آسپارتام

Aspartame
	نام‌گذاری آیوپاک Methyl L-α-aspartyl-L-phenylalaninate
	دیگر نام‌ها N-(L-α-Aspartyl)-L-phenylalanine; 1-methyl ester
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	22839-47-0
پاب‌کم	134601
کم‌اسپایدر	118630
UNII	Z0H242BBR1
دراگ‌بانک	DB00168
KEGG	C11045
ChEBI	CHEBI:2877
ChEMBL	CHEMBL171679
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
	SMILES O=C(O)C[C@H](N)C(=O)N[C@H](C(=O)OC)Cc1ccccc1 ;
	InChI InChI=1S/C14H18N2O5/c1-21-14(20)11(7-9-5-3-2-4-6-9)16-13(19)10(15)8-12(17)18/h2-6,10-11H,7-8,15H2,1H3,(H,16,19)(H,17,18)/t10-,11-/m0/s1 ; Key: IAOZJIPTCAWIRG-QWRGUYRKSA-N InChI=1/C14H18N2O5/c1-21-14(20)11(7-9-5-3-2-4-6-9)16-13(19)10(15)8-12(17)18/h2-6,10-11H,7-8,15H2,1H3,(H,16,19)(H,17,18)/t10-,11-/m0/s1; Key: IAOZJIPTCAWIRG-QWRGUYRKBV;
خصوصیات
فرمول مولکولی	C14H18N2O5
جرم مولی	۲۹۴٫۳ g mol−1
چگالی	1.347 g/cm3
دمای ذوب	۲۴۶–۲۴۷ درجه سلسیوس (۴۷۵–۴۷۷ درجه فارنهایت؛ ۵۱۹–۵۲۰ کلوین)
دمای جوش	Decomposes
انحلال‌پذیری در آب	Sparingly soluble
انحلال‌پذیری	Slightly soluble in ethanol
اسیدی (pKa)	4.5–6.0
خطرات
لوزی آتش	1 1 0
	به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
	(بررسی) (چیست: /؟)
	Infobox references

آسپارتام (به انگلیسی: Aspartame) یک شیرین‌کننده مصنوعی غیر-ساکارید است که ۲۰۰ بار شیرین‌تر از ساکاروز می‌باشد. این ماده، به طور رایج به عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. آسپارتام به عنوان یک شیرین کننده مصنوعی کم کالری شناخته می شود که خیلی شیرین تر از شکر است و به دلیل ویژگیهای مطلوب در صنایع غذایی و دارویی استفاده گسترده‌ای دارد. آسپارتام که به E951 نیز معروف است، جزء شیرین کننده های قوی همچون سوکرالوز و نئوتام محسوب می شود و قدرت شیرین کنندگی آن ۱۵۰ تا ۲۰۰ برابر بیشتر از قند است و به سختی انرژی تولید یا آزاد می کند. این ترکیب از نظر عطر و طعم بسیار شبیه قند طبیعی است و بیش از سایر شیرین کننده های مصنوعی با ویژگیهای قند مطابقت دارد. این ماده برای تقویت طعم و رایحه میوه ها به مواد غذایی اضافه می شود و هیچ حس ناخوشایندی در خوراکیها به جا نمی گذارد. آسپارتام از نظر حجم مصرفی سومین قند مصرفی در صنایع غذایی پس از ساخارین و سیکلامات است. در حالیکه مصرف سیکلامات ممنوع شده و ساخارین هم از نظر طعم و ایمنی مورد پذیرش نیست به همین دلیل آسپارتام یک جایگزین خوش طعم و ایمن تر برای این قندهای مصنوعی است.

تاریخچه[ویرایش]

آسپارتام نخستین بار در سال ۱۹۶۵ ساخته و توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در سال ۱۹۸۱ برای استفاده در محصولات غذایی تأیید شده است و امروزه به عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنی‌ها در اغلب مواقع به کار گرفته می‌شود.[۱]

ویژگی ها[ویرایش]

آسپارتام برخلاف ساکارید و سیکلامات که بدون تغییر از بدن دفع می‌شوند، به اسیدهای آمینه طبیعی سازنده‌اش تجزیه می‌شود، و آن‌ها نیز به‌نوبه خود در مسیرهای سوخت و ساز معمولی بدن به اجزای کوچک‌تری شکسته می‌شوند. شیرینی آسپارتام ۲۰۰ برابر بیشتر از ساکاروز (قند معمولی) است. آسپارتام دارای یک گروه عاملی الکلی (در این‌جا کربوکسیلیک اسید)، یک گروه عاملی آمینی یک گروه عاملی آمیدی و یک گروه عاملی استری و یک حلقه بنزن (C6H6) است. فرمول مولکولی آسپارتام C₁₄H₁₈N₂O₅ است. جرم مولی آسپارتام ‎۲۹۴/۰۹ است.^[۳]

آسپارتام از اجزایی به نام «اسیدهای آمینه» گرفته می‌شود. اسیدهای آمینه نوعی از ترکیبات شیمیایی هستند؛ که توسط گیاهان و حیوانات به کار می‌روند تا پروتئین لازم برای حیات آن‌ها را تولید کنند. از حدود ۲۰ نوع اسید آمینه که به صورت طبیعی به دست می‌آیند، دو نوع آن‌ها برای تولید آسپارتام به کار می‌رود: اسید آسپارتیک و فنیل‌آلانین. اگرچه اجزای تشکیل دهنده آسپارتام در طبیعت به تنهایی یافت می‌شوند اما خود آسپارتام در طبیعت نیست و به دست بشر تولید می‌شود. آسپارتام، به دو روش «تخمیر» و «ترکیب شیمیایی» قابل تولید است.^[۴]

جستارهای وابسته[ویرایش]

استیویا

منابع[ویرایش]

↑ Budavari, Susan, ed. (1989). "861. Aspartame". The Merck Index (11th ed.). Rahway, NJ: Merck & Co. p. 859. ISBN 978-0-911910-28-5.
↑ Rowe, Raymond C. (2009). "Aspartame". Handbook of Pharmaceutical Excipients. pp. 11–12. ISBN 978-1-58212-058-4.
↑ تارنمای آفتاب
↑ «اسپارتام: دشمن یا دوست؟!». همشهری آنلاین. ۲۰۰۷-۰۲-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۹.

پانویس[ویرایش]

[1] Budavari, Susan, ed. (1989). "861. Aspartame". The Merck Index (11th ed.). Rahway, NJ: Merck & Co. p. 859. ISBN 978-0-911910-28-5.

[2] Rowe, Raymond C. (2009). "Aspartame". Handbook of Pharmaceutical Excipients. pp. 11–12. ISBN 978-1-58212-058-4.

[3] تارنمای آفتاب

[4] «اسپارتام: دشمن یا دوست؟!». همشهری آنلاین. ۲۰۰۷-۰۲-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]