بخش ساردوئیه
بخش ساردوئیه یکی از بخشهای شهرستان جیرفت در استان کرمان ایران بوده[۱] و مرکز آن شهر درب بهشت است.
| بخش ساردوئیه | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | کرمان |
| شهرستان | جیرفت |
| مرکز بخش | درب بهشت |
| دهستان‌ها | ساردوئیه ، دلفارد ، گور |
| مردم | |
| جمعیت | ۳۹٬۱۵۸ نفر [۲] |
موقعیت و پیشینه[ویرایش]
این بخش از حدود ۲۰ کیلومتری شهر جیرفت تا حدود ۱۰۰ کیلومتری این شهر در نزدیکی شهر رابر امتداد یافته.بعضی از مناطق که از لحاظ تاریخی و مردم شناسی جزو ساردوئیه بوده است مانند بخش هنزاء،امروزه در شهرستان رابر و دهستان گروه که در بخش راین شهرستان کرمان واقع شده اند. از نظر آب و هوایی دارای آب و هوای سرد و کوهستانی است که در فصل تابستان به دلیل چشمه سارها و کوههای دیدنی همچون کوههای بحر آسمان و مراکز تاریخی همچون مقبره امام زاده سلطان سیداحمد توجه گردشگران زیادی را به خود جلب نموده‌است.
بنابر احتمال سِر پِرسی سایکس نویسنده و جغرافی دان بریتانیایی در سالهای نخستین چیرگی عربهای مسلمان بر امپراتوری ساسانی یک فوج بزرگ از سپاه عربهای مسلمان در ساردوئیه دچار برف شدید شده و همه آنها جز دو نفر جان باختند و این دو نفر شرح حادثه کردند.
همچنین این سرزمین ناحیه ییلاق نشین قوم کوچروی کوفج که به صورت قفص و همچنین کوچ در مصادر مهم تاریخی نام ایشان آمده در نظر گرفته میشود.طبق بعضی از نوشته های تاریخی که توسط بعضی رد و توسط بعضی تایید شده در ناحیه دلفارد از این بخش جنگی میان همین قبایل کوچرو و سپاه دولت قدرتمند و گسترده آل بویه در میگیرد که با شکست و مجروح شدن شاهزاده آل بویه همراه میشود اما پس از آن این قوم چیرگی آل بویه را بر خود می پذیرد.
با تطبیقاتِ جغرافیایی که در نوشته های مارکو پولو صورت گرفته دشت مرتفعی که ایشان برای رسیدن از بخش شمالی ایالت کرمان به سمت شهر و شهرک تجاری کامادی در مکان امروزی شهر جیرفت طی کرده است،ساردوئیه می باشد.طبق همین تطبیقات مارکو پولو از تنگه سربیژن و دره دلفارد در همین بخش ساردوئیه هم گذر کرده است.
در دوره صفویه در بعضی مصادر سخن از وجود وزیر و حسابداری از این منطقه در دربار والی و حاکم کرمان به میان آمده است.
همچنین در سفرنامه ها،کتابهای مربوط به جغرافیای ایران و تقسیمات کشوری این کشور نوشته شده توسط نویسندگان داخلی و خارجی دوره قاجار بارها نام ساردویه ذکر شده.
با آغاز حکومت پهلوی مردم این بخش مانند دگر نقاط کشور شاهد تغییرات و تجربه هایی همچون تشکیل سازمانها و ادارات جدید،ساخت مدارس مدرن،اخذ شناسنامه،اسکان اجباری عشایر و کشف حجاب بوده که در خاطر افراد مسن نقش بسته است.
مانند نقاط دیگر کشور،مبارزات و طغیان هایی در این بخش بر علیه حاکم جدید ایران یعنی رضاشاه پهلوی صورت گرفت،فردی از مردم دلفارد در بخش ساردوئیه که به نام علیجان یاغی مشهور گشته به صورت مسلحانه با دولت درگیر میشود و در حین جنگ کشته و جسد ایشان به پایتخت منتقل میشود.
در نخستین تقسیمات کشوری گسترده و رسمی ایران پس از برکناری خاندان قاجار که در سال ۱۳۱۶ صورت پذیرفت بخشداری ساردوئیه تاسیس شد که از آن سال تا تقسیمات کشوری سالهای پس از انقلاب مناطق زیادی به این بخش ملحق و منتزع شدند.
یکی از قدیمی ترین مدرسه های استان کرمان و بویژه نیمه جنوبی این استان در این بخش و در شهر درب بهشت(درمزار) قرار دارد.این مدرسه که ساختمان شاخص و زیبایی دارد احتمالا اواخر حکومت قاجار یا اوایل پادشاهی رضاشاه پهلوی تاسیس شده باشد،در روستاهای این بخش مدارس قدیمی دیگری هم وجود داشته که متاسفانه امروزه یا تخریب یا درصد زیادی از ساختمان آنها از میان رفته است.
در حوضه شهرستان جیرفت،دراتفاقات اواخر حکومت پهلوی،انقلاب،جنگ هشت ساله،تصمیم گیریها و انتخابات سیاسی پس از انقلاب مردم بخش ساردوئیه همراه مردمان دگر بخشهای شهرستان جیرفت نقش بسزایی داشته اند.
جمعیت[ویرایش]
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش ساردوئیه در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۲،۸۵۳ خانوار و ۳۹٬۱۵۸ نفر بوده‌است.[۳] طبق آمار این سرشماری بخش ساردوئیه مشتمل بر یک شهر، سه دهستان و ۴۹۲ آبادی است.[۴]
تقسیمات کشوری[ویرایش]
بخشداری ساردوئیه رسما در سال ۱۳۱۶ خورشیدی تاسیس شده و پیش از آن تاریخ هم با نام بلوک ساردویه در تقسیمات کشوری ایران حضور داشته.
- بخش ساردوئیه
شهر: درب بهشت
محصولات[ویرایش]
محصولات آن کلیه محصولات سردسیری از جمله گردو، گیلاس، قیصی، سیب درختی، هلو، بادام و ... هستند.
پانویس[ویرایش]
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- ↑ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- ↑ «سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان».[پیوند مرده]
