ایل باوی

باوی‌،یا بابوئی یکی از ایلات لُر استان کهگیلویه و بویراحمد، و پیرو مذهب تشیع می‌باشد.به گفته حسن فسایی، ایل باوی کهگیلویه ممکن است انشعابی از قبیله عرب باوی خوزستان است، اما مینورسکی معتقد بود که نام باوی ممکن است از کوهی به این نام در جنوب خرم‌آباد گرفته شده باشد.شباهت نام باوی‌های کهگیلویه و باوی‌های عرب خوزستان باعث شده به اشتباه برخی این ایل را عرب بخوانند.

تقسیمات ایلی

ایل دارای ۴ طایفه بزرگ و ۲ طایفه مستقل بزرگ هر طایفه شامل چند تیره و یک طایفه دوگروهی به دلیل قدمت ان که عبارتند از:

طایفه دولتیاری:

پیچ‌آبی، ملای‌تمی، چاله‌کُونی، اولادمیرزا، اولادهادی.

طایفه شیخ جلیل:

تل چگاه، لار (باشت)، کوهسرک، شادگان، شاه‌بهرام، فتح، نیمدور.

طایفه گشین:

امیرشیخی (امیشخی)، بامیرشیخی (بامیشخی)، شیاس، سرتنگی، ظفری، کاحسنعلی.

طایفه عالیشاهی:

عبدالملکی، یوسفی، قایدگیوی، بساقی، نارک

طایفه مستقل:نارگ موسی

طایفه مستقل:گناوه لری

سادات:

شاهزینعلی، زاداحمدی، کته، عنا، بحرینی، بیدک، سرابیز

خاستگاه قومی

شهرستان‌باوی نام یکی از شهرستان‌های خوزستان است. باوی‌ها عرب بودند که در خوزستان ساکن بوده‌اند و توسط نادرشاه افشار همراه با رییس خود شیخ هاشم باوی از بنی‌کعب جدا شده و به باشت مهاجرت کرده‌اند.

اما انتساب ایل باوی کهگیلویه به اعراب باوی خوزستان به سادگی پذیرفتنی نیست، زیرا اولاً ایل باوی از تیره‌ها و طوایف متعددی تشکیل شده‌است که منشأ واحدی ندارند و هر گروه شجره‌نامه جداگانه‌ای دارد؛ ثانیاً ساکنان پشتکوه که بیشتر طوایف و تیره‌های باوی را تشکیل می‌دهند، از بومیان قدیمی و لر زبان به‌شمار می‌روند و تنها بعضی از گروه‌های زیرکوه مهاجر شناخته شده‌اند؛ ثالثاً فرزند ارشد کلانتر سابق ایل، به نقل از پدر و نیاکانش می‌گوید که اجداد او ابتدا از کهگیلویه به خوزستان مهاجرت کرده‌اند و سپس مجدداً به موطن اصلی خود بازگشته‌اند. این گفته را میرک حسینی مبنی بر اینکه در ۱۰۳۸ق حدود هزار خانوار از مردم کهگیلویه در خلف آباد (رامشیر) خوزستان مسکن داشته‌اند، اهمیت می‌بخشد.

از این‌رو، محتمل است که گروهی از بابویی‌های کهگیلویه در گذشته به منطقه‌ای که بعدها به تصرف کعب درآمد، مهاجرت کرده، و سپس به کهگیلویه بازگشته‌اند.

نام‌گذاری

نام این ایل به صورت بابوی و بابویی آمده‌است. اما مردم این ایل خود را باوی می‌نامند. تشابه اسمی بین باوی‌های خوزستان و کهگیلویه موجب شده‌است که بعضی‌ها به اشتباه این ایل را موسوم به خوزستان بدانند.

تاریخ

در دوران صفویه اسمی از این ایل برده نشده بنابر گفته دوبد در دوران افشاریه این ایل به خراسان کوچانده شد و رئیس آن‌ها شیخ هاشم باوی به دستور نادرشاه نابینا گردید. اولین بار در دوران زندیه کریم خان زند از این ایل به نام بابوی یاد کرده که کلانتر این ایل را به عنوان بیگلربیگلی کهگیلویه و ایلات آن انتخاب کرده‌است. در سال ۱۳۰۹ با شکایت مردمی که توسط راهزنان و خانهای بویراحمد غارت میشدن به دولت مرکزی و دستور شاه مبنی بر دستگیری آنان ارتش شاهنشاهی وارد عمل شد که در نتیجه تنش بین حکومت شاهنشاهی ایران و بویراحمدی‌ها بالا گرفت و باعث شد تا دولت پهلوی برای سرکوب کردن یاغی های بویراحمدی نیروی‌های ارتش خود را از کرمانشاه و کردستان و شیراز و همچنین چریک‌هایی از عشایر ایل قشقایی و فارسیمدان و کازرون به منطقه اعزام کند که در نهایت منجر به جنگ تنگ تامرادی شد.

جمعیت

جمعیت کنونی باوی مشخص نیست. بارون دوبد در سال ۱۲۵۷ ه‍.ش جمعیت این ایل را ۴۰۰۰ خانوار ذکر می‌کنند. فسائی باوی‌ها را ۱۵۰۰ خانوار ذکر کرده‌است. امام شوشتری ۱۲۰۰ خانوار تخمین زده‌است. طبق آخرین آمار جمعیتی از این ایل در سال ۱۳۴۷ جمعیت باوی‌ها ۵۴۶۱ خانوار بوده‌است.

دانش طب عامیانه

شرایط اقلیمی حاکم بر استان کهگیلویه و بویراحمد منجر به رویش گیاهان دارویی متنوعی در این استان شده‌است. شهرستان باشت و گچساران که محل سکونت ایل باوی است نیز استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. مردم این ایل از دیرباز برای برطرف کردن نیازهای درمانی خویش از طب عامیانه بهره می‌جسته‌اند. عواملی مثل دسترسی کم به پزشک و آزمون‌ها و خطاهای فراوان در درمان بیماری‌ها توسط درمانگران بومی، منجر به آن شد که امروزه روش‌های درمانی متنوع و قابل تحقیقی در دسترس باشد. با توجه به ارزشمندی داده‌های طب عامیانه و فراموشی تدریجی این داده‌ها از یک سو و ضرورت توجه و بررسی باورهای طب عامیانه از نگاه دارویی و فرهنگی مطالعاتی بر طب عامیانه در این ایل اصیل صورت گرفته که مورد توجه مجلات علمی داخلی و خارجی قرار گرفته‌اند.

منابع

• جواد، صفی‌نژاد (۱۳۹۵). جمعیت و شناسنامه ایلات کهگیلویه. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۶-۴۵۸-۴.
• فصائی، حسن (۱۳۶۷). فارسنامه ناصری. ج. ۲. تهران: امیرکبیر. شابک ۹۶۴-۰۰-۵۴۴۰-۰۰.