چهل‌پایه
| کاروانسرای چهل‌پایه | |
|---|---|
 | |
| نام | کاروانسرای چهل‌پایه |
| کشور | ایران |
| استان | استان کرمان |
| شهرستان | شهرستان راور |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | کاروانسرا |
| دیرینگی | دوره صفوی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره صفوی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۳۳۱۵۸ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۳۹۹ |
  کاروانسرای چهل‌پایه | |
| میراث جهانی یونسکو | |
|---|---|
| مکان | آسیا و اقیانوسیه، ایران |
| معیار ثبت | فرهنگی: (ii), (iii) |
| شمارهٔ ثبت | ۱۶۶۸ |
| تاریخ ثبت | ۲۰۲۳ (طی نشست ۴۵) |
چهل‌پایه نام روستا و کاروان‌سرایی است در بیابان لوت در مرکز ایران. کاروانسرای چهل پایه در جنوبی‌ترین منطقه شهرستان راور، در نزدیکی روستای دربند، بخش مرکزی و در مسیر جاده کرمان به دیهوک قرار دارد. این مسیر در گذشته شهرهای جنوبی کشور را به خراسان متصل می‌کرد. از این رو مسافرانی که قصد زیارت مشهد را داشتند، از این جاده گذر می‌کردند.[۱]
موقعیت و ویژگی‌ها[ویرایش]
کاروانسرای چهل پایه درون دره‌ای به همین نام قرار دارد. این نام از ستون‌های سنگی که احتمال زیاد در گذشته تعداد آنها به چهل عدد می‌رسیده گرفته شده که طی سال‌ها اکثر آنها از بین رفته‌است. این کاروانسرا از بناهای دوره صفویه است که توسط یکی از بزرگان منطقه بم به نام احتشام سلیمان خان بهجت‌الدوله بنا شده و در سال ۱۳۹۹ به شماره ۳۳۱۵۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۲]
جاده‌ای که از طبس استان خراسان جنوبی به راور در استان کرمان می‌رود از حوالی چهل‌پایه می‌گذرد. در قدیم زیارت‌کنندگان استان‌های جنوبی ایران که به آرامگاه امام رضا در مشهد می‌رفتند از کاروانسرای چهل‌پایه می‌گذشتند. این جاده پل ارتباطی بین استان‌های خراسان جنوبی و کرمان است.
از سمت جنوب نای بند پس از پیمودن مسافت ۹۵ کیلومتری به ورودی راه مالرو چهل پایه خواهید رسید. متأسفانه به دلیل اشتباهاتی این کاروانسرا در محدوده شهرستان طبس قرار گرفته که با پیگیری‌ها نقشه اصلاح خواهد شد.
چهل‌پایه دارای ۲ چاه عمیق است.[۳]
در سفرنامه‌ها[ویرایش]
غلام‌حسین‌خان افضل‌الملک در سفرنامه خراسان و کرمان خود در سال ۱۳۲۱ قمری در منزل چهل‌پایه در مورد این محل می‌نویسد: «در همین دو سه سال مرد بلندنام با احتشام سلیمان‌خان بهجت‌الدوله که از بزرگان بم و بسی محترم است، محض آسایش زوار و کاروانیان مبالغی خرج کرده کاروانسرای بسیار خوبی در این‌جا ساخته … و دو حوض آب‌انبار بسیار خوب در این‌جا بنا کرده.»[۴]
ثبت در فهرست میراث جهانی[ویرایش]
در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، کاروانسرای چهل‌پایه به‌همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی دیگر (جمعاً ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان ایران) تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته می‌شود.[۵][۶]
منابع[ویرایش]
- ↑ «کاروانسرای چهل پایه». ایسنا. ۹ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۳۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ «کاروانسرای چهل پایه». ایسنا. ۹ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۳۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ «خراسان_جنوبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۶ سپتامبر ۲۰۰۷.
- ↑ افضل‌الملک، غلام‌حسین‌خان، سفرنامهٔ خراسان و کرمان، به اهتمام قدرت‌الله روشنی زغفرانلو، تهران: انتشارات توس، بی‌تا، ص۱۷۱.
- ↑ «یونسکو کاروانسراهای ایران را به فهرست میراث جهانی اضافه کرد». رادیو فردا. ۲۷ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.
- ↑ «ویدیو/ «کاروانسراهای ایرانی» رای آوردند، «دیزمار» رد شد». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، صص۱۹۸–۱۹۹.
- جایگاه و بلندا
|  | |