عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز (به انگلیسی: Lactose intolerance) که نارسائی لاکتاز نیز نامیده می‌شود، نوعی عدم توانایی در سوخت و ساز و هضم لاکتوز یا قند شیر در بدن می‌باشد. این بیماری به علت فقدان آنزیم لاکتاز در دستگاه گوارش، جهت شکستن پیوندهای لاکتوز می‌باشد. از نشانه‌های این بیماری می‌توان درد شکم، نفخ، باد شکم، اسهال، تهوع و بازگشت اسید به مری را ذکر کرد.

شیوع

تا قبل از سن ۲ سالگی کاهش فعالیت آنزیم لاکتاز بندرت دیده می شود ولی تا بزرگسالی ۶۰ تا ۸۰ درصد در جوامع مختلف این کاهش را نشان می دهند . کاهش آنزیم لاکتاز دقیقاً با افزایش سن مطابقت دارد .

علائم

دردهای شکم همراه با اتساع شکم ، نفخ ، اسهال و باد شکم پس از مصرف غذاهای حاوی لاکتوز از علائم شایع این بیماری است . بدلیل کاهش در جذب مواد انرژی زا در شیرخوار این کودکان دچار نقص در رشد هستند . عدم جذب در موادی مثل چربی و همچنین کلسیم و فسفر داریم که باعث علائم پوکی استخوان، ریکتز و استئومالاسی می گردد.

این علائم به دلیل ااثر اسموتیک لاکتوز ( میل به جذب آب به داخل روده) و تولید اسیدهای آلی و دی اکسید کربن ناشی از تخمیر لاکتوز توسط میکروارگانیسمهای روده‌ای است.

تشخیص آزمایشگاهی

هرچند تشخیص بالینی است ولی میتوان از این روشها استفاده کرد:

تست تحمل لاکتوز : واکنش بدن به دریافت مایعی که حاوی سطوح بالای لاکتوز است را اندازه می گیرد. 2 ساعت پس از نوشیدن این مایع ، آزمایش های خون برای اندازه گیری میزان گلوکز خون انجام می شود . اگر سطح گلوکز افزایش نیافت ، بدین معنی است که بدن نوشیدنی غنی از لاکتوز را بخوبی هضم و جذب نمی‌کند.

• تست هیدروژن تنفسی : این تست هم نیازمند نوشیدن مایع حاوی لاکتوز فراوان است. سپس پزشک میزان هیدروژن موجود در بازدم را در فواصل منظم اندازه می گیرد. بطور طبیعی میزان خیلی کمی هیدروژن قابل شناسایی است. ولی اگر بدن لاکتوز را هضم نکند ، لاکتوز در کولون توسط باکتریهای روده تخمیر شده و هیدروژن و دیگر گازها را آزاد می کند که توسط روده جذب شده و نهایتاً از راه بازدم خارج می شود. میزان بالای هیدروژن اندازه گیری شده در بازدم ، نشاندهنده عدم هضم لاکتوز است.
• تست اسیدیته مدفوع : تست اسیدیته ی مدفوع می تواند برای شیرخواران و کودکانی که قادر به تحمل دیگر تست ها نیستند مورد استفاده قرار گیرد. تخمیر لاکتوز هضم نشده باعث ایجاد لاکتیک اسید و اسیدهای دیگر می شود که در نمونه مدفوع قابل شناسایی هستند.

درمان

هرچند مکملهای حاوی لاکتاز ساخته شده‌اند ولی افراد دچار عدم تحمل لاکتوز معمولاً با کاهش میزان محصولات لبنی مصرفی و استفاده از محصولات ویژه تولید شده برای افراد دچار این مشکل ، تسکین می یابند. مقادیر کمتر لبنیات اغلب بهتر تحمل میشوند. میزان لاکتوز تمام محصولات لبنی یکسان نیست. بعنوان مثال ، پنیرهای سفت مثل پنیر سوئیس یا چدار ، میزان کمی لاکتوز دارند و بطور کلی هیچ عارضه ای ایجاد نمی‌کنند. ماست معمولاً بهتر تحمل میشود زیرا باکتری های مورد استفاده در فرایند تهیه ، بطور طبیعی آنزیمی تولید می کنند که لاکتوز را می شکند.

جستارهای وابسته

• لاکتوز