هالوسه

هالوسه
اثر «چشم‌هایم در لحظه ظهور» از آگوست نتر هنرمند مبتلا به اسکیزوفرنی
تخصص	روان‌پزشکی، medical psychology، روان‌درمانی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰	R44
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام	780.1
دادگان بیماری‌ها	19769
مدلاین پلاس	003258
پیشنت پلاس	هالوسه
سمپ	D006212

تَوَهُم یا هالوسه (به انگلیسی: hallucination) نوعی ادراک در غیاب محرک خارجی است که ویژگی‌های یک ادراک حقیقی را دارد. هالوسه‌ها شفاف و پرمایه هستند و چنان ادراک می‌شوند که انگار در فضای عینی خارجی وجود دارند. آن‌ها از چندین پدیده مرتبط قابل تمایز هستند، از جمله رؤیا که شامل بیداری نیست؛ شبه‌هالوسه که از ادراک حقیقی تقلید نمی‌کند و به دقت به منزله امری غیرواقعی ادراک می‌شود؛ توهم که شامل ادراک واقعی معوج یا سوءتفسیرشده است؛ تخیل که از ادراک حقیقی تقلید نمی‌کند و تحت کنترل ارادی است. هالوسه‌ها همچنین از «ادراکات توهمی» که در آن‌ها یک محرک برغم احساس و تفسیر درست (یعنی یک ادراک واقعی) یک معنای اضافی یافته هم متفاوت هستند. بسیاری از هالوسه‌ها همچنین در حالت فلج خواب اتفاق می‌افتند.

هالوسه به دو صورت حسی و اطلاعاتی می‌باشد:

۱- حسی: درک اشتباه یکی از حواس پنجگانه است که در فقدان یک محرک خارجی مربوط به آن حس به وجود می‌آید و توسط شخص درک می‌شود. مثلاً فرد فکر می‌کند که صدای حرف زدن فرد دیگری را در تنهایی می‌شنود یا او را می‌بیند. برای اینکه یک ادراک هالوسه محسوب شود، دو معیار لازم است: اول اینکه به صورت یک ادراک واقعی حس می‌شود و نه به صورت یک تصور و دوم اینکه به نظر می‌رسد که از دنیای خارج شخص نشأت می‌گیرد. در صورتیکه یک تجربه ادراکی فقط یکی از دو معیار لازم را داشته باشد، آن گاه توهم نامیده خواهد شد. اغلب توهم جزئی از علائم یک بیماری مانند سایکوز است.

۲- اطلاعاتی: درک اشتباه یکی از حواس پنجگانه دربارهٔ وجود درد یا لذت یا عدم وجود حس.

هالوسه در افراد سالم

گاهی در افراد سالم هم در هنگام به خواب رفتن یا برخاستن از خواب، هالوسه ایجاد می‌شود. هالوسه‌های هنگام به خواب رفتن را توهم هیپناگوژیک و هالوسه‌های هنگام برخاستن از خواب را هالوسه هیپناپومپینگ می‌گویند. این هالوسه‌ها معمولاً بسیار کوتاه و ساده می‌باشند و مثلاً به صورت شنیدن صدای زنگ یا نام شخص به وجود میایند. هالوسه ممکن است در قالب تصویر یا یک محرک جسمی در ذهن یا واقعیت به وجود اید. ناگفته نماند که برخی از هالوسه‌های واقعی و برخی در اثر کم خوابی است.