سید محمد جهان‌آرا: تفاوت میان نسخه‌ها

سید محمد جهان‌آرا
سید محمد جهان‌آرا
زاده	۹ شهریور ۱۳۳۳
درجه	سرلشگر (پس از مرگ)
یگان	سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران
فرماندهی	فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خرمشهر و آبادان
جنگ‌ها و عملیات‌ها	چهارشنبه سیاه خرمشهر; نبرد خرمشهر; حصر آبادان;

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۰۷

محمد جهان‌آرا (زاده ۹ شهریور ۱۳۳۳، خرمشهر – درگذشته ۷ مهر ۱۳۶۰، تهران) فرمانده نظامی ایرانی عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق بود.^[۱] جهان‌آرا در سال‌های نخست از جنگ ایران و عراق به عنوان فرمانده سپاه پاسداران خرمشهر فعالیت می‌کرد و در عملیات‌هایی چون نبرد خرمشهر و حصر آبادان، نقشی کلیدی ایفا نمود.

جهان‌آرا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۶۰ در پی اصابت موشک ضدهوایی به پرواز هرکولس سی-۱۳۰ نیروی هوایی ارتش، توسط پدافند خودی و سقوط هواپیما در منطقه کهریزک در جنوب تهران، کشته شد. به‌علت خدمات وی در دفاع و شکستن حصر آبادان، بعد از سال ۱۳۶۰ به او درجه سرلشکری اعطا گردید.

پیش از انقلاب

محمد جهان‌آرا در خرمشهر به دنیا آمد.^[۲] در سال ۱۳۴۸ تحت تأثیر جنبش اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی همراه عده‌ای از دوستان‌اش وارد مبارزات سیاسی علیه دولت محمدرضا پهلوی شد و گروه الله اکبر را راه‌اندازی کرد. در اواخر سال ۱۳۴۹ همراه برادرش به عضویت گروه مخفی سازمان حزب‌الله خرمشهر درآمد. در سال ۱۳۵۱ توسط اعضای گروه ساواک شناسایی شد و تمام اعضای آن دستگیر و زندانی شدند. در جریان این دستگیری، محمد جهان‌آرا به به علت سن کم، تنها یک سال زندان محکوم و به زندان اهواز منتقل شد.^[۳]

وی پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۵۴ در کنکور دانشگاه‌ها شرکت کرد و برای ادامه تحصیل راهی مدرسه عالی بازرگانی تبریز شد.^[۳] در سال ۱۳۵۵ جهان‌آرا به عضویت گروه منصورون که یک گروه معتقد به مبارزه مسلحانه بود، درآمد.^[۳] در سال ۱۳۵۷، هنگامی که قرار بود به سرپرستی سید علی اندرزگو به سوریه و اردوگاه‌های مقاومت فلسطین سفر کند، به دلیل کشتار مردم تهران در میدان ژاله در هفدهم شهریور ۱۳۵۷ از سفر بازماند.^[۳]

در پاییز سال ۱۳۵۷ در پی اعزام تانک‌های ارتش به خیابان‌های اهواز، گروه منصورون تصمیم به دفاع مسلحانه از تظاهرکنندگان می‌گیرد. اعضای گروه در یکی از این درگیری‌ها با نیروهای زرهی، حدود ۳۰ نفر از نیروهای ارتش شاهنشاهی را مجروح کردند.^[۳]

پس از انقلاب

بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ جهان‌آرا پس از ۲ سال و نیم زندگی مخفیانه، به خرمشهر بازگشت. او و همفکرانش در خرمشهر، گروهی به نام کانون فرهنگی-نظامی انقلابیون خرمشهر را تشکیل دادند.

وی در سال ۱۳۵۸ فرماندهی سپاه پاسداران خرمشهر را به عهده گرفت و هم‌زمان جهاد سازندگی خرمشهر را نیز پایه‌گذاری کرد. با شروع جنگ ایران و عراق، در کنار مردم این شهر، از خرمشهر دفاع کرد. بعد از سقوط خرمشهر و عزل ابوالحسن بنی‌صدر از سمت فرمانده کل قوا، مرحله جدیدی از جنگ ایران و عراق آغاز شد، که در پی آن، محاصره آبادان شکسته و این شهر در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۵۹ توسط نیروهای ایرانی، آزاد گردید.

درگذشت

به دنبال بازپس‌گیری آبادان از نیروهای ارتش عراق، در تاریخ ۷ مهر ۱۳۶۰ محمد جهان‌آرا و تعدادی از فرماندهان، راهی تهران شدند، تا گزارش عملکرد نیروهای ایرانی را به رهبر وقت جمهوری اسلامی؛ روح‌الله خمینی بدهند، اما در میانه راه، بر اثر سقوط هواپیمای حامل آنها در پرواز هرکولس سی-۱۳۰ نیروی هوایی ارتش تمامی سرنشینان، که جهان‌آرا نیز از جمله آنها بود، کشته شدند.^[۴] به گفته هوشنگ صمدی، از فرماندهان نیروی دریایی ارتش، در زمان جنگ ایران و عراق این هواپیما نه بر اثر سانحه، بلکه بر اثر شلیک پدافند و برخورد موشک ضدهوایی به آن، سقوط کرد.^[۱]^[۵]

در روایت‌های رسمی دلیل مرگ، نقص فنی و سقوط هواپیما عنوان شد.^[۱] نوحه معروف «ممد نبودی ببینی» را پس از آزادسازی خرمشهر، جواد عزیزی از نیروهای سپاه پاسداران در خرمشهر، در رثای محمد جهان‌آرا سرود و نخستین بار حسین فخری ، از هم‌رزمان وی، آن را بر سر مزارش خواند و یک‌سال بعد نیز غلام کویتی‌پور هم‌زمان با سالگرد آزادسازی خرمشهر، آن را بازخوانی کرد.^[۶]

نورالدین کیانوری دربارهٔ علل مرگ سرلشکر فکوری (که از مسافران کشته شدۀ این سانحه است)، اتفاقی بودن سانحه هوایی را صراحتاً زیر سؤال برد و دست «عوامل دشمن» را در کار دید. ابوالحسن بنی صدر نیز در مصاحبه‌های مختلف سقوط این هواپیما را کار خود حکومت می‌داند و معتقد است هواپیما بی‌دلیل در آسمان منفجر نشده‌است.^[۷]^[۸]

افراد و اشخاص دیگری همچون محمود خرم‌دل کمک خلبان این پرواز، سرهنگ صولتی سر خلبان پرواز، ناخدا هوشنگ صمدی، فرمانده تکاوران دریایی مدافع خرمشهر، و محمدعلی شریف‌النسب از فرماندهان میانی ارتش در دوران جنگ، نیز این واقعه را صددرصد مشکوک و حاصل شلیک موشک پدافند خودی به هواپیما ذکر نموده اند.^[۹]

خانواده

محمد جهان آرا در سال ۱۳۵۸ ازدواج کرد. برادر بزرگ‌تر وی در تهاجم نیروهای عراقی به خرمشهر، به اسارت گرفته شد و هرگز اثری از وی پیدا نشد. علی جهان‌آرا برادر دیگر وی نیز در سال ۱۳۵۶ دستگیر و در ۲ اردیبهشت ۱۳۵۷^[۶] در زندان کشته شد. حسن جهان‌آرا برادر کوچکتر وی، سال ۱۳۶۰ به اتهام ارتباط با سازمان مجاهدین خلق ایران، به 7 سال زندان محکوم و در جریان اعدام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷، اعدام شد.^[۱۰]

نگارخانه

رخ‌نگاره‌ای از جهان‌آرا

جستارهای وابسته

پانویس

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ «'هواپیمای محمد جهان آرا با شلیک پدافند ساقط شد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ آذر ۱۳۹۶.
↑ تولد و کودکی
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ ^۳٫۴ «سردار سرلشکر پاسدار شهید محمدعلی جهان‌آرا». موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان. ۳۰ شهریور ۱۳۸۳.
↑ «پایان در آغاز راه». ایران آنلاین. ۷ مهرماه ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۵ خرداد ۱۳۹۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
↑ «روایت جدید از نحوه شهادت محمد جهان‌آرا». فرارو. ۸ آذر ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ «نوای «ممد نبودی ببینی» از محرم تا آزادسازی خرمشهر». فارس نیوز. ۲ خرداد ۱۳۹۰.
↑ کتابچه پرسش و پاسخ با نورالدین کیانوری. مهرماه ۱۳۶۰
↑ «سیره زندگی شهید جواد فکوری در برنامه در محضر شهیدان روایت شد». خبرگزاری بین‌المللی قرآن. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۸.
↑ https://www.bbc.com/persian/iran-features-52636611
↑ بهار یکتا (۲۱ شهریور ۱۳۹۰). «برای مادر جهان‌آراها؛ از اعدام تا شهادت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۶.

منابع

پیوند به بیرون

یکتا، حسین. «جهان‌آرا». دانشنامه جهان اسلام. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ اوت ۲۰۱۵.
ممد نبودی ببینی… در یوتیوب

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ «'هواپیمای محمد جهان آرا با شلیک پدافند ساقط شد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ آذر ۱۳۹۶.

[2] تولد و کودکی

[:1-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ ^۳٫۴ «سردار سرلشکر پاسدار شهید محمدعلی جهان‌آرا». موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان. ۳۰ شهریور ۱۳۸۳.

[4] «پایان در آغاز راه». ایران آنلاین. ۷ مهرماه ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۵ خرداد ۱۳۹۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)

[5] «روایت جدید از نحوه شهادت محمد جهان‌آرا». فرارو. ۸ آذر ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹.

[:2-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ «نوای «ممد نبودی ببینی» از محرم تا آزادسازی خرمشهر». فارس نیوز. ۲ خرداد ۱۳۹۰.

[7] کتابچه پرسش و پاسخ با نورالدین کیانوری. مهرماه ۱۳۶۰

[8] «سیره زندگی شهید جواد فکوری در برنامه در محضر شهیدان روایت شد». خبرگزاری بین‌المللی قرآن. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۸.

[9] ttps://www.bbc.com/persian/iran-features-52636611

[10] بهار یکتا (۲۱ شهریور ۱۳۹۰). «برای مادر جهان‌آراها؛ از اعدام تا شهادت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 در روایت‌های رسمی دلیل مرگ، نقص فنی و سقوط هواپیما عنوان شد.<ref name=":0"/> نوحه معروف «[[ممد نبودی ببینی]]» را پس از آزادسازی خرمشهر، جواد عزیزی از نیروهای سپاه پاسداران در خرمشهر، در رثای محمد جهان‌آرا سرود و نخستین بار [[حسین فخری]] ، از هم‌رزمان وی، آن را بر سر مزارش خواند و یک‌سال بعد نیز [[غلام کویتی‌پور]] هم‌زمان با سالگرد آزادسازی خرمشهر، آن را بازخوانی کرد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲ خرداد ۱۳۹۰|وبگاه=فارس نیوز|نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=9002211099|عنوان=نوای «ممد نبودی ببینی» از محرم تا آزادسازی خرمشهر|ناشر=}}</ref>
-[[نورالدین کیانوری]] دربارهٔ علل مرگ [[سرلشکر فکوری]] (که از مسافران کشته شدۀ این سانحه است)، اتفاقی بودن سانحه هوایی را صراحتاً زیر سؤال برد و دست «عوامل دشمن» را در کار دید.<ref>کتابچه پرسش و پاسخ با نورالدین کیانوری. مهرماه ۱۳۶۰</ref><ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = http://www.iqna.ir/fa/news/1404240/سیره-زندگی-شهید-جواد-فکوری-در-برنامه-در-محضر-شهیدان-روایت-شد |عنوان =سیره زندگی شهید جواد فکوری در برنامه در محضر شهیدان روایت شد |اثر = | ناشر =خبرگزاری بین‌المللی قرآن |صفحه = |تاریخ = |بازیابی = ۱۸ اوت ۲۰۱۸}}</ref>
+[[نورالدین کیانوری]] دربارهٔ علل مرگ [[سرلشکر فکوری]] (که از مسافران کشته شدۀ این سانحه است)، اتفاقی بودن سانحه هوایی را صراحتاً زیر سؤال برد و دست «عوامل دشمن» را در کار دید. ابوالحسن بنی صدر نیز در مصاحبه‌های مختلف سقوط این هواپیما را کار خود حکومت می‌داند و معتقد است هواپیما بی‌دلیل در آسمان منفجر نشده‌است.<ref>کتابچه پرسش و پاسخ با نورالدین کیانوری. مهرماه ۱۳۶۰</ref><ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = http://www.iqna.ir/fa/news/1404240/سیره-زندگی-شهید-جواد-فکوری-در-برنامه-در-محضر-شهیدان-روایت-شد |عنوان =سیره زندگی شهید جواد فکوری در برنامه در محضر شهیدان روایت شد |اثر = | ناشر =خبرگزاری بین‌المللی قرآن |صفحه = |تاریخ = |بازیابی = ۱۸ اوت ۲۰۱۸}}</ref>
-افراد و اشخاص دیگری همچون [[محمود خرم‌دل]] کمک خلبان این پرواز، [[سرهنگ صولتی]] سر خلبان پرواز، ناخدا [[هوشنگ صمدی]]، فرمانده تکاوران دریایی مدافع خرمشهر، و [[محمدعلی شریف‌النسب]] از فرماندهان میانی ارتش در دوران جنگ، نیز این واقعه را صددرصد ذکر نموده اند.<ref>https://www.bbc.com/persian/iran-features-52636611</ref>
+افراد و اشخاص دیگری همچون [[محمود خرم‌دل]] کمک خلبان این پرواز، [[سرهنگ صولتی]] سر خلبان پرواز، ناخدا [[هوشنگ صمدی]]، فرمانده تکاوران دریایی مدافع خرمشهر، و [[محمدعلی شریف‌النسب]] از فرماندهان میانی ارتش در دوران جنگ، نیز این واقعه را صددرصد مشکوک و حاصل شلیک موشک پدافند خودی به هواپیما ذکر نموده اند.<ref>https://www.bbc.com/persian/iran-features-52636611</ref>
 == خانواده ==