الکساندر دوم (روسیه)

الکساندر دوم
امپراتور روسیه تزار روسیه، پادشاه لهستان و پادشاه دوک‌نشین بزرگ فنلاند
دوران	۲ مارس ۱۸۵۵–۱۳ مارس ۱۸۸۱
۷ سپتامبر ۱۸۵۵
پس از	نیکلای یکم
پیش از	الکساندر سوم روسیه
ملکه	Marie of Hesse and by Rhine
نام کامل الکساندر نیکلایویچ رومانوف
دودمان	House of Holstein-Gottorp-Romanov
پدر	نیکلای یکم
مادر	آلکساندرا فیودوروفنا (شارلوت پروس)
زادروز	۲۹ آوریل ۱۸۱۸ کرملین، مسکو،
مرگ	۱۳ مارس ۱۸۸۱ میلادی (۶۲ سال) کاخ زمستانی سن پترزبورگ
خاک‌سپاری	کلیسای جامع پتر و پل
دین و مذهب	ارتدوکس شرقی
امضاء

الکساندر دوم امپراتور روسیه بود که در ۱۸۵۶ تاجگذاری نمود.

نیکولاس تزار در حالی درگذشت که فلسفه (تفکر) وی مورد بحث بود. یک سال قبل، روسیه در جنگ کریمه شرکت نمود که این زدو خورد درابتدا در کریمه درگرفته بود. چون روسیه نقش مهمی را در شکست ناپلئون ایفا نموده بود، به عنوان یک کشور شکست ناپذیر از لحاظ نظامی فرض می‌شد، اما زمانی که به جنگ باائتلاف نیروهای توانمند اروپایی پرداخت، ورق برگشت و متحمل خسارات فراوانی در عرصه‌های خشکی و دریایی شد که زوال و ضعف رژیم تزار نیکولاس را نشان می‌داد.

زمانی که الکساندر دوم در سال ۱۸۵۵ به حکومت رسید، تمایل به اصلاحات رواج یافته بود. جنبش روبه افزایش بشردوستانه به وجود آمده بود که بعدها به مخالفین برده داری در ایالات متحده پیش از جنگهای داخلی آمریکا پیوست که به (موضوع) رعیت داری حمله می‌برد. در سال ۱۸۵۹، ۲۳ میلیون نفر رعیت در روسیه در شرایطی زندگی می‌کردند که به مراتب بدتر از وضعیت رعایای اروپای غربی دربین تیولداران قرن شانزدهم میلادی بود. الکساندر دوم برآن شد تا به جای آنکه منتظر شود تا نظام ارباب- رعیتی از طریق انقلاب طبقات پایین جامعه منسوخ شود، خود سیستم رعیت داری لغو نماید.

لغو سرف‌داری در سال ۱۸۶۱، یکی از مهم‌ترین وقایع قرن نوزدهم در تاریخ روسیه بود. این سرآغازی بود برای پایان دادن به انحصار قدرت در دست اشرافیون ملاک. آزادسازی سرف‌ها سبب ایجاد منبع تأمین نیروی کار آزاد درشهرها شد، صنایع را به حرکت درآورد، و طبقه متوسط از لحاظ تعداد و توان افزایش یافتند؛ اما، درعوض آن‌ها زمین‌ها را به عنوان هدیه دریافت می‌کردند و باید به صورت مادام العمر مالیات مخصوصی را به دولت پرداخت می‌نمودند، در عوض اربابان باید بهای گزافی را برای املاکی که از دست داده بودند می‌پرداختند. در موارد متعدد رعایا به استفاده از فقیرترین زمین‌ها از لحاظ حاصلخیزی پایان دادند. تمام زمینهایی که به رعایا واگذار می‌شد تحت تملک یک میر(کدخدا) در محله روستایی قرار می‌گرفت که او املاک را بین رعایا تقسیم می‌نمود و بر دارایی‌های آن‌ها نظارت می‌نمود. اگر رعیت داری منسوخ شده بود چراکه براندازی آن براساس شرایطی حاصل شده بود که برای رعایا ناخوشایند بود، اما با وجود اهدافی که الکساندر دوم در نظر داشت، تنشهای انقلابی کاهش نیافت.

تاجگذاری الکساندر دوم در سال ۱۸۵۶

در اواخر دهه ۱۸۷۰، روسیه و امپراتوری عثمانی مجدداً در بالکان با همدیگر درگیر شدند. از سال ۱۸۷۵ تا ۱۸۷۷، بحران در بالکان با شورشهایی علیه حکومت عثمانی تشدید شد که از سوی اتباع مختلف اسلاوی بود که از سوی ترکان عثمانی سرکوب شده بودند که نزد کشور روسیه آن را بیرحمی بزرگی نسبت به آن‌ها می‌دانستند. ایده ملی‌گرایانه روسی، عامل جدی داخلی در حمایت از مسیحیان آزادیخواه بالکانی علیه حکومت عثمانی بود و موجب استقلال بلغارستان و صربستان گردید. در اوایل سال ۱۸۷۷، روسیه از طرف صربستان در این درگیری مداخله نمود، و سربازان داوطلب روسی را برای جنگ با امپراتوری عثمانی به آن نقطه اعزام نمود. طی یکسال روسها به حوالی قسطنطنیه رسیدند و عثمانی‌ها را محاصره نمودند. دیپلماتها و ژنرالهای ملی‌گرای روسی، الکساندر دوم را وادار نمودند تا عثمانیها به امضای پیمان سن استفانو در مارس ۱۸۷۸ مجبور سازد که بلغارستانی وسیع و مستقل ایجاد می‌نمود که تا نواحی جنوب غربی بالکان امتداد داشت. زمانی که بریتانیا روسیه را به دلیل مفاد پیمان سن استفانو تهدید به اعلام جنگ نمود، روسیه خسته (از جنگ) از موضع خود عقب‌نشینی نمود. در ژولای ۱۸۷۸ در کنگره برلین، روسیه با ایجاد بلغارستانی کوچک‌تر توافق نمود. درنتیجه، ملی‌گرایان روسی با میراثی از تلخکامی باقی‌ماندند که در برابر ناتوانی روسیه از بازگرداندن اتریش- مجارستان و آلمان به روسیه قرار گرفته بود. در نتیجه این ناکامی موجب تحریک تنشهای انقلابی در روسیه گردید.

جستارهای وابسته

• تاریخ روسیه