ایل قلاوند

قلاوند یکی از ایلات قوم لر ساکن پیشکوه است. سکونت‌گاه ایل قلاوند از شهرستان اندیمشک و بخش الوار گرمسیری تا شهرستان پلدختر، دهستان کرگاه غربی و بخش مرکزی شهرستان خرم‌آباد می‌باشد. ایل قلاوند از ایلات پر نفوذ در دوران پهلوی و قاجار بود که به سرکردگی کدخدا قندی قلاوند و پسرانش محمدعلی خان و عباس خان به اندیمشک و دزفول و بخش‌هایی از لرستان تسلط داشتند.

ایل قلاوند در زمان ریاست عباس خان در اوج قدرت به سر می‌برد ایل قلاوند سالهای سال در برابر حکومت و دولت انگلیس ایستاد.

قلاوندها در زمان قدرت خود بر تمام ایل‌های بالاگریوه نفوذ داشتند.

زبان و عشایرات

قلاوندها جزئی از لرهای بالاگریوه هستند و به لری بالاگریوه‌ای صحبت می‌کنند.

قلاوندها از لحاظ عشایرات یکی از پر ملک دارترین طوایف هستند

تمام روستاها و زمین‌های مهرزیل، کهناو، خوش آب (خشاوو)، بون هنی، سر چاه، آو بید، باریکاب، انارکی، سرخکان (سور کوه)، کول چنار، آو لویه، کوکه مرغ، کول مورت، پس آخور، تک تکاب، کموتر لو، چَلت، (باریکاب کوچک) و بسیاری دیگر از گرمسیرات قلاوند می‌باشند.

اما ییلاقات قلاوند شامل

پنبه کار، بیاو، بهشت کوه، دادا کش، آو چول، تختصاد، داروو، آسیاب باد

قرعلی، چل گوار، شیشم، لو لازار، الف الفیا، مله سترنج، سیرم، ری سور، هور آو، تب اسکندر، بن شونه، سر کلاو، تاک زنجیره، مله تلکسو

و… می‌شود.

خوانین و دستاوردهای ایل قلاوند

از بزرگان ایل قلاوند می‌توان به

قندی خان قلاوند، عباس خان قلاوند، محمدعلی خان قلاوند، بابا خان، فاضل خان، نصیر خان، زکی خان، علی حسین خان، صفر خان، خداداد خان، کوچک خان، علی محمد خان، آ بزرگ، رضا خان،لطیف خان، غلامحسین خان، حمید خان، محمودخان، یداله خان ، کاظم خان و...

و همچنین به شیر زن لر بانو قدم خیر قندی اشاره کرد

بعد از مرگ قندی قلاوند ریاست ایل به دست پسرش عباس خان افتاد وی که مردی جنگجو جاه طلب و جسور بود بساط باج‌گیری را در دزفول پهن کرد

وی با یکپارچه کردن ایل قلاوند و تا حدودی طایفه میرزاوند به اوج قدرت رسید و زیر بار زور گویی‌های دولت پهلوی و انگلیس نرفت وقتی که در جنگ مورد محاصر ارتش انگلیس قرار گرفت قدم خیر شیر زن لر با شکستن محاصره دشمن به برادرش آذوقه رساند اما سرنجام عشایر غیور شکست خوردند.

ماجرای محمدعلی خان بزرگی و قطب م

محمدعلی خان که از مردان با سواد و جسور آن زمان بود

بخاطر بخشیده شدن زمین‌های قلاوند (دزفول و اندیمشک)

به قطب شدیداً اعصبانی شد و در جلسه ای که گرفته شد با در

آوردن کلت و کشتن قطب به مدت ۱۰سال او و علی حسین خان

به زندان انداخته شدند اما پس از این اتفاق محمدعلی خا

ن محوبیتش به عنوان یک مرد آزاده چندین برار شدجنگ لر کوچک و لر بختیاری

زمانی که بختیاری‌ها به لرستان لشکر کشی کردند به‌طور وحشتناکی لرهای فیلی را به قتل می‌رسانند به طوری ک در یکی از روستاهای بخش الوار ۸۰نفر را سر بریدند

اما وقتی به کوه‌های قلاوند رسیدند با شکست سختی رو برو شدند بختیاری‌ها اکثراً کشته و اسیر شدند اسیرها به وسیله بابا خان و عباس بردن به کوه کول خینی واقع در انارکی بخش الوار برده شدند و از همان‌جا به پایین کوه پرتاب شدند فلسفه اسم کول خینی هم همین است

طوایف و تیره‌ها

ایل قلاوند از طوایف و تیره‌های مختلفی تشکیل شده است، فهرست زیر تمامی طوایف و تیره‌های ایل قلاوند است:

• بزرگی
• باشاقا
• مغرزاروند
• خنکار
• خداوردی
• کوچک
• تتر
• کیخا
• شانظر
• شاطره
• شهاوند
• سیراوند
• مهرابوند
• برخوردار

طوایف و تیره‌های مختلف وابسته به ایل قلاوند که جزیی از ایل قلاوند محسوب می‌شوند:

• گورو
• چونی
• هیکی
• کاویانی
• کلاوه‌ای
• تجار
• هلدی
• شیخ حاجی باریکاب
• رهداروند
• دره تنگی
• هوتاوند
• شیخ پیرمار
• میرمشرقی
• رومیانی

طوایف و تیره‌های مختلف وابسته به ایل قلاوند که جزیی از ایل قلاوند محسوب می‌شوند ولی از ایلات و طوایف دیگر از قلاوند هستند:

• بخش عمده‌ای از طایفهٔ ماکنالی
• عده ای از طایفه رشنو
• عده‌ای از طایفه بگری
• عده‌ای از طایفه مالزیری
• تیره‌هایی از طایفه ساکی
• یک خانوار موسوم به خاکی خان (که در گذشته ارمنی بوده و از مناطق ارامنه به این مناطق مهاجرت کرده است)

منابع

• کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران جلد۶ نوشته سرتیپ دکتر حسینعلی رزم آرا نخست‌وزیر محمدرضاشاه پهلوی فروردین سال ۱۳۳۰ه‍.ش
• بالاگریوه، مرادحسین پاپی (۱۳۹۰). تبار هخامنش دیار بالاگریوه. افلاک. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۱۸۶-۰۰۹-۹.
• امان الهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۳). پژوهشی دربارهٔ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران. آگاه. شابک ۹۶۴-۳۲۹-۱۳۵-۹.
• کاظمی، ایرج (۱۳۷۶). مشاهیر لر. افلاک. شابک ۹۶۴-۶۴۳-۱۰۰-۳.