ثروت

پرونده:Gold Bars.jpg

طلا یکی از نمادهای ثروت است

ثروت از مفاهیم عامی است که در حوزه‌های موضوعی مختلف استفاده می‌شود. بطور خاص ثروت، از مفاهیم اقتصاد ی است که به فراخور نوع نگاه و جایگاه مورد استفاده قرار گرفته، تعاریف متفاوتی از آن شده‌است. ثروت را می‌توان شاخص تعیین جایگاه اقتصادی هر فرد دانست که کیفیت و کمیت آن در تقسیم بندی طبقات اقتصادی تعیین کننده‌است «دسته‌ای از ظرفیت‌های تولیدی است که مورد بهره برداری قرار می‌گیرند» این تعریف آدام اسمیت نظریه پرداز اقتصاد بازار از این مفهوم است.«مجموعهٔ گنج‌ها و ذخایر طلا و گوهر و تاج و تخت» تعریفی قدیمی و ساده از این مفهوم است. در پی انقلاب صنعتی، اجزایی چون «تولید» و «ارزش افزوده » نقشی اساسی در معنای این مفهوم پیدا کرده‌اند.

تعریف ثروت

به طوركلي ثروت (Wealth) ،به کلیه مواد و اشیایی اطلاق می شود که نيازهاي بشر را رفع می نمایند. این ثروتها یا طبیعی هستند و مستقیم یا غیر مستقیم مورد استفاده واقع می شوند و یا تولید می گردند ؛ یعنی به دست بشر، تغییر شکل یافته، مورد استفاده قرار می گیرند. در اقتصاد، مفهوم دیگری به نام «دارایی (Assets)هم وجود دارد. دارایی به دو دسته «واقعی» و «غیر واقعی» تقسیم می شود. داراییهای واقعی، عبارت اند از: ماشین آلات، زمینها و ساختمانهای تحت مالکیت شرکتها و همچنین شامل کالاهای مصرفی با دوام، مانند: ماشین لباسشویی، دستگاههای صوتی - تصویری و خانه های مسکونی که در مالکیت خانوارها قرار دارند. این داراییها دارای بازدهی اند و با یکدیگر تفاوت دارند. خانه های شخصی افراد در واقع، نوعی بازدهی برای صاحبان آنها هستند و در آنها زندگی می کنند و هیچ گونه اجاره ای نمی پردازند. همین طور، صاحبان دستگاههای صوتی - تصویری بدون پرداخت اجاره از آنها بهره می برند. داراییهایی از این دست را دارایی واقعی می نامند. در بعضی از کشورهای صنعتی ارزش دارایی واقعی هر فرد، حدود سی هزار دلار است. نوع دیگر دارایی «دارایی مالی» است که شامل پول، سهام ،اوراق قرضه و یا اوراق مشارکت می شود. همچنين نوع ديگري از دارايي تحت عنوان سرمايه انساني نيز وجود دارد كه ناشي از جمعيت انساني در اقتصاد مي باشد. مجموع داراییهای واقعی ،مالی و انساني را «ثروت» می گويند كه هريك ازاين دارايي ها ايجاد كننده مطلوبيت هستند. ازآنجايي كه هر يك از اجزاي تشكيل دهنده ثروت،درجه مطلوبيت و رضايت متفاوتي را داراست لازم است بازدهي هريك ازآنها تبيين شود:

بازدهی اجزای ثروت

بازدهي به معناي افزايش ارزش يا قيمت در طول زمان مي باشد.البته به تشابه ميتوان بازدهي منفي را هم براي ثروت در نظر گرفت كه به معناي كاهش ارزش داراييها در طول زمان است .

بازدهي داراييهاي مالي:

پول:

پول به عنوان يكي از اصلي ترين اجزاي دارايي هاي مالي فرد،داراي بازده حقيقي منفي است زيرا با وجود تورم،عموما ارزش پول باگذشت زمان رو به كاهش دارد.اما از آنجايي كه موجب تسهيل مبادلات روزمره مي شودودارنده آن مطلوبيتي از اين امر مي برد پس پول داراي بازده ذهني مثبت ميباشد.

اوراق قرضه:

يك درآمد ثابت و دائمي كه به دارنده آن تعلق مي گيرد.اين بازدهي تا زمان انقضاء مدت اوراق و بازپرداخت اصل آن همه ساله دريافت ميشود.

سهام:

افراد با خريد سهام شركت ها در سود و زيان آنها شريك مي شوند.علاوه بر آن از تغيير قيمت سهام در بازار بورس نيز سود يا زيان كسب مي كنند.

بازدهي داراييهاي واقعي:

بازدهي اين نوع از داراييها همان خدمات ناشي از آنهاست كه نصيب صاحبان آن داراييها ميشود.

بازدهي ثروت انساني:

شامل كسب مهارت،دانش و تجربيات افراد در طول زندگي است .چنانچه نسبت ثروت انساني به ثروت فيزيكي(دارايي هاي مالي و واقعي)بيشتر باشد بازدهي آن مثبت و در غير اينصورت منفي خواهد بود.

البته مسلم است كه مسائل فوق هنگاميكه در چارچوب نظام اقتصادي جوامع قرار بگيرد دستخوش تغييرات و تعديل هايي خواهد شد.

آنالیز فلسفی ثروت

در تمدن غربی ثروت آمیخته با نوع خاصی از طرز تفکر می باشد ; این طرز تفکر در یونان باستان با عنوان انقلاب عقلانیت ( revolution of rationality ) شناخته شده است ; که شامل آنالیز عقلانی طبیعت ; عقلانیت در جنگ و اندازه گیری در اقتصاد می باشد . به ویزه اختراع پول سکه ای و بانکداری بسیار مهم بود.

تولید ثروت

با توجه به تعريف ارائه شده از ثروت،هرعملي كه منجر به افزايش انواع مختلف دارايي و افزايش سطح رضايت آدمي شود به توليد ثروت مي انجامد.البته اين عمل الزامات و ابزاري دارد كه در سه گروه كلي جاي ميگيرد:

-مواهب طبيعي مانند زمين،و كليه اشياومواد موجود در طبيعت كه خداوند آنها را خلق نموده و انسان با تغيير و تحول در آن اقدام به رفع نيازهاي خود و افزودن بر ثروت هاي طبيعي مي نمايد.

-كار انسان و بهره بردن از قواي فكري و فيزيكي كه منجر به توليد ثروت هاي واقعي و انساني مي گردد.

-سرمايه که ميتوان آن را ثروتي دانست كه براي توليد ثروت جديد مورد استفاده قرار ميگيرد.به عبارت ديگر منظور از سرمايه ابزارهاي متعددي كه در انجام كار از آنها استفاده مي شود كه انواع مختلفي از قبيل ساختمان ها،ماشين آلات ،خط لوله ها، برج ها و دكل ها را در بر ميگيرد.

البته نظر نظام ها و مكاتب مختلف اقتصادي در رابطه با منشاء ثروت متفاوت است وهريك بربعضي از اين عوامل تاكيد بيشتري دارند. براي مثال در نظام سرمایه داری اعتقاد بر اين است كه مهم ترين عامل مولد ثروت سرمايه است و انباشت ثروت براي افزودن بر موجودي سرمايه را توصيه مي كند. در مقابل سوسياليست ها با ديدگاه كاملا منتقدانه بيان داشته اند كه منشاءثروت نيروي كار و قواي انساني است و مناسبات سرمايه داري را بر ضد مصالح عمومي افراد جامعه مي دانند. اقتصاد دانان مسلمان نيز سعي كرده اند با توجه به آموزه هاي اقتصادي دين مبين اسلام يك شيوه اصلاح و تعديل شده را بيان كنند كه عبارت است از :دادن سهم مشخص و مؤثر به هريك از اين سه جزء به منظور افزايش ثروت موجود در جامعه.

توزیع ثروت

قطعا فهم اين موضوع كه ثروت در اختيار چه كسي است و باآن چه ميكند بسيار مهم است .چرا كه بنا به گفته گابريل زید نویسنده مكزيكي «ثروت در معناي اخص آن انباشت امكانات است» پس نحوه تمركز ثروت تاثير به سزايي درشكل گيري مناسبات اقتصادي جوامع خواهد داشت. مطابق اصول نظام سرمايه داري مالكيت ثروت در انحصار دارنده آن است.در واقع انواع مختلف دارايي ها حتي مواهب طبيعي مانند جنگل ها و معادن قابليت خصوصي شدن دارندمگر اينكه ضرورت اجتماعي ايجاب كند كه دولت ها اين حق را محدود نمايند.برعكس در اقتصاد سوسياليستي انواع ثروت ها حتي لوازم و دارايي هاي شخصي افراد در تملك دولت است و الگوي مالكيت عمومي است هرچند در مواردي خاص بخشي از آن به خود افراد واگذار مي شود.در نظام اقتصادي اسلام هر سه نوع مالكيت وجود دارد. بخشي از مشتركات عامه مانند معادن،درختان، زمين هاي باير و... توسط دولت اداره مي شود اما درآمدش متعلق به همه مردم است.در واقع مالكيت دولتي است اما منافعش عمومي است.همچنين دارايي ها فرد و ثروتي كه ناشي از كار و تلاش و يا حتي از ارث خانوادگي وي باشددر تملك انحصاري خود اوست و هيچ كس حق بهره برداري از آنها را نداردپس مسلم است كه مالكيت خصوصي در اسلام مطرح و معتبر است.

مصرف ثروت

قاعدتاً همه ثروت ها به مصرف مي رسند.اما طريقه و نتايج مصرف درموقعيت هاي مختلف، متفاوت است. مصارف ثروت به اعتبار نتيجه و اثر به چند گروه تقسيم مي شوند:

-مصارف توليدي و صنعتي:

در بعضي موارد، پس از استفاده از ثروت معادل آن ياحتي مازاد برآن ثروت جديدي توليد مي شود.به عبارت ديگر نه تنها هزينه ناشي از مصرف ثروت جبران ميشود بلكه نفعي نيز حاصل مي شود.اين نوع مصرف ثروت را مصرف توليدي مي نامند. براي مثال كشاورزان،كارگران معادن، تجار و صاحبان صنايع هرچند دائماًسرمايه ها و عوامل توليدي فراوان را به كار برده و مصرف مي نمايند اما به طور مستمر به توليد كالاها و خدمات مبادرت دارند و در واقع ثروت بيشتر وبا مطلوبيت بالاتر ايجاد ميكنند.بنابراين مصارف صنعتي و توليدي نه تنها ضرري به حيات نظام اقتصادي وارد نمي كند بلكه لازمه متمول شدن جامعه است و براي ايجاد و نگاه داري و تبديل و تكميل آلات و ادوات و ساختن ابزار لازم براي رفع نيازهاي بشر لازم و ضروري مي باشد.

-مصارف غير توليدي:

منظور از اين نوع مصارف،اين نيست كه الزاما ناپسند و مضر هستند بلكه اثري كه دارند قابل توجه است.زيرا ثروت را به مصرف مي رسانند و برطرف مي كنند بدون اينكه فوراًثروت جديد يا حتي معادل را جايگزين نمايد.مصارف روزانه و مايحتاج عمومي مردم از اين قبيل است. نوع خاصي از اين مصارف كه اقتصاد را دچار مشكل مي كندكنز و انباشته كردن ثروت و به ويژه پول است.برخي از افراد به جاي اينكه ثروت شان را در چرخه توليد و صنعت وارد كنند تا هم به رشد اقتصادي منجر شود و هم سود حاصل از سرمايه شان را كسب كنند،ترجيح مي دهند كه مستقيما باقرض دادن و سپس بهره گرفتن به كسب ثروت اقدام كنند صرف نظر از اينكه پول و سرمايه شان در چه راهي مصروف گشته است.هرچند اين روش از ريسك و خطر كم تري برخوردار است اما از اين روي كه منجر به ركود و عقب افتادگي صنايع ميشود و در بلند مدت اقتصاد را با كمبود منابع توليدي مواجه مي سازد مصرف مضر و بي فايده تلقي مي گردد.

منابع

-ایروانی،جواد(1391) :آشنایی با اقتصاد اسلامی، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد

-جيم استنفورد، ترجمه مريم بيرمي(1391) :اقتصاد به زبان خودماني، انتشارات پژواك، تهران

-دادگر، يدالله(1392): تاريخ عقايد اقتصادي، انتشارات سمت، تهران

-ديويد س، لندز، ترجمه ناصر موفقيان(1384): ثروت و فقر ملل، انتشارات مؤسسه پژوهش هاي تامين اجتماعي،تهران

-رحماني، تيمور(1388): اقتصاد كلان، انتشارات برادران، تهران

- ویکی پدیا انگلیسی : wealth

-تیم آموزشی ماهان تیموری

-فروغي،محمد علي(1377): اصول علم ثروت ملل، انتشارات فروزان، تهران

http://www.aftabir.com/articles/view/economy_marketing_business/economic_sciense/c2c1162716799_digital_economy_p1.php/نگاهی-به-مفهوم-ثروت-در-اقتصاد-دیجیتالی نگاهی به مفهوم ثروت]