معناشناسی

معناشناسی (Semantics)، دانش بررسی و مطالعه‌ی معانی در زبان‌های انسانی است. بطورکلی، بررسی ارتباط میان واژه و معنا را معناشناسی می‌گویند. معناشناسی گرفته شده از لغت یونانی semantika اسم خنثی جمع semantias علم مطالعه‌ی معنا می‌باشد. این علم معمولاً بر روی رابطه بین دلالت کننده‌ها مانند لغات، عبارتها، علائم و نشانه‌ها و اینکه معانیشان برای چه استفاده می‌شود تمرکز دارد. مفاهیم زبان شناسی و زبان شناسی معنایی بررسی معانی است که توسط انسانها برای نشان دادن خودشان در طول زبان استفاده می‌شود. دیگر اشکال معنا شناسی زبانها برنامه ریزی شده، منطق‌های مجرد و نماد شناسی را شامل می‌شود.

خود کلمه معناشناسی یک طیفی از عقاید از عامیانه گرفته یا کاملاً فنی را مشخص می‌کند. این عبارت (لغت) اغلب در زبان مرسوم برای مشخص کردن مشکل درک که یک انتخاب کلمه یا معنی ضمنی پایین می‌آید، استفاده می‌شود. این مشکل فهم موضوع بسیاری بررسی‌های رسمی در طول یک دوره طولانی، و بطور قابل ملاحظه‌ای در زمینه معنا شناسی رسمی بوده‌است. در زبان شناسی این علم بررسی (مطالعه) تفسیر علایم یا نشانه‌هایی که توسط مأموران یا جوامع در شرایط محیطی و زمینه‌های بخصوص استفاده می‌شده، می‌باشد با این دیدگاه، صداها، عبارت مربوط به صورت، زبان اشاره، محتوای معنایی (معنا دار) دارند و هرکدام چندین شاخه مطالعاتی دارد. در زبان نوشتاری، چیزهایی مانند ساختار پارگراف و نشانه گذاری محتوای معنای دارد، در اشکال دیگر زبان، محتوای معنایی دیگری وجود دارد.

زبان‌شناسی نوین پژوهش پیرامون خواص مربوط به معانی را به شیوه‌های عینی و سیستماتیک دنبال نموده، و در این راه دامنهٔ وسیعی از زبان‌ها و بیان‌ها را در نظر می‌گیرد. بدین ترتیب، گوناگونی و ابعاد شیوه‌های زبان‌شناسانه بیشتر و وسیع‌تر از روش‌هایی‌ست که منطقیون و فلاسفه با تمرکز بر دامنهٔ محدودتری از جملات در درون یک زبان واحد به‌کارگرفته‌اند.

از لحاظ زبانشناسی، دانش معناشناسی به موضوعات پایه‌ای خود می‌پردازد؛ نظیر چندمعنایی (آرایه‌ای که به ابهامات معنایی می‌پردازد)، ترادف (آرایه‌ای که پیرامون لغات هم معنی می‌باشد)، تضاد (معانی مخالف یک لغت)، هم‌آوایی، مجاز مرسل و...

به عنوان زمینه‌ای پیچیده و حیاتی در تحلیل زبان‌شناسی، معناشناسی خود به دانش‌های متعدد از رشته‌های علمی وسیع و اساسی دیگری نظیر منطق، ریاضیات، و فلسفه نیازمند است.

مطالعه (بررسی) رسمی معنا شناسی با بسیاری زمینه‌های دیگر تحقیق از جمله لغت شناسی، علم نحو، واقعگرایی، ریشه شناسی و دیگر زمینه‌ها تقسیم می‌شود اگر چه که معنا شناسی یک زمینه کاملاً تعریف شده در نوع خودش اغلب با ویژگی‌های ترکیبی می‌باشد. در فلسفه زبان، معنا شناسی و ارجاع زمینه‌های مرتبط هستند. زمینه‌های مرتبط بیشتر شامل زبان شناسی تاریخی و تطبیقی و نماد شناسی می‌باشد. بنابراین بررسی رسمی معنا شناسی پیچیده‌است.

معنا شناسی با علم نحو که علم ترکیبات واحدهای یک زبان (بدون توجه به معنی شان) می‌باشد و علم واقع گرایی که مطالعه روابط بین علائم یک زبان می‌باشد، معنایشان و استفاده کنندگان زبان مقایسه می‌شود. در واژگان علمی و بین‌المللی، معنا شناسی (Semanties)، Semasialogy نیز نامیده می‌شود.

زبان شناسی

در زبان شناسی، معنا شناسی زیر شاخه‌ای است که برای مطالعه و بررسی معنا، همانی که در سطوح واژگان، عبارات، جملات و واحدهای بزرگتر تجزیه و تحلیل (متون) اصلی اساسی می‌باشد، اشاره دارد. منطقهٔ اصلی مطالعه معنای علائم و مطالعهٔ روابط بین واحدهای مختلف زبان شناسی از جمله متشابه، مترادف، متضاد، تعداد معانی، معانی بیشتر، کنایه، هم معنا و غیره می‌باشد نگرانی اصلی این است که چگونه معنا به بخش‌های بزرگتر متن در نتیجه ترکیب از واحدهای کوچکتر معانی متصل می‌شود. بطور سنتی، معنا شناسی مطالعه احساس و مرجع تفکیکی، شرایط واقعی ساختار مبحثی، نقش‌های موضوعی و تجزیه تحلیل و اتصال تمامی اینها به نحو را شامل می‌شده‌است.

دستور زبان مونتاگ

در اواخر دههٔ شصت (۱۹۶۰) ریچارد مونتاگ سیتمی را برای تعریف ورودی‌های معانی در لغت نامه در شرایط حساب لا مبدأ مطرح کرد.

در این شرایط تجزیه معانی جمله‌ای مانند جان هر شیرینی حلقوی را خورد (john ate every bagel) متشکل از یک فاعل (john) وگذاره cate every bagel می‌باشد مونتاگ نشان داد که معانی این جمله در کل می‌تواند معانی تفکیک شدهٔ اجزایش و بطور نسبی قوانین کمی از ترکیب می‌باشد. گزاره منطقی بدست آمده بعداً شرح داده خواهد شد مثلاً استفاده از طرح‌های حقیقی نظریه که در نهایت معانی را به مجموعه‌ای از جوامع تارسکیان مرتبط می‌کند که ممکن است خارج از منطق قرار گیرد.

در چنین اسمهایی معانی یا اولیه برای فرضیه‌های زبان شناسی از دهه ۷۰ اساسی می‌باشد. برخلاف، جذابیتش گرامر مونتاگ توسط تنوع وابستگی متن در حس کلمه محدود شد و منجر به چندین تلاش در یکی کردن متن مانند زیر شد.

• معنا شناسی موقعیتی (دهه ۸۰): مقادیر واقعی ناقص هستند آنها بر اساس متن تعیین می‌شوند.
• لغت نامه تولیدی (دهه ۹۰): مقوله‌ها (انواع) ناقص هستند و بر اساس متن تعیین می‌شوند.

معناشناسی و منطق

در منطق نیز بررسی ارتباط میان نمادها و آنچه نمادها نشان می‌دهند را معناشناسی می‌نامند.

خوب است در آغاز به این نکته اشاره کنیم که در معناشناسی، میانِ واژه و فرهنگواژه (lexeme) تفاوت وجود دارد. واژه را که همه می‌شناسیم و در بخش‌های پیش نیز به آن اشاره شده‌است. اما فرهنگواژه یا واژه قاموسی شامل بنِ واژه، واژه کامل، و یا یک اصطلاح (idiom) است و بطور کلی واحد و یکان فرهنگ نویسی بشمار می‌رود. بنابراین، «سگ»، «شادمانی»، «سر و کله زدن»، هرسه، فرهنگواژه هستند.

موضوعات

برخی از موضوعات عمده در این مبحث وسیع عبارت است از:

• طبیعت معانی
• خواص سیستم مفهومی به عنوان زیربنای معانی
• سهم ساختارهای نحوی در تفسیر و تبیین جملات زبان
• نقش فاکتورهای غیر گرامری در تفهیم سخن

علوم کامپیوتر

در حوزهٔ علوم کامپیوتر معناشناسی منعکس کنندهٔ معانی مربوط به برنامه‌ها و توابع است. از این منظر، مفاهیم و ایده‌های مربوط به معناشناسی است که امکان تفکیک و جداسازی برنامه‌ها به دو بخش نحوی و معنایی را فراهم می‌نماید.

برای نمونه با آن که عبارت زیر صورت‌های نحوی متفاوت و گوناگونی را در زبان‌های مختلف به خود می‌گیرد در همه جا معنای یکسانی دارد:

x += y; (C, Java, etc.)
x:= x + y; (Pascal)
Let x = x + y; (early BASIC)
x = x + y (most BASIC dialects, Fortran)

جستارهای وابسته

• وب معانی‌نگر

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی

• Crystal D. , The Cambridge Encyclopedia of Language, 2nd edition, Cambridge University Press, 1996. ISBN 0-521-55967-7
• O'Grady, W. , Dobrovolsky, M. , and aronoff, M. , Contemprary Linguistics, An Introduction, 2nd edition, St. Martin' Press, Inc. , 1993. ISBN 0-312-06780-1

پیوند به بیرون

• معناشناسی، دانشنامه دنبلید
• معناشناسی، دانشنامه رشد
• وب‌گاه زبان فارسی