عقل سلیم: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز اصلاح یادکردها (وظیفه ۱۹) |
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار: |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Aristotle Altemps Inv8575.jpg|بندانگشتی|[[ارسطو]] را می‌توان از نخستین افرادی دانست که از این مفهوم بهره گرفته‌اند. به نظر او عقل سلیم نوعی توانایی فهم با استفاده از مجموعهٔ [[حواس]] است و حسی است تا [[خرد (عقل)|خردبنیان]].]] |
[[پرونده:Aristotle Altemps Inv8575.jpg|بندانگشتی|[[ارسطو]] را می‌توان از نخستین افرادی دانست که از این مفهوم بهره گرفته‌اند. به نظر او عقل سلیم نوعی توانایی فهم با استفاده از مجموعهٔ [[حواس]] است و حسی است تا [[خرد (عقل)|خردبنیان]].]] |
||
'''عَقلِ سَلیم''' یا |
'''عَقلِ سَلیم''' یا «قضاوت عقلانی» یعنی توانایی فهمیدن و قضاوت کردن دربارهٔ موضوعات و اشیاء به صورتی که تقریباً بیشتر انسان‌ها به‌طور [[منطق|منطقی]] آن را انجام می‌دهند. فهمیدن و قضاوت کردن بر اساس عقل سلیم به آن‌گونه از فهم و درک و [[قضاوت]] اشاره دارد که معمولاً از انسان‌هایی با درک و فهم متعارف انتظار می‌رود و به‌طور عادی مناقشه‌ای بر سر آن نیست. |
||
عقل سلیم البته تحت تأثیر نوع جوامع و فرهنگ‌ها است و ممکن است از یک [[فرهنگ]] تا فرهنگ دیگر تفاوت‌هایی از خود نشان دهد. |
عقل سلیم البته تحت تأثیر نوع جوامع و فرهنگ‌ها است و ممکن است از یک [[فرهنگ]] تا فرهنگ دیگر تفاوت‌هایی از خود نشان دهد. |
||
به عقل سلیم درک عام، فهم عامه<ref>{{یادکرد ژورنال | نویسنده=ویلفردکار | نام خانوادگی۲=سجادی | نام۲=سیدمهدی | عنوان=تئوری تربیتی و ارتباط آن با عمل تربیتی | ژورنال=مدرس علوم انسانی | شماره=3 | سال=1376 | صفحه=16–29 | پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/49999 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> یا فهم متعارف<ref>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=فطورچی | نام=پیروز | عنوان=شک گرائی از نگاه خواجه نصیر | ژورنال=فرهنگ | شماره=44 | سال=1381 | صفحه=259–292 | پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/43895 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> یا ''عرف عام''<ref>{{یادکرد ژورنال | نویسنده=مایکل‌دویت | نام خانوادگی۲=شاهمرادی | نام۲=ایوب | نام خانوادگی۳=سعیدی | نام۳=حمید | عنوان=پرونده: واقعگرایی - ضد واقعگرایی | ژورنال=اطلاعات حکمت و معرفت | شماره=35 | سال=1387 | صفحه=30–34 | پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/533037 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> و '''شعورِ متعارف''' نیز گفته می‌شود، که |
به عقل سلیم درک عام، فهم عامه<ref>{{یادکرد ژورنال | نویسنده=ویلفردکار | نام خانوادگی۲=سجادی | نام۲=سیدمهدی | عنوان=تئوری تربیتی و ارتباط آن با عمل تربیتی | ژورنال=مدرس علوم انسانی | شماره=3 | سال=1376 | صفحه=16–29 | پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/49999 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> یا فهم متعارف<ref>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=فطورچی | نام=پیروز | عنوان=شک گرائی از نگاه خواجه نصیر | ژورنال=فرهنگ | شماره=44 | سال=1381 | صفحه=259–292 | پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/43895 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> یا ''عرف عام''<ref>{{یادکرد ژورنال | نویسنده=مایکل‌دویت | نام خانوادگی۲=شاهمرادی | نام۲=ایوب | نام خانوادگی۳=سعیدی | نام۳=حمید | عنوان=پرونده: واقعگرایی - ضد واقعگرایی | ژورنال=اطلاعات حکمت و معرفت | شماره=35 | سال=1387 | صفحه=30–34 | پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/533037 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> و '''شعورِ متعارف''' نیز گفته می‌شود، که می‌تواند جایگزین مناسبتری برای این مفهوم باشد. |
||
عقل سلیم گاه این‌طور تعریف می‌شود: «قضاوت مستدل برآمده از [[تجربه]] به جای مطالعه.»<ref>{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Hutson | نام=Matthew | عنوان=Common Sense Is Neither Common nor Sense | وبگاه=Psychology Today | تاریخ=2011-07-12 | سال=2011 | پیوند=http://www.psychologytoday.com/blog/the-power-prime/201107/common-sense-is-neither-common-nor-sense | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> می‌توان عقل سلیم را درک طبیعی متعارف و مورد اتفاق نظر عموم در خصوص موضوعات در نظر گرفت.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=نظریه چیست؟ (2) | وبگاه=رادیو فرهنگ | تاریخ=2012-02-05 | سال=2012 | پیوند=http://radiofarhang.ir/index.php?mode=content&content_id=29292 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> |
عقل سلیم گاه این‌طور تعریف می‌شود: «قضاوت مستدل برآمده از [[تجربه]] به جای مطالعه.»<ref>{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Hutson | نام=Matthew | عنوان=Common Sense Is Neither Common nor Sense | وبگاه=Psychology Today | تاریخ=2011-07-12 | سال=2011 | پیوند=http://www.psychologytoday.com/blog/the-power-prime/201107/common-sense-is-neither-common-nor-sense | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> می‌توان عقل سلیم را درک طبیعی متعارف و مورد اتفاق نظر عموم در خصوص موضوعات در نظر گرفت.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=نظریه چیست؟ (2) | وبگاه=رادیو فرهنگ | تاریخ=2012-02-05 | سال=2012 | پیوند=http://radiofarhang.ir/index.php?mode=content&content_id=29292 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-01-23}}</ref> |
||
اگرچه کاربرد این واژه تا |
اگرچه کاربرد این واژه تا دورهٔ یونان باستان قدمت دارد، لیکن در مفهوم امروزی آن می‌توان [[ویلیام جیمز]] را اولین فیلسوفی دانست که از این مفهوم برای تبیین فلسفه پراگماتیسم ([[عمل‌گرایی]]) بهره برد. در سخنرانی پنجم از کتاب پراگماتیسم، جیمز این تِز را بیان می‌کند که: «شیوه‌های تفکر ما درخصوص اشیا، کشفیات اسلاف خیلی دور ما هستند که توانسته‌اند خود را در طول تجربهٔ همهٔ دوران پس از خود حفظ کنند.» و این قالب‌های ذهنی که شعور متعارف تلقی می‌شوند، بستر روشهای علمی و پژوهش‌های فلسفی هستند. |
||
تقریباً هم‌زمان با [[ویلیام جیمز]]، فیلسوف برجستهٔ بریتانیایی [[جرج ادوارد مور]] دفاع مستدلی از شعور متعارف ارائه کرد.<ref>{{Cite journal|date=2017-11-24|title=A Defence of Common Sense|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=A_Defence_of_Common_Sense&oldid=811798053|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> |
|||
== منابع == |
== منابع == |
||
{{پانویس}} |
{{پانویس|۲}} |
||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120514075806-6081-136.pdf عقل سلیم]، هانری برگسون |
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120514075806-6081-136.pdf عقل سلیم]، هانری برگسون |
||
{{معرفت‌شناسی}} |
{{معرفت‌شناسی}} |
||
نسخهٔ ۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۰:۴۲
عَقلِ سَلیم یا «قضاوت عقلانی» یعنی توانایی فهمیدن و قضاوت کردن دربارهٔ موضوعات و اشیاء به صورتی که تقریباً بیشتر انسان‌ها به‌طور منطقی آن را انجام می‌دهند. فهمیدن و قضاوت کردن بر اساس عقل سلیم به آن‌گونه از فهم و درک و قضاوت اشاره دارد که معمولاً از انسان‌هایی با درک و فهم متعارف انتظار می‌رود و به‌طور عادی مناقشه‌ای بر سر آن نیست.
عقل سلیم البته تحت تأثیر نوع جوامع و فرهنگ‌ها است و ممکن است از یک فرهنگ تا فرهنگ دیگر تفاوت‌هایی از خود نشان دهد.
به عقل سلیم درک عام، فهم عامه[۱] یا فهم متعارف[۲] یا عرف عام[۳] و شعورِ متعارف نیز گفته می‌شود، که می‌تواند جایگزین مناسبتری برای این مفهوم باشد.
عقل سلیم گاه این‌طور تعریف می‌شود: «قضاوت مستدل برآمده از تجربه به جای مطالعه.»[۴] می‌توان عقل سلیم را درک طبیعی متعارف و مورد اتفاق نظر عموم در خصوص موضوعات در نظر گرفت.[۵]
اگرچه کاربرد این واژه تا دورهٔ یونان باستان قدمت دارد، لیکن در مفهوم امروزی آن می‌توان ویلیام جیمز را اولین فیلسوفی دانست که از این مفهوم برای تبیین فلسفه پراگماتیسم (عمل‌گرایی) بهره برد. در سخنرانی پنجم از کتاب پراگماتیسم، جیمز این تِز را بیان می‌کند که: «شیوه‌های تفکر ما درخصوص اشیا، کشفیات اسلاف خیلی دور ما هستند که توانسته‌اند خود را در طول تجربهٔ همهٔ دوران پس از خود حفظ کنند.» و این قالب‌های ذهنی که شعور متعارف تلقی می‌شوند، بستر روشهای علمی و پژوهش‌های فلسفی هستند.
تقریباً هم‌زمان با ویلیام جیمز، فیلسوف برجستهٔ بریتانیایی جرج ادوارد مور دفاع مستدلی از شعور متعارف ارائه کرد.[۶]
منابع
- ↑ ویلفردکار؛ سجادی، سیدمهدی (۱۳۷۶). «تئوری تربیتی و ارتباط آن با عمل تربیتی». مدرس علوم انسانی (۳): ۱۶–۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۱-۲۳.
- ↑ فطورچی، پیروز (۱۳۸۱). «شک گرائی از نگاه خواجه نصیر». فرهنگ (۴۴): ۲۵۹–۲۹۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۱-۲۳.
- ↑ مایکل‌دویت؛ شاهمرادی، ایوب؛ سعیدی، حمید (۱۳۸۷). «پرونده: واقعگرایی - ضد واقعگرایی». اطلاعات حکمت و معرفت (۳۵): ۳۰–۳۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۱-۲۳.
- ↑ Hutson, Matthew (2011-07-12). "Common Sense Is Neither Common nor Sense". Psychology Today (به انگلیسی). Retrieved 2015-01-23.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link) - ↑ «نظریه چیست؟ (2)». رادیو فرهنگ. ۲۰۱۲-۰۲-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۱-۲۳.
- ↑ "A Defence of Common Sense". Wikipedia (به انگلیسی). 2017-11-24.
- عقل سلیم، هانری برگسون
 | این یک مقالهٔ خرد فلسفه است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |