اوبونتو

این مقاله دربارهٔ سیستم‌عامل است. برای دیگر کاربردها، اوبونتو (ابهام‌زدایی) را ببینید.

اوبونتو

"Ubuntu 21.04 "Hirsute Hippo
توسعه‌دهنده	جامعه‌ٔ کاربری اوبونتو
خانواده	گنو/لینوکس
وضعیت توسعه	فعال
مدل منبع	نرم‌افزار آزاد
انتشار پایدار	۲۱٫۰۴ ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۰۲۰-22}})
مخزن	code.launchpad.net/ubuntu
روش روزآمدسازی	APT
مدیر بسته	dpkg
گونه هسته	یکپارچه (کرنل لینوکس)
پروانه	به‌طور عمده جی‌پی‌ال به علاوهٔ مجوزهای مختلف
وبگاه رسمی	ubuntu.com
وضعیت پشتیبانی
فعال

اوبونتو (به انگلیسی: Ubuntu) یک توزیع گنو/لینوکس بر مبنای دبیان است که تقریباً به صورت کامل از نرم‌افزارهای آزاد تشکیل شده است. اوبونتو در حال حاضر در نگارش‌های میزکار و کارساز منتشر می‌شود. تمامی نگارش‌ها می‌توانند به تنهایی روی رایانه یا در ماشین مجازی اجرا شوند.

اوبونتو توزیعی با تأکید بر راحتی استفاده برای کاربران، به خصوص کاربران تازه‌کار است که با راحتی و زیبای خود توانسته رشد بالایی در جذب کاربر داشته باشد. این توزیع، برای آسان کردن کاربرد سیستم‌عامل گنو/لینوکس و نرم‌افزار آزاد برای همهٔ اقشار جامعه تلاش کرده و پشتیبانی نسبتاً خوبی از تمام زبان‌های زنده دنیا از جمله زبان فارسی دارد.

اوبونتو هر ۶ ماه، یک نگارش پایدار با پشتیبانی ۹ ماهه و هر دو سال یک بار (در ماه چهارم سال‌های زوج میلادی)، نگارشی با پشتیبانی بلندمدت (LTS) ۵ ساله ارائه می‌کند.

از ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰، جدیدترین نگارش با پشتیبانی بلندمدت ۲۰٫۰۴ ("Focal Fossa") است که تا سال ۲۰۲۵ به صورت عمومی و تا سال ۲۰۳۰ به صورت تجاری پشتیبانی می‌شود. آخرین نگارش پایدار اوبونتو، ۲۱٫۰۴ ("Groovy Gorilla") بوده که به مدت نه ماه پشتیبانی می‌شود.

اوبونتو زیر نظر مارک شاتلورث به دست جامعهٔ کاربریش و با حمایت شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف توسعه می‌یابد.

نام‌گذاری

اوبونتو فلسفهٔ اخلاق، با تمرکز بر تعلّقات و روابط مردم با یک‌دیگر است. این واژه مربوط به زبان بانتو است که در آفریقای جنوبی است. اوبونتو یک مفهوم کلاسیک آفریقایی است که معادل فارسی آن را می‌توان در این شعر سعدی یافت: «بنی آدم اعضای یک پیکرند، که در آفرینش ز یک گوهرند».

یک فعّال صلح افریقایی اوبونتو را این چنین ترجمه می‌کند: «چیزی که من هستم، به سبب چیزی است كه همهٔ ما هستیم».

نلسون ماندلا، اوبونتو را چنین توضیح داده است: «یک جنبه از جنبه‌های اوبونتو این است که مثلاً اگر مسافری در روستایی توقّف کرد، لازم نیست درخواست غذا یا آب دهد. هنگام توقَف، مردم به او غذا داده و او را سرگرم می‌کنند. اوبونتو به این معنا نیست که مردم نباید به دنبال ثروت باشند، بلکه به این نکته توجّه دارد که آیا می‌خواهید این کار را به قصد بهبود جامعه انجام دهید یا خیر».

این معنا، چراغ راه اوبونتو و پدید آورندهٔ شعار و فلسفهٔ این توزیع است.

تاریخچه و روند توسعه

نام اصلی این پروژه، no-name-yet.com بود شاتلورث در آغاز پروژه به استفاده از دامنه no-name-yet.com پرداخت. نخستین نگارش اوبونتو در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۴ ارائه شد و به عنوان شاخه‌ای از دبیان گنو/لینوکس با ارائه نگارشی جدید در هر شش ماه، آغاز به کار کرد. برخلاف برخی از توزیع‌های دیگر دبیان مانند لینسپایر و لیبرانت، اوبونتو به فلسفه دبیان پایبند بوده و تقریباً همیشه به جای تکیه بر نرم‌افزار مالکیتی به عنوان مدل تجاری خود، به فلسفهٔ نرم‌افزار آزاد تکیه می‌کند.

بسته‌های اوبونتو عموماً معادل با بسته‌های شاخهٔ «ناپایدار» دبیان هستند که برای مدیریتشان از APT استفاده می‌شود. با وجود اشتراک‌های بسیار در نفرات و کارهای گروه بسته‌بندی دبیان و اوبونتو، بسته‌های این دو توزیع لزوماً با هم سازگار نیستند.

بنا بر اعلام پایگاه وب اوبونتو، هزینه‌های مالی توسعهٔ اوبونتو، به دلیل استفاده از افراد داوطلب، صفر بوده و زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعهٔ اوبونتو، عموماً از سمت شرکت کنونیکال اهدا شده یا با حمایت‌های مالی شرکت‌ها و سازمان‌های دیگر تأمین می‌شوند.

ویژگی‌ها

یکی از اهداف مورد توجه در پروژه اوبونتو، تأکید بر دسترسی و جهانی‌سازی است. به همین منظور این توزیع برای بیشتر از ۵۵ زبان موجود است. کار کردن با آن راحت است و حتی کاربران ناآشنا هم، به راحتی به محیط آن عادت می‌کنند.

تمرکز اوبونتو برقابلیت استفاده شامل استفاده گسترده از ابزار sudo است که به کاربران اجازه می‌دهد که وظایف مدیریتی خود را بدون ایجاد یک نشست ابر کاربر (به انگلیسی: Super user) انجام دهند.

اوبونتو بر اساس دسکتاپ گنوم طراحی شده و علاوه بر اپلیکیشن‌های گنوم، نرم‌افزارهای بهره‌وری دیگری مانند لیبره‌آفیس و مرورگر وب Mozilla Firefox نیز با اوبونتو عرضه می‌شود.

نیازمندی‌های سامانه

نگارش میزکار اوبونتو در حال حاضر از معماری‌های اکس۸۶ ۶۴-بیتی و آرم ۷ و ۸ پشتیبانی می‌کند.

کمترین نیازمندی‌ها	کارساز	محیط میزکار (رایانه خانگی)
پردازنده	۱ گیگاهرتز	۲ گیگاهرتز، دو هسته‌ای
حافظه (RAM)	۱ گیگابایت	۴ گیگابایت
فضای ذخیره	۲٫۵ گیگابایت	۵ گیگابایت

طبقه‌بندی بسته‌ها و پشتیبانی از آن‌ها

سی‌دی اوبونتو ۶٫۰۶

اوبونتو نرم‌افزارها را به چهار دسته تقسیم می‌کند تا تفاوت‌های مجوز و سطح پشتیبانی را نشان دهد:

	نرم‌افزار آزاد	نرم‌افزار غیرآزاد
پشتیبانی	Main	Restricted
عدم پشتیبانی	Universe	Multiverse

نرم‌افزارهای Main و Universe، نیازمندی‌های اجازه‌نامهٔ اوبونتو را برآورده می‌سازند و تقریباً با رهنمودهای نرم‌افزار آزاد دبیان مطابقت دارند.

در دسترس بودن نرم‌افزارهای سوم‌شخص

برخی از نرم‌افزارهای اوبونتو، به دلیل مشکلات پروانه یا مشکلات قانونی پخش در مناطق خاص، امکان قرارگیری به صورت پیش‌گزیده روی اوبونتو را ندارند. این بسته‌ها در فرابستهٔ افزودنی‌ها-محدودشده-اوبونتو وجود دارند که کاربر می‌تواند به اختیار و با مسئولیت خود، نصبشان کند. از جملهٔ این بسته‌ها می‌توان به تعدادی رمزینهٔ پخش پرونده‌های صوتی و تصویری، قلم‌های شرکت مایکروسافت و استخراج‌کنندهٔ بایگانی‌های فشردهٔ rar اشاره کرد.

انتشارها

مقالهٔ اصلی: فهرست انتشارهای اوبونتو

هر یک از ارائه‌های اوبونتو دارای یک اسم رمز تشکیل شده از یک صفت و نام یک حیوان است. شمارهٔ نگگارش براساس سال و ماه عرضه به صورت «سال. ماه» هستند، مثلاً «قوسای کانونی» در ماه "چهارم" سال "۲۰۲۰" ارائه شد و در نتیجه شمارهٔ نگارش آن ۲۰٫۰۴ بود.

نگارش‌های دارای پشتیبانی اوبونتو

نسخه	اسم رمز	تاریخ انتشار	پشتیبانی تا
			میزکار	کارساز
۱۸٫۰۴	سگ آبی بیونیک	آوریل ۲۰۱۸	آوریل ۲۰۲۳
۲۰٫۰۴	فوسای کانونی	آوریل ۲۰۲۰	آوریل ۲۰۲۵
۲۱٫۰۴	اسب آبی پشمالو	آوریل ۲۰۲۱	ژانویه ۲۰۲۲
۲۱٫۱۰	ایندری شیطون	اکتبر ۲۰۲۱	ژوئیه ۲۰۲۳
رنگ		معنی
قهوه‌ای		فقط به‌روز رسانی‌های امنیتی
سبز		دارای پشتیبانی
آبی		انتشارهای آینده

طعم‌ها

طعم در اصطلاح اوبونتو، به هر یک از زیرتوزیع‌های رسمی‌ای می‌گویند که تیم اوبونتو توسعه داده و پشتیبانی کرده؛ ولی به جای میزکار گنوم از میزکارهای دیگری استفاده می‌کند.

کوبونتو

مشتقات مختلفی از نسخه‌های رسمی اوبونتو وجود دارد که مجموعه‌ای از بسته‌ها که با توزیع رسمی اوبونتو متفاوت است را نصب می‌کنند.

• کوبونتو، یک توزیع میزکار با میزکار KDE.
• زوبونتو، توزیع با محیط میزکار اکس‌اف‌سی‌ئی که برای اجرای مؤثرتر روی رایانه‌هایی با سخت‌افزار ضعیف‌تر طراحی شده‌است.
• لوبونتو، یک توزیع سبک با میزکار ال‌اکس‌دی‌ای
• اوبونتو استودیو، یک توزیع برای ویرایش حرفه‌ای ویدئو و صوت، به همراه برنامه‌های آزاد ویرایش (صوت و تصویر) و بر خلاف سی‌دی‌های زنده دیگر توزیع‌های اوبونتو، به صورت یک تصویر (.iso) ارائه می‌شود.
• ابونتو ماته: اوبونتو با میزکار ماته.
• |ابونتو کایلین: اوبونتویی که برای استفاده‌ی چینی زبانان بهینه شده است.
• ابونتو بوجی: اوبونتو با میزکار بوجی.

اوبونتوی کارساز

اوبونتو همچنین توزیع خود را در نگارش کارساز نیز ارائه می‌دهد. تفاوت این نگارش با نگارش میزکار، تنها در گزینش بسته‌های پیش‌گزیده برای نصب است. برای مثال، اوبنتوی کارساز، رابط کاربری گرافیکی نداشته و در هنگام نصب، امکان گزینش خدمت‌هایی نظیر کارساز پرونده، کارساز وب، کارساز رایانامه و… را می‌دهد.

توسعه

قله توسعه دهندگان اوبونتو نسخه ۱۲٫۰۴ ال‌تی‌اس

قله توسعه دهندگان اوبونتو یا (UDS) جمعی از توسعه دهندگان نرم‌افزار هستند که برای تصمیم‌گیری دربارهٔ نسخه جدید اوبونتو دور هم جمع می‌شوند. در شروع یک سیکل توسعه‌ای جدید، توسعه دهندگان اوبونتو از سرتاسر جهان جمع می‌شوند تا به بررسی شکل و هدف نهایی نسخه بعدی اوبونتو کمک کنند. قله توسعه‌دهندگان اوبونتو به روی عموم باز است، اما این یک کنفرانس، نمایشگاه یا رویداد شنونده محور نیست. بلکه یک فرصت برای توسعه‌دهندگان اوبونتو (که معمولاً به صورت بر خط (به انگلیسی: online) مشارکت می‌کردند) است تا با همدیگر بر روی کارهای خاص کار کنند.

پذیرش و برخورد

نصب‌شده از اول

کریس کِنیون، نایب رئیس او ایی اِم (به انگلیسی: OEM) در شرکت کنونیکال گفت که به خاطر نبود ثبت نام، هر عدد تهیه شده برای استفاده اوبونتو حدسی می‌باشد. در ژوئن سال ۲۰۰۹، زد دی نِت (به انگلیسی: ZDNet) گزارش داد، «در سر تا سر جهان، اوبونتو با ۱۳ میلیون کاربر فعال سریعتر از هر توزیع دیگری در حال رشد است». در پاییز ۲۰۱۱ کنونیکال برآورد کرد که اوبونتو بیش از ۲۰ میلیون کاربر در سرتاسر جهان دارد.

در یک نظرسنجی برخط برای توزیع‌های لینوکس در سال ۲۰۱۲، اوبونتو و مشتقاتش بیش از ۵۱ درصد آرای کلی را دریافت کرد که زیر شاخه‌های لینوکس مینت کمتر از ۱۶٪ آرا را به خود نسبت دادند. شمارش مرورگرها نشان می‌دهد که اوبونتو محبوبترین توزیع لینوکس برای کلاینت‌های وب می‌باشد که بین ۰٫۵ تا ۰٫۷۲ از ترافیک اینترنت را تولید می‌کنند. به هر حال این اندازه‌گیری‌ها هدفی برای نمونه سازی خطا و انحراف (به انگلیسی: Bias) هستند.

محبوبیت اوبونتو در بین سرویس دهنده‌های وب به سرعت در حال افزایش است. به طوری که در ژوئیه ۲۰۱۲، اوبونتو سومین توزیع محبوب لینوکس در فروشگاه‌ها پس از سنت‌اواس و دبیان (که اوبونتو بر پایه آن است) است. نظر به اینکه در سال ۲۰۱۲، صفحه اوبونتو در دیستروواچ دومین صفحه پر بازدید در بین صفحات توزیع‌های لینوکس پس از صفحه لینوکس مینت است. هر چند، دیسترو واچ معیار معتبری برای سهم توزیع‌ها یا کیفیت آن‌ها نمی‌باشد.

انتقادات به اوبونتو

تبلیغات آمازون در اوبونتو

در پی فعال بودن پیش‌فرض و بدون اجازهٔ ویژگی جست‌جوی محصولات آمازون در اوبونتو ۱۲٫۱۰ در حین جستجو برای فایل‌ها از طریق واسط کاربر اوبونتو، ریچارد استالمن در نوشته‌ای که در وبگاه بنیاد نرم‌افزارهای آزاد منتشر کرد، اوبونتو را دارای «مشکل جاسوسی» دانست و از خوانندگان خواست آن را از فهرست توزیع‌های پیشنهادی خود حذف کنند و در گردهمایی‌های نصب و جشن آزادی نرم‌افزار، اوبونتو را نصب یا پیشنهاد نکنند، در عوض بگویند که از اوبونتو به دلیل جاسوسی باید دوری کرد. نوشتهٔ استالمن، واکنش جونو بیکن مدیر جامعه کاربری کنونیکال را به دنبال داشت که نوشتهٔ او را انتشار «ترس، تردید و شک» دانست.

جامعه‌های محلی (لوکوها)

با گروه کاربران لینوکس اشتباه نشود.

در تلاش برای جلب نظر کاربرانی که کمتر فنی هستند و به منظور ترویج حس پشتیبانی جامعه در اطراف توزیع، جوامع محلی، که به عنوان "LoCos» شناخته می‌شوند، در سراسر جهان ایجاد شده‌اند. در اصل، هر کشور یک تیم LoCo داشت. با این حال، در برخی مناطق، به ویژه ایالات متحده، هر ایالت یا استان می‌تواند یک تیم به پا کند. شورای LoCo تیم‌ها بر اساس تلاش خود برای کمک به توسعه یا ارتقاء اوبونتو تصویب می‌کند.

حمایت فروشنده‌های رایانه

تعدادی از فروشنده‌های رایانه، رایانه‌هایی با اوبونتوی از پیش نصب شده را ارائه می‌دهند که عبارتند از:

• شرکت دل (به انگلیسی: Dell)
• جلیس آی تی (به انگلیسی: Gliese IT)
• هِیس (به انگلیسی: Hasee)
• لوتوس کامپبوترز (به انگلیسی: Lotus Computers)
• اوهاوا کامپیوترز (به انگلیسی: Ohava Computers)
• شرکت شارپ (به انگلیسی: Sharp)
• سیستم ۷۶ (به انگلیسی: System76)
• تسکو (به انگلیسی: Tesco)
• لنوو (به انگلیسی: ‌ Lenovo)

اوبونتو و دبیان

اوبونتو یک انشعاب از دبیان است و هدف اصلی آن ایجاد یک توزیع به-روزتر و آسان‌تر برای کاربران متوسط و غیر-فنی است. دلیل اصلی آغاز پروژهٔ اوبونتو انتقاد به روند محافظه‌کارانه انتقال بسته‌های نرم‌افزار از شاخه «ناپایدار» دبیان به شاخه «آزمایشی» و در نهایت به شاخه «پایدار» دبیان بود.

بسته‌های نرم‌افزار اوبونتو از شاخهٔ «ناپایدار» دبیان برداشته شده و پس از ایجاد تغییرات مختص اوبونتو و گذراندن مراحل آزمایش، در نسخهٔ پایدار اوبونتو قرار می‌گیرند. به همین دلیل بسته‌های نرم‌افزار اوبونتو عموماً جدیدتر از «دبیان پایدار» هستند.

دبیان تنها به همراه برخی از نرم افزار های ضروری از پیش نصب شده،عرضه می شود. در نتیجه ، قدرت پردازش کمتری استفاده می کند و بر روی طیف وسیعی از دستگاه ها ، از جمله سیستم های محاسباگر قدیمی ، بدون مشکل کار می کند و یک سیستم فوق سریع است. حتی توزیع های مبتنی بر شاخه های ناپایدار یا آزمایشی دبیان نیز سرعت بیشتر و عملکرد بهتری نسبت به اوبونتو ارائه می دهند.

پشتیبانی فنی

همچنین ببینید: تالارهای گفتگوی اوبونتو

همانند تمام سیستم‌عامل‌های شبه-یونیکس و بسیاری از پروژه‌های متن-باز، بحث‌های مربوط به توسعه سیستم، شامل اجزای مختلف سیستم و معماری‌های پردازنده تحت پشتیبانی، و همین‌طور پاسخ‌گویی به پرسش‌ها و مشکلات کاربران، به‌طور اصلی از طریق لیست‌های پست‌سپاری انجام می‌شود:

• پشتیبانی کاربران اوبونتو
• لیست تمام لیست‌های پستی

جستارهای وابسته

• اوبونتو (فلسفه)
• اوبونتو سرور
• اوبونتو تاچ
• اوبونتو تی‌وی
• زوبونتو
• کوبونتو
• لوبونتو
• ادوبونتو

کتاب‌شناسی

• Gagne, Marcel (27 August 2006). Moving to Ubuntu Linux (به انگلیسی) (1st ed.). Addison-Wesley Professional. p. 496.
• Grant, Rickford; Bull, Phil (7 July 2010). Ubuntu for Non-Geeks: A Pain-Free, Get-Things-Done Guide (به انگلیسی) (4th ed.). No Starch Press. p. 496.
• Benjamin Mako Hill (21 August 2006). The Official Ubuntu Book (به انگلیسی). Jono Bacon, Corey Burger, Jonathan Jesse, Ivan Krstic (1st ed.). Prentice Hall. p. 448.
• Hudson, Andrew; Hudson, Paul; Helmke, Matthew; Troy, Ryan (25 December 2009). Ubuntu Unleashed 2010 Edition: Covering 9.10 and 10.4 (به انگلیسی) (5th ed.). Sams. p. 864.
• Keir, Thomas (15 March 2006). Beginning Ubuntu Linux: From Novice to Professional (به انگلیسی). Apress. p. 608.
• Jonathan Oxer (14 June 2006). Ubuntu Hacks: Tips & Tools for Exploring, Using, and Tuning Linux (به انگلیسی). Kyle Rankin, Bill Childers (1st ed.). O'Reilly Media. p. 448.
• von Hagen, William (3 January 2007). Ubuntu Linux Bible (به انگلیسی) (1st ed.). Wiley. p. 936.

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی اوبونتو ایران
• لینوکس و زندگی
• اوبونتو برای تازه‌واردها

مطالعه بیش‌تر

• چرا اوبونتو از فایرفاکس ESR استفاده نمی‌کند؟