده و ارزیابی میزان فرسایش سطحی است.[۳]

طولانی‌ترین رودهای جهان

رودهای نیل، آمازون، یانگتسه، می‌سی‌سی‌پی، هوانگهو، آمودریا و مکونگ جزو طولانی‌ترین رودهای جهان هستند.

طولانی‌ترین رودهای ایران

کارون، سفیدرود و زاینده‌رود.

نگارخانه

جستارهای وابسته

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ رود موجود است.

منابع

  1. ↑ «Rivers of the World: World's Longest Rivers». www.usgs.gov. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۳۱.
  2. ↑ http://www.vajehyab.com/dehkhoda/رودخانه
  3. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۱۴.
آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد طبیعت است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=رود&oldid=40315963»