اردوگاه آشویتس

اردوگاه آوْشْویتس

میراث جهانی یونسکو
شعار معروف آلمانی (Arbeit Macht Frei) «کار، (شما را) آزاد می‌کند» بر سردر اردوگاه آوْشْویتس
مکان	لهستان
معیار ثبت	فرهنگی: vi
شمارهٔ ثبت	۳۱
تاریخ ثبت	۱۹۷۹ (جلسهٔ ۳ام)

آوْشْویتس Konzentrationslager Auschwitz
اردوگاه کار اجباری آلمان نازی و اردوگاه مرگ (۱۹۴۰-۱۹۴۵)
بالا: دروازه آوْشْویتس I با شعار Arbeit macht frei ("کار شما را آزاد می کند") پایین: دروازه آوْشْویتس II-بیرکناو. مسیر قطار که از مه تا اکتبر ۱۹۴۴ کار می کرد، و به سمت اتاق های گاز منتهی می شد
دستگاه مختصات جغرافیایی	۵۰°۰۲′۰۹″ شمالی ۱۹°۱۰′۴۲″ شرقی
شناخته‌شده برای	هولوکاست
مکان	لهستان تحت اشغال آلمان نازی
ساخته شده توسط	آی‌جی فاربن
اداره شده توسط	آلمان نازی و اس‌اس
فرمانده	رودلف هوس
استفادهٔ اصلی	پادگان ارتش
دورهٔ فعالیت	مه ۱۹۴۰-ژانویهٔ ۱۹۴۴
انواع زندانیان	عمدتاً یهودیان و زندانیان جنگی اهل لهستان، رومانی و شوروی
تعداد زندانیان	دست‌کم ۱٫۳ میلیون نفر
تعداد کشته	دست‌کم ۱٫۱ میلیون نفر
آزاد شده توسط	شوروی (۲۷ ژانویهٔ ۱۹۴۵)
زندانیان برجسته	: آدولف برگر، آن فرانک، ویکتور فرانکل، ایمره کرتس، ماکسیمیلیان کلبه، پریمو لوی، فریتز لونر-بدا، ایرن نمیروفسکی، ویتولد پیلکی، لیلیانا سگره، ادیت اشتاین، سیمون ویل ، رودولف وربا، آلفرد وتزلر، الی ویزل، السه یوری، ادی جاکو، ووادیسواف بارتوشوسکی
کتاب‌های برجسته	انسان در جستجوی معنا (۱۹۴۶) آیا این یک انسان است (۱۹۴۷) شب (۱۹۶۰) ماوس (۱۹۸۰–۱۹۹۱)
وبگاه	auschwitz.org/en/
سایت میراث جهانی یونسکو
نام رسمی	آوْشْویتس بیرْکناو، اردوگاه نابودی و کار اجباری آلمان نازی (۱۹۴۰-۱۹۴۵)
گونه	فرهنگی
معیار	vi
تاریخ ثبت	۱۹۷۹ (سومین نشست)
شماره ثبت	31
منطقه	اروپا و آمریکای شمالی

نگاره‌ای از سیم‌های خاردار اردوگاه آوْشْویتس در بژژنکا، لهستان.
اردوگاه آوْشْویتس، بزرگ‌ترین اردوگاه کار اجباری آلمان نازی در جنگ جهانی دوم بود.
از سال ۲۰۰۵ میلادی و با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد، روز آزادسازی اردوگاه آوْشْویتس به‌عنوان «روز جهانی یادبود هولوکاست» نام‌گذاری شده‌است.

دو عدد کورهٔ آدم‌سوزی در اردوگاه.

اردوگاه آوْشْویتس (به آلمانی: Auschwitz)، بزرگ‌ترین و مجهزترین اردوگاه کار اجباری آلمان نازی بود که در طول اشغال لهستان توسط نازی‌ها ساخته و تجهیز شده بود. اتاق‌های گاز و کوره‌های آدم سوزی برای اولین بار در این اردوگاه به‌طور گسترده راه‌اندازی شدند. در این اردوگاه حدود یک میلیون و دویست هزار نفر کشته شدند، که از این تعداد حدود یک میلیون و صد هزار نفر (۹۱ درصد) یهودی بودند، بیشتر از هر مکان دیگری در طول جنگ.

در اوشویتس سه اردوگاه اصلی وجود داشت: اردوگاه آشویتس I، که نخستین اردوگاه تمرکز بود و به عنوان مرکز مدیریتی برای سیستم اردوگاه‌ها عمل می‌کرد، در آن حدود ۷۵,۰۰۰ نفر از روشنفکران لهستانی و حدود ۱۵,۰۰۰ اسیر جنگی شوروی کشته شدند؛ اردوگاه آشویتس II (بیرکناو) که مرکز اصلی نابودی یهودیان بود و در آن حدود یک میلیون و صد هزار یهودی و حدود ۲۲,۰۰۰ آواره کشته شدند؛ اردوگاه آشویتس III (مونوویتز)، که به عنوان اردوگاه کار برای شرکت آی جی فاربن فعالیت می‌کرد. علاوه بر این سه اردوگاه، حدود چهل اردوگاه فرعی در اطراف اوشویتس وجود داشت که در آنها یهودیان به کار اجباری گماشته شدند.

سالروز آزادی این اردوگاه توسط سربازان شوروی سابق به عنوان روز بین‌المللی یادبود هولوکاست برگزیده شده‌است.

پس زمینه

ایدئولوژی نازیسم شامل عناصری از «بهداشت نژادی»، یوژنیک، یهودستیزی، پان-آلمانیسم و توسعه طلبی قلمرویی بود. آدولف هیتلر و حزب نازی‌اش «مسئله یهودی» وسواسی شده بودند. هم در جریان و هم بلافاصله پس از تصرف قدرت توسط نازی‌ها در آلمان در سال ۱۹۳۳، اعمال خشونت علیه یهودیان آلمانی همه جا فراگیر شد و قوانینی تصویب شد که آن‌ها را از برخی مشاغل، از جمله خدمات مدنی و حقوق، محروم می‌کرد.

آزار و فشار اقتصادی یهودیان را تشویق می‌کرد تا آلمان را ترک کنند؛ دسترسی کسب‌وکارهای آن‌ها به بازارها ممنوع شد، از تبلیغ در روزنامه‌ها منع شدند و از قراردادهای دولتی محروم شدند. در تاریخ ۱۵ سپتامبر ۱۹۳۵، رایشتاگ قوانین نورنبرگ را تصویب کرد. قانون تابعیت رایش کسانی را به عنوان شهروند تعریف کرد که از «خون آلمانی یا مرتبط بوده و با رفتارشان نشان می‌دهند که تمایل و صلاحیت لازم برای خدمت وفادارانه به مردم و رایش آلمان را دارند»، و قانون حفاظت از خون آلمانی و افتخار آلمانی ازدواج و روابط برون زناشویی بین افرادی با «خون آلمانی یا مرتبط» و یهودیان را ممنوع کرد.

پس از حمله ارتش نازی به لهستان در سپتامبر ۱۹۳۹، آلمان‌ها مناطق تحت تصرف خود در لهستان را به دو بخش تقسیم کردند. بخش غربی (ورتلند) که حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت داشت، بلافاصله به رایش سوم الحاق شد، و منطقه مرکزی لهستان تحت اداره نظامی ادامه یافت. در بخش غربی، که بعداً اوشویتس در آن تاسیس شد، نازی‌ها بلافاصله اقداماتی را برای «آریایی‌سازی» منطقه جدید بر اساس ایدئولوژی «لبنس‌راوم» (فضای حیاتی) انجام دادند. در بهار ۱۹۴۰، افراد اس‌اس به همراه مقامات پلیس آلمانی در شلزین اظهار داشتند که نیاز به ایجاد یک اردوگاه تمرکز وجود دارد، زیرا به گفته آن‌ها، زندان‌ها و بندهای بازداشت قادر به تحمل فشار ناشی از فعالیت‌های رو به افزایش مقاومت لهستانی نبودند.

در تاریخ ۲۷ آوریل ۱۹۴۰، هاینریش هیملر، رئیس اس‌اس، دستور ایجاد یک اردوگاه تمرکز نزدیک شهر اوشویتس را صادر کرد. این دستور پس از دریافت گزارش مثبتی در مورد امکان ساخت اردوگاه توسط یک کمیته از اس‌اس، به ریاست اوبراشتورمفوهرر (سرهنگ) رودولف فرانتس هس، که فرماندهی اولیه‌ی آن را بر عهده داشت، صادر شد. آلمانی‌ها ساکنان منطقه را اخراج کردند و شروع به آماده‌سازی مکانی کردند که در گذشته یک پایگاه نظامی لهستانی بود، تا آن را به اردوگاه تمرکز تبدیل کنند.

اردوگاه های آشویتس

آشویتس I

آوشویتس I به عنوان مرکز مدیریتی کل سیستم اردوگاه‌ها عمل می‌کرد. این اردوگاه توسط آلمانی‌ها به عنوان «شتاملاگر» (به آلمانی: Stammlager) یا اردوگاه اصلی تعریف شد و با شماره I نشان داده شد. در ابتدا، این اردوگاه برای زندانی کردن روشنفکران لهستانی و اعضای جنبش مقاومت در لهستان استفاده می‌شد، و بعداً اسرای شوروی، جنایتکاران عادی و حدود ۵۰ همجنسگرای آلمانی نیز در آن زندانی شدند. یهودیان نیز از همان ابتدای تأسیس به این اردوگاه فرستاده شدند. معمولاً بین ۱۳ تا ۱۶ هزار زندانی در اردوگاه بودند، اما در سال ۱۹۴۲ تعداد آنها به حدود ۲۰ هزار نفر رسید.

در اردوگاه 29 ساختمان است، "بلوک"، که در سه ردیف قرار دارند؛ در میانه ردیف شمالی، ساختمانی که آشپزخانه اردوگاه بود واقع شده بود و در ورودی در کنارش. بر در ورودی تابلویی ظالمانه با این شعار نصب شده بود (و هنوز هم هست): «کار آزاد می کند» (Arbeit macht frei).

ساختمان های مختلف در اردوگاه با اعداد مشخص شده بودند. بعضی از آنها برای سکونت و بعضی دیگر برای اهداف دیگری در نظر گرفته شده بودند که پس از آشکار شدن وحشیگری های اردوگاه، شهرت ناپسندی یافتند. از جمله این بلوک ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • بلوک 10 که به عنوان بیمارستان مورد استفاده قرار می گرفت. هرچند در بلوک های دیگر نیز بیماران نگهداری می شدند، بلوک 10 شهرت ناپسندی به طور ویژه ای یافت زیرا در آن آزمایشها انسانی صورت می گرفت. در این بلوک، متخصص زنان پروفسور کارل کلاوبرگ آزمایشها را برای عقیم سازی زنان یهودی انجام داد تا تزریقی ساده برای عقیم سازی اقوام اسلاو توسعه دهد. در همین بلوک، دکتر یوزف منگله نیز آزمایشها شهرت ناپسندی را روی دوقلوها انجام داد. بیمارانی که در این بلوک بستری می شدند و به سرعت بهبود نمی یافتند، به طور معمول با تزریق فنول کشته می شدند.
  • بلوک 11 به عنوان «زندان در زندان» مورد استفاده قرار می گرفت و زندانیانی که قوانین متعدد اردوگاه را نقض می کردند، در آنجا تنبیه می شدند. علاوه بر سلول های بازجویی و زندان، در این بلوک «سلول های ایستاده» نیز وجود داشت که ابعاد آنها تنها 90 × 90 cm بود. چهار زندانی را در طول شب در این سلول ها جای می دادند که تنها یک پنجره کوچک برای ورود هوا داشت. پس از گذراندن یک شب وحشتناک در چنین سلولی، زندانیان مجبور بودند در روز بعد به کار معمول خود بازگردند. زندانیان دیگر در «سلول های گرسنگی» زندانی می شدند، جایی که به آنها غذا یا آب نمی دادند تا از گرسنگی جان بسپارند. در بلوک 11، نازی ها برای نخستین بار آزمایشها کشتن زندانیان لهستانی و روسی را با استفاده از گاز سیکلون ب، یک آفت کش حشره کش که قبلاً برای نابودی شپش استفاده می شد، انجام دادند. این آزمایشها که در سپتامبر 1941 صورت گرفت، موفقیت آمیز بود و در پی آن، اتاق گاز و سوزاندن اجساد در یک بونکر که برای این منظور تغییر کاربری داده شده بود، در اردوگاه احداث شد.
  • بلوک 24 به عنوان محل فساد و هتک حرمت در اردوگاه مورد استفاده قرار می گرفت. از تابستان ۱۹۴۳ به دستور هیملر فعال شد، و این بلوک به عنوان پاداش برای زندانیان (غیر یهودی) که امتیازها بیشتری به خاطر کارشان داشتند، مورد استفاده قرار می گرفت. به این بلوک، زنان غیر یهودی از میان زندانیان اردوگاه های دیگر انتخاب شده و توسط نازی ها مجبور به کار در آنجا می شدند.

آشویتس II

اردوگاه آشویتس II (که آشویتس- بیرکِناو آلمانی Auschwitz-Birkenau نیز نامیده می‌شد) در اوایل ۱۹۴۲ ساخته شد. در این اردوگاه صدها هزار نفر زندانی بودند و بیش از یک میلیون نفر، عمدتاً یهودیان و گروه های کولی، در آنجا کشته شدند. این اردوگاه حدود ۳ کیلومتر از غرب اردوگاه آشویتس ۱، در روستای بژژنکا (به آلمانی: برکناو) که از ساکنانش تخلیه شده بود، واقع شده بود. در ابتدا این اردوگاه برای نگهداری اسیران جنگی شوروی که در عملیات بارباروسا به دست آلمان ها افتاده بودند، در نظر گرفته شده بود، اما با آغاز اجرای «راه حل نهایی»، اردوگاه بیرکِناو به مرکز اصلی نابودی تبدیل شد.

همانطور که اشاره شد بنای این اردوگاه توسط اسیران جنگی شوروی از اکتبر ۱۹۴۱ آغاز شد. به دلیل ازدحام زیاد در آن، نیاز به ساخت سریع اردوگاه بود؛ هزاران اسیر در حین ساخت به دلیل شرایط وحشتناک کار، جان خود را از دست دادند. از ۱۳,۰۰۰ اسیر شوروی که در اکتبر ۱۹۴۱ به آشویتس آورده شدند، تنها ۹۴۵ نفر تا مارس ۱۹۴۲ زنده ماندند. همانند اردوگاه آوشویتس I، این اردوگاه نیز با نرده‌های برقی به ارتفاع حدود ۴ متر محاصره شده بود که به دلیل ابعاد اردوگاه، طول آن به ۹ کیلومتر می‌رسید. علاوه بر نرده ها، اردوگاه با خندق هایی به طول ۱۳ کیلومتر نیز محاصره شده بود.

این اردوگاه به دو بخش اصلی تقسیم شده بود و هر بخش نیز به زیربخش‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شد. به این اردوگاه‌ها، قطارهای حامل صدها هزار یهودی از گتوهای مختلف می‌آمدند. در داخل اردوگاه‌ها، مردان، زنان و کودکان در شرایط غیرانسانی ازدحام زیاد و با گرسنگی و کار اجباری در سرما نگهداری می‌شدند. اکثر قریب به اتفاق زندانیان این اردوگاه یا به دلیل شرایط سخت جان باختند یا توسط نازی‌ها با شیوه‌های مختلف شکنجه و قتل وحشیانه کشته شدند.

اتاق های گاز و کورهٔ آدم سوزی در آشویتس II

هدف اصلی این اردوگاه نه زندانی کردن (مانند اردوگاه آشویتس I) و نه کار اجباری (مانند اردوگاه آشویتس III) بلکه نابودی بود. پس از آغاز کشتار جمعی با گاز در آشویتس I، تصمیم گرفته شد تا استفاده از گاز سیکلون B گسترش یابد و اتاق‌های گاز جدیدی ساخته شوند. در مرحله اول، رهبران اس اس به موضوع دفن اجساد توجه ای نداشتند.

پناهگاه ۱ و پناهگاه ۲

ویرانه های خانه کوچک سفید (پناهگاه ۲) در آشویتس.

همانطور که اشاره شد، نازی‌ها در اکتبر ۱۹۴۱ ساخت اردوگاه بیرکناو را آغاز کردند و در اواسط ۱۹۴۲ کشتار جمعی در دو اتاق گاز موقت که در کلبه‌های روستاییان اخراج شده در روستای بژژنکا ساخته شده بودند، آغاز شد. اولین اتاق گاز توسط اس‌اس‌ «پناهگاه ۱» نامیده می‌شد و به دلیل شکل ساختمان، «خانه کوچک قرمز» خوانده می‌شد. در این اتاق گاز می‌توانست ۸۰۰ نفر را در هر نوبت کشتار جمعی کنند. چند ماه بعد، اتاق گاز دیگری در کلبه دیگری آماده شد که به همین ترتیب «پناهگاه ۲» نام گرفت و به دلیل شکل ساختمان، «خانه کوچک سفید» خوانده می‌شد. در این اتاق گاز می‌توانست ۱۲۰۰ قربانی را وارد کنند.

در نزدیکی این پناهگاه ها کوره سوزی وجود نداشت. پس از آنکه قربانیان با گاز کشته می‌شدند، اجساد از اتاق‌ها خارج و در گورهای جمعی دفن می‌شدند. از سپتامبر ۱۹۴۲، نازی ها اجساد را از گورها بیرون می‌آوردند و در عملیاتی به نام «دستور ویژه ۱۰۰۵» تحت فرماندهی اشتورم‌بان‌فورر پاول بلوبل می‌سوزاندند. تا پایان نوامبر ۱۹۴۲ تمامی گورهای جمعی تخلیه شدند و برآورد می‌شود حدود ۱۰۰,۰۰۰ جسد سوزانده شد. با راه‌اندازی اتاق‌های گاز اصلی در اردوگاه در بهار ۱۹۴۳، کار این دو پناهگاه ها متوقف شد. پناهگاه ۱ تخریب و کل منطقه شخم زده و صاف شد. پناهگاه ۲ تخریب نشد و در می ۱۹۴۴ با اخراج یهودیان مجارستان، دوباره راه‌اندازی شد. پس از توقف نسل‌کشی در نوامبر ۱۹۴۴، این پناهگاه نیز تخریب شد و تمام آثار آن محو شدند.

کورهٔ آدم سوزی II تا V

در بیرکناو چهار کوره سوزی با شماره‌های IV ,V ,III ,II فعال بودند (کوره سوزی I در اردوگاه آشویتس I قرار داشت). نیروهای زوندرکومندو در بالای سقف این سوزانه‌ها زندگی می‌کردند. هاینریش هیملر در بازدید خود از آشویتس در مارس ۱۹۴۱، دستور گسترش اردوگاه برای اسکان ۱۲۵,۰۰۰ زندانی را صادر کرد. به عنوان بخشی از این طرح گسترش، او خواستار ساخت کوره آدم سوزی شد که قادر به سوزاندن ۱,۴۴۰ جسد در روز باشد. وقتی که تصمیم به گسترش نسل‌کشی یهودیان گرفته شد، تصمیم بر آن شد که در کنار این کوره سوزی، اتاق گازی برای نابودی نیز ایجاد شود. در ادامه، تصمیم به ساخت ۳ کوره سوزی دیگر نیز گرفته شد.

همه کوره های آدم سوزی در قسمت غربی اردوگاه ساخته شده بودند و با درختها و درختچه‌ها محصور و پنهان شده بودند. محوطه‌های اتاق‌های گاز و کوره های سوزی همگی به شکل مشابهی ساخته شده بودند: رختکن، اتاقی زیرزمینی که به اتاق گاز متصل بود و دوش‌های تقلبی در آن نصب شده بود، و کوره سوزی که در طبقه بالا قرار داشت و آسانسوری برای خارج کردن اجساد داشت. گاز سمی سیکلون از دریچه‌هایی در سقف اتاق گاز یا از طریق ستون‌های تکیه‌گاه حفره‌دار رها می‌شد. در کوره های سوزی II و III یک اتاق گاز بزرگ وجود داشت و در کوره های سوزی IV و V سه اتاق گاز کوچکتر برای هر کوره های سوزی ساخته شده بود.

پس از کشتن قربانیان با گاز، اجساد به کوره های سوزی منتقل می‌شدند. در مجموع ۴۶ کوره سوزاندن در چهار کوره سوزی فعال بود که هر کوره ظرفیت سوزاندن ۳ جسد را در حدود ۲۰ دقیقه داشت. گاهی اوقات، وقتی که کوره‌ها نمی‌توانستند با حجم اجساد منتظر سوزاندن مقابله کنند یا هنگام بروز نقص فنی در کوره های سوزی، اجساد در محوطه کوره سوزی انباشته و در آتش‌سوزی بزرگ سوزانده می‌شدند. کوره های سوزی فعالیت خود را از بهار ۱۹۴۳ آغاز کردند: کوره سوزی IV در ۲۲ مارس، کوره سوزی II در 31 مارس، کوره سوزی V در ۴ آوریل و کوره سوزی III در ۲۵ ژوئن.

خطوط راه آهن که به اردوگاه بیرکناو منتهی می شود

از ژوئن ۱۹۴۴ تا قبل، قطارهای حامل زندانیان به ایستگاه آشویتس I در فاصله حدود ۲.۵ کیلومتری از اتاق‌های گاز می‌آمدند. در ژوئن ۱۹۴۴، ایستگاه قطار بیرکناو با سه سکوی بارگیری تکمیل شد و پس از آن قطارها مستقیماً به این ایستگاه که در فاصله پیاده‌ روی کوتاهی از کوره های سوزی I و II قرار داشت، می‌آمدند. ساخت این ایستگاه در بیرکناو و همچنین اقدامات ویژه بازسازی در کوره های سوزی، با فوریت و برای نابودی یهودیان مجارستان بر اساس زمان‌بندی تعیین شده توسط حکومت نازی انجام شد.

«سونا» و «کانادا»

در قسمت غربی اردوگاه، در شمال کوره های سوزی II و III و در جنوب کوره های سوزی IV و V، "سونا" - دوش‌های پاک‌سازی و ضدعفونی زندانیان تازه وارد قرار داشت. در کنار آن، محوطه‌ای برای جمع‌آوری و طبقه بندی اموال یهودیان ورودی به اردوگاه بود. زندانیان در این محل، انسان بودند اما پس از گذراندن مراحل دوش گرفتن، اصلاح مو و خال کوبی شماره روی بازو، به زندانی تبدیل می‌شدند. در این محل، مقادیر هنگفتی از اموال انباشته شده بود؛ برآورد می‌شود ارزش اموال به غارت رفته از یهودیان به صدها میلیون مارک آلمان می‌رسید. زندانیان این محل را "کانادا" می‌نامیدند، به دلیل ثروت هنگفتی که از قربانیان غارت و در آنجا انباشته شده بود (زندانیان معتقد بودند کانادا نماد ثروت است).

آشویتس III

آشویتس III (که آوْشْویتس- مونوویتس نیز نامیده می‌شد) در اکتبر ۱۹۴۲ ساخته شدند. در مجموع نزدیک به ۱٫۱ میلیون نفر در خلال سالهای جنگ جهانی دوم ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ به دست قوای اس.اس. آلمان نازی به فرماندهی سرهنگ رودلف هوس و همکارانش (دکتر یوزف منگله) در این اردوگاه کشته شده‌اند که بالغ بر ۹۰٪ آن‌ها را (در پی اجرای طرح راه حل نهایی مسئله یهودی) یهودیان تبعیدی و مابقی را زندانیان سیاسی لهستانی - اسرای جنگی شوروی - کولی‌های اروپایی و سایر اسرای جنگی متفقین تشکیل می‌دادند. این اردوگاه در سال ۱۹۴۵ میلادی به وسیله نیروهای ارتش سرخ شوروی به فرماندهی ژنرال ژوکوف از دست قوای آلمان نازی آزاد گردید. امروزه مجتمع سه‌گانه اردوگاه آوْشْویتس به صورت شاهد تاریخ جهت بازدید جهانگردان از سراسر جهان درآمده‌است. شعار معروف آلمانی «کار شما را آزاد خواهد کرد» (ARBEIT MACHT FREI) به صورت یادگاری از آن دوران هنوز بر سر در معروف اردوگاه آوْشْویتس به جای مانده‌است. (تصویر روبرو).

آزادسازی

اردوگاه آشویتس توسط ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی آزاد شد. روز ۲۷ ژانویه، سالروز آزادسازی اردوگاه مرگ آشویتس است. ارتش سرخ شوروی، صبح سیزدهم ژانویه بزرگ‌ترین لشکرکشی خود را به راه انداخت. جنگ در جبهه‌ای به عرض ۱۰۰۰ کیلومتر جریان پیدا کرد؛ تا سرانجام در بعد از ظهر روز شنبه، ۲۷ ژانویه ۱۹۴۵ میلادی؛ اردوگاه آزاد شد. سرگرد آناتولی شاپیرو، یک یهودی اوکراینی، فرماندهی گردانی را داشت که وارد اردوگاه شد.

بعد از جنگ

در سال ۱۹۷۹ میلادی، سازمان یونسکو، این اردوگاه را به عنوان «نماد بیرحمی انسانی نسبت به هم‌نوعان خود در قرن بیستم»، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار داد.

تا سال ۱۹۹۰ میلادی تابلویی در ورودی اردوگاه آشویتس توسط دولت لهستان نصب شده بود که شمار کشته‌شدگان در این اردوگاه را چهار میلیون نفر عنوان می‌کرد. در این سال، تابلوی جدیدی در محل گذاشته شد که تعداد کشته‌شدگان را عدد دقیق‌تر یک و نیم میلیون نفر معرفی کرد.

جستارهای ویژه

• رودلف هوس

منابع

• آلبوم تصاویر اردوگاه، از تارنمای یادوشم پارسی
• http://www.ushmm.org/wlc/fa/article.php?ModuleId=10005189
• http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2005/01/050125_l-ek-auschwitz.shtml
• «هفتادوپنجمین سالگرد آزادسازی اردوگاه آشوویتس به دست نیروهای شوروی سابق».

پیوند به بیرون

• درس الکترونیکی راجع به آئوشویتس به زبان فارسی که توسط موزه آئوشتیتس-بیرکنائو آماده شد: https://web.archive.org/web/20141207045924/http://pl.auschwitz.org/lekcja/5_per/
• موزه آشویتس-بیرکنائو