شیر غارزی

شیر غارزی; محدودهٔ زمانی: پلیستوسن، ۰٫۱ تا ۰٫۰۱۳ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
	اسکلت شیر غارزی در موزه تاریخ طبیعی وین
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	گوشت‌خوارسانان
زیرراسته:	گربه‌سانان
تیره:	گربه‌ایان
زیرخانواده:	پلنگیان
سرده:	پلنگ‌مانندها
گونه:	P. spelaea†
نام دوبخشی
	Panthera spelaea; (گولدفوس، ۱۸۱۰)
مترادف
	Felis spelaea; (گولدفوس، ۱۸۱۰); Panthera leo spelaea; (بول و ویلنوو، ۱۹۲۷); Panthera leo vereshchagini; (باریشنیکوف و بوشکورو، ۲۰۰۱);

شیر غارزی یا شیر غارنشین (نام علمی: Panthera spelaea)^[۱] گونه‌ای پلنگ‌مانند منقرض‌شده است که منشأ فرگشتی آن به کمتر از ۶۰۰٬۰۰۰ سال پیش در اروپا بازمی‌گردد. این جانور به‌طور سنتی به عنوان یک زیرگونه پیشاتاریخی از شیر (Panthera leo) در نظر گرفته می‌شود. با این حال بررسی‌های تازه بر روی نمونه‌های سنگواره و دی‌ان‌ای شیر غارزی نشان می‌دهند که این جانور گونه‌ای جدا از شیرهای امروزی که در آفریقا و آسیا زیست می‌کنند بوده‌است.^[۲] طبق تخمین تبارزایشی اجداد شیر غارزی و شیر امروزی حدود ۱٫۹ میلیون سال پیش از هم جدا شده‌اند.^[۳]^[۴] بررسی‌های ژنتیکی نشان می‌دهند که میان اجداد این دو گونه تا حدود ۵۰۰٬۰۰۰ سال پیش آمیزش‌هایی وجود داشته اما از حدود ۴۷۰٬۰۰۰ سال پیش به بعد دیگر هیچ گونه آمیزش ژنتیکی میان آن‌ها رخ نداده‌است.^[۵]

قدیمی‌ترین سنگواره‌های شیر غارزی که از یاقوتستان روسیه هستند با تاریخ‌گذاری رادیوکربن به حدود ۶۲٬۴۰۰ سال قبل بازمی‌گردند. آخرین شیرهای غارزی احتمالاً حدود ۱۳٬۰۰۰ پیش منقرض شدند.^[۶]

اندازه‌ها[ویرایش]

طول سر و بدن (بدون دم) این گونه، حدود ۲٫۱ تا ۲٫۵ متر و ارتفاع شانه آن ۱۲۰ سانتی‌متر بود. سنگین‌ترین وزن برآوردشدهٔ این گونه شیر ۳۳۹ کیلوگرم بود.

فرگشت[ویرایش]

پیدایش نخستین گربه‌سان مانند شیر به حدود ۱٫۷ تا ۱٫۲ میلیون سال پیش در تنگ الدوای تانزانیا بر می‌گردد. این گربه‌سان شیرمانند اولیه در نیمه اول پلیستوسن میانه از آفریقای شرقی به اروپا مهاجرت کرد و نزدیک به حدود ۶۱۰٬۰۰۰ سال پیش منشأ فرگشت گونه‌ای موسوم به شیر موسباخ (Panthera fossilis) شد.^[۷] شیر غارزی احتمالاً حدود ۴۶۰٬۰۰۰ سال پیش در اروپای مرکزی از این گونه به وجود آمد و بین ۴۵۰٬۰۰۰ تا ۱۴٬۰۰۰ سال پیش در سراسر اوراسیا گسترش یافت. شواهد ژنتیکی حاکی از وجود آمیزش‌هایی میان نیاکان شیر غارزی با نیاکان شیرهای امروزی است اما به نظر می‌رسد از حدود ۴۷۰٬۰۰۰ سال پیش به بعد هیچ گونه آمیزشی میان این دو جمعیت رخ نداده‌است.^[۲]^[۵]^[۷]

قطعات استخوانی یافت‌شده از شیر غارزی در لهستان دارای قدمتی بین ۱۰۹٬۰۰۰ تا ۵۷٬۰۰۰ سال پیش است.^[۸] طبق تخمین‌ها آخرین شیرهای غارزی در اوراسیا بین ۱۴٬۹۰۰ تا ۱۴٬۱۰۰ سال پیش و در برینجیا بین ۱۳٬۸۰۰ تا ۱۳٬۳۰۰ سال پیش منقرض شدند.^[۵]^[۶] بررسی داده‌های دی‌ان‌ای حاکی از وجود یک نسب مشترک نزدیک میان شیر غارزی و گونه‌ای معروف به شیر آمریکایی (Panthera atrox) است. طبق این داده‌ها شیر آمریکایی حدود ۳۴۰٬۰۰۰ سال پیش از جدا شدن گروهی از شیرهای غارزی از جمعیت اصلی در آمریکای شمالی به وجود آمد.^[۳] دسته‌نمای زیر نشان دهنده روابط خویشاوندی شیر غارزی با برخی از گونه‌های پلنگ‌مانندها است:^[۹]

پلنگ‌مانندها

Panthera palaeosinensis

	Panthera blytheae

	پلنگ برفی

	ببر لانگدان

	ببر

	جگوار اروپایی

	جگوار

پلنگ

شیر

	شیر غارزی

	شیر آمریکایی

اطلاعات اجمالی[ویرایش]

بررسی غارنگاره‌های موجود از شیر غارزی نشان می‌دهد که جنس نر آن یا کاملاً بدون یال بوده یا یال کوتاهی بر روی گردن خود داشته‌است. با این وجود همانند سایر پلنگ‌مانندها در این گونه نیز نرها نسبت به ماده‌ها از اندازه و وزن بیشتری برخوردار بودند. لقب غارزی از آن‌جا به این جانوران داده شده که بقایای آن‌ها بیشتر در غارها یافت شده‌است ولی این‌که آن‌ها به راستی در غار می‌زیستند مورد تردید است. شیر غارزی در زیستگاه گسترده‌ای شامل جنگل‌های سوزنی‌برگ و علف‌زارها زندگی می‌کرد و شکارهای اصلی آن شامل گیاه‌خواران بزرگی مانند تارپان، گوزن شمالی و نیاگاو بوده‌است.

نگارخانه[ویرایش]

طرحی از اسکلت یک شیر غارزی کشف‌شده در منطقه برنو، جمهوری چک.
جمجمه یک شیر غارزی در موزه تولوز، فرانسه.
غارنگاره‌ای از شیرهای غارزی در غار شووه، فرانسه.
شیرهای غارزی در حال طعمه‌خواری (بازسازی)

منابع[ویرایش]

Burger, Joachim et al. , 2004. Molecular phylogeny of the extinct cave lion Panthera leo spelaea. Molecular Phylogenetics and Evolution, 30: 841-849. PDF fulltext

↑ Diedrich, C. G. (2014). "Palaeopopulations of Late Pleistocene Top Predators in Europe: Ice Age Spotted Hyenas and Steppe Lions in Battle and Competition about Prey". Paleontology Journal. 2014: 1–34. doi:10.1155/2014/106203.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ Burger, J.; Rosendahl, W.; Loreille, O.; Hemmer, H.; Eriksson, T.; Götherström, A.; Hiller, J.; Collins, M. J.; Wess, T.; Alt, K. W. (2004). "Molecular phylogeny of the extinct cave lion Panthera leo spelaea". Molecular Phylogenetics and Evolution. 30 (3): 841–849. doi:10.1016/j.ympev.2003.07.020. PMID 15012963.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ Barnett, R. , Shapiro, B. , Barnes, I. A. N. , Ho, S. Y. , Burger, J. , Yamaguchi, N. , Higham, T. F. , Wheeler, H. , Rosendahl, W. , Sher, A. V. , Sotnikova, M. (2009). "Phylogeography of lions (Panthera leo ssp.) reveals three distinct taxa and a late Pleistocene reduction in genetic diversity" (PDF). Molecular Ecology. 18 (8): 1668–1677. doi:10.1111/j.1365-294X.2009.04134.x. PMID 19302360. Archived from the original (PDF) on 21 January 2012.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
↑ Barnett, R.; Mendoza, M. L. Z.; Soares, A. E. R.; Ho, S. Y. W.; Zazula, G.; Yamaguchi, N.; Shapiro, B.; Kirillova, I. V.; Larson, G.; Gilbert, M. T. P. (2016). "Mitogenomics of the Extinct Cave Lion, Panthera spelaea (Goldfuss, 1810), Resolve its Position within the Panthera Cats". Open Quaternary. 2: 4. doi:10.5334/oq.24.
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ Manuel, M. d.; Ross, B.; Sandoval-Velasco, M.; Yamaguchi, N.; Vieira, F. G.; Mendoza, M. L. Z.; Liu, S.; Martin, M. D.; Sinding, M. -H. S.; Mak, S. S. T.; Carøe, C.; Liu, S.; Guo, C.; Zheng, J.; Zazula, G.; Baryshnikov, G.; Eizirik, E.; Koepfli, K. -P.; Johnson, W. E.; Antunes, A.; Sicheritz-Ponten, T.; Gopalakrishnan, S.; Larson, G.; Yang, H.; O’Brien, S. J.; Hansen, A. J.; Zhang, G.; Marques-Bonet, T. & Gilbert, M. T. P. (2020). "The evolutionary history of extinct and living lions". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 117 (20): 10927–10934. doi:10.1073/pnas.1919423117. PMID 32366643.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ Stuart, A. J. , Lister, A. M. (2011). "Extinction chronology of the cave lion Panthera spelaea". Quaternary Science Reviews. 30 (17): 2329–2340. doi:10.1016/j.quascirev.2010.04.023.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ Sotnikova, M.V. & Foronova, I.V. (2014). "First Asian record of Panthera (Leo) fossilis (Mammalia, Carnivora, Felidae) in the Early Pleistocene of Western Siberia, Russia". Integrative Zoology. 9 (4): 517–530. doi:10.1111/1749-4877.12082. PMID 24382145.
↑ Marciszak, A. & Stefaniak, K. (2010). "Two forms of cave lion: Middle Pleistocene Panthera spelaea fossilis Reichenau, 1906 and Upper Pleistocene Panthera spelaea spelaea Goldfuss, 1810 from the Bisnik Cave, Poland". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. 258 (3): 339–351. doi:10.1127/0077-7749/2010/0117.
↑ Piras, P.; Silvestro, D.; Carotenuto, F.; Castiglione, S.; Kotsakis, A.; Maiorino, L.; Melchionna, M.; Mondanaro, A.; Sansalone, G. , Serio, C. and Vero, V.A. (2018). "Evolution of the sabertooth mandible: A deadly ecomorphological specialization". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 496: 166−174. Bibcode:2018PPP...496..166P. doi:10.1016/j.palaeo.2018.01.034.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)

ویکی‌پدیای انگلیسی

[diedrich2014-1] Diedrich, C. G. (2014). "Palaeopopulations of Late Pleistocene Top Predators in Europe: Ice Age Spotted Hyenas and Steppe Lions in Battle and Competition about Prey". Paleontology Journal. 2014: 1–34. doi:10.1155/2014/106203.

[Burger-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ Burger, J.; Rosendahl, W.; Loreille, O.; Hemmer, H.; Eriksson, T.; Götherström, A.; Hiller, J.; Collins, M. J.; Wess, T.; Alt, K. W. (2004). "Molecular phylogeny of the extinct cave lion Panthera leo spelaea". Molecular Phylogenetics and Evolution. 30 (3): 841–849. doi:10.1016/j.ympev.2003.07.020. PMID 15012963.

[Barnett2009-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ Barnett, R. , Shapiro, B. , Barnes, I. A. N. , Ho, S. Y. , Burger, J. , Yamaguchi, N. , Higham, T. F. , Wheeler, H. , Rosendahl, W. , Sher, A. V. , Sotnikova, M. (2009). "Phylogeography of lions (Panthera leo ssp.) reveals three distinct taxa and a late Pleistocene reduction in genetic diversity" (PDF). Molecular Ecology. 18 (8): 1668–1677. doi:10.1111/j.1365-294X.2009.04134.x. PMID 19302360. Archived from the original (PDF) on 21 January 2012.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)

[Barnett2016-4] Barnett, R.; Mendoza, M. L. Z.; Soares, A. E. R.; Ho, S. Y. W.; Zazula, G.; Yamaguchi, N.; Shapiro, B.; Kirillova, I. V.; Larson, G.; Gilbert, M. T. P. (2016). "Mitogenomics of the Extinct Cave Lion, Panthera spelaea (Goldfuss, 1810), Resolve its Position within the Panthera Cats". Open Quaternary. 2: 4. doi:10.5334/oq.24.

[Manuel_al2020-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ Manuel, M. d.; Ross, B.; Sandoval-Velasco, M.; Yamaguchi, N.; Vieira, F. G.; Mendoza, M. L. Z.; Liu, S.; Martin, M. D.; Sinding, M. -H. S.; Mak, S. S. T.; Carøe, C.; Liu, S.; Guo, C.; Zheng, J.; Zazula, G.; Baryshnikov, G.; Eizirik, E.; Koepfli, K. -P.; Johnson, W. E.; Antunes, A.; Sicheritz-Ponten, T.; Gopalakrishnan, S.; Larson, G.; Yang, H.; O’Brien, S. J.; Hansen, A. J.; Zhang, G.; Marques-Bonet, T. & Gilbert, M. T. P. (2020). "The evolutionary history of extinct and living lions". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 117 (20): 10927–10934. doi:10.1073/pnas.1919423117. PMID 32366643.

[Stuart2011-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ Stuart, A. J. , Lister, A. M. (2011). "Extinction chronology of the cave lion Panthera spelaea". Quaternary Science Reviews. 30 (17): 2329–2340. doi:10.1016/j.quascirev.2010.04.023.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)

[Sotnikova2014-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ Sotnikova, M.V. & Foronova, I.V. (2014). "First Asian record of Panthera (Leo) fossilis (Mammalia, Carnivora, Felidae) in the Early Pleistocene of Western Siberia, Russia". Integrative Zoology. 9 (4): 517–530. doi:10.1111/1749-4877.12082. PMID 24382145.

[Marciszak2010-8] Marciszak, A. & Stefaniak, K. (2010). "Two forms of cave lion: Middle Pleistocene Panthera spelaea fossilis Reichenau, 1906 and Upper Pleistocene Panthera spelaea spelaea Goldfuss, 1810 from the Bisnik Cave, Poland". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. 258 (3): 339–351. doi:10.1127/0077-7749/2010/0117.

[9] Piras, P.; Silvestro, D.; Carotenuto, F.; Castiglione, S.; Kotsakis, A.; Maiorino, L.; Melchionna, M.; Mondanaro, A.; Sansalone, G. , Serio, C. and Vero, V.A. (2018). "Evolution of the sabertooth mandible: A deadly ecomorphological specialization". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 496: 166−174. Bibcode:2018PPP...496..166P. doi:10.1016/j.palaeo.2018.01.034.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]