ژانر

ژانر (به فرانسوی: genre) یا گونه به معیارهای مختلفی که به دسته‌بندی انواع هنر می‌پردازند، گفته می‌شود.
ژانر اصطلاحی ادبی است که برای توصیف محتوای رسانه‌ای به کار می‌رود و ویژگی‌های اصلی‌ مشابهی مانند فرم، محتوا، موضوع و مانند این‌ها را دربردارد. ژانر یک اصطلاح سودمند و دم دست است که می‌توان آن را برای تشخیص چیستی محتوا به کار برد و معمولاً رسانه‌های مردم‌پسند در یکی از استانداردهای ژانری قرار می‌گیرد تا بتوانند مخاطبان علاقه‌مند و متناسب با محتوا را بیابند.

هر ژانر به مجموعه‌ای از ویژگی‌های مشترکی اشاره دارد که دسته بندیِ اشکالِ گوناگونِ بیان هنری یا محصول فرهنگی را امکان‌پذیر می‌کند؛ مثلاً ژانرِ رمان بر مجموعه‌ای از متون اشاره دارد که همگی با تعریف پایهٔ آن‌چه یک رمان را می‌سازد، سازگارند (مثلاً متونی که شخصیت‌های داستانی، ساختاری روایی و… دارند). به همین ترتیب، در رسانهٔ تلویزیون، «سوپ اُپرا یا همان سریال‌های آبکی»، برنامهٔ «مستند» یا «کمدی موقعیت» همگی به ژانرِ خاصی دلالت دارند.

ژانرها یا گونه‌های ادبی به دو دستهٔ روایی و غیرروایی تقسیم می‌شوند. رمان، حماسه، داستان کوتاه و چکامه همگی نمونه‌هایی از ژانرهای روایی‌اند. ممکن است ژانرها کاملاً تخصصی باشند؛ مثلاً «رمان تکوین شخصیت» قصهٔ بالغ‌شدن و پخته‌شدن شخصیت اصلی را بازگو می‌کند. این ژانری است که در ژانر بزرگ‌تر رمان جای می‌گیرد. گاهی ژانرها چنان ریز و تخصصی می‌شوند که پژوهشگران از اصطلاح «زیرژانر» برای توصیف‌شان استفاده می‌کنند.

جستارهای وابسته

• ژانر فیلم
• ژانر موسیقی
• ژانر بازی ویدئویی

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Genre». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۱ مهٔ ۲۰۱۱.
• گونهٔ سینمایی، لحن و نظام ارزشی، علیرضا کاوه، ۱۳۹۵.
• هیونز، تیمونی (۱۳۹۶). فهم صنایع رسانه ای. قم: لوگوس. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۷۵۳۳-۷-۶.

پیوند به بیرون

• ژانرهای فیلم بایگانی‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها
• Helping Children Understand Literary Genres
• Rhetorica Genre بایگانی‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine
• Museum of Broadcast Communications بایگانی‌شده در ۲۰۱۳-۰۵-۱۴ توسط Wayback Machine
• Dictionary.com