دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
دیوار نوشته: «قطع رابطه با آمریکا مبارک»، ایران، تهران، ۱۳۵۹.

دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در ایران به استفاده دولت ایالات متحده از نوعی قدرت نرم موسوم به دیپلماسی فرهنگی در قبال ایران برای دستیابی به منافع خود اشاره دارد.

مبنا[ویرایش]

دیپلماسی فرهنگی به معنای تلاش برای آگاهی، مشارکت و تأثیرگذاری بر افکار عمومی مردم، نهادها و یا دولت‌های دیگر کشورهاست. یکی از حساس‌ترین موضوعات مدیریت فرهنگی، سازوکار استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی در قالب دیپلماسی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی دیگر کشورها است. هیچ یک از عناصر تأثیرگذار در سیاست خارجی کشورها به اندازه دیپلماسی فرهنگی پایدار و مؤثر نیست.[۱] در این فرآیند، فرهنگ یک ملت به جهان خارج ارائه می‌شود و ویژگی‌های فرهنگی خاص ملت‌ها در سطوح دوجانبه و چندجانبه مورد مبادله قرار می‌گیرد.[۲] دیپلماسی فرهنگی موجب افزایش اعتماد و گسترش روابط بین کشورها می‌شود. دیپلماسی فرهنگی از یک سو بستگی به هنر و مهارت عوامل کشور مبدا در اِعمال نظریات از طریق اقدامات فرهنگی دارد و از سوی دیگر بستگی به میزان پذیرش کشور مقصد دارد که آن منطقه یا کشور یا جامعه تا چه حد تحت تأثیر این اقدامات فرهنگی و مؤلفه‌های آن قرار بگیرد. بنابراین دیپلماسی فرهنگی به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای قدرت (قدرت نرم) امروزه توسط دولت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتیجه مثبت تبادلات فرهنگی جوامع و ارتباطات ناشی از آن، افزایش صلح جهانی است.[۳][۴][۵] دیپلماسی فرهنگی نوعی چانه‌زنی برای دستیابی به توافقات و اهداف است که طی آن جوامع بشری با هم به اتحاد می‌رسند.[۶][۷]

بُعد منفی دیپلماسی فرهنگی، استفاده از آن به عنوان ابزاری برای نفوذ است. به این ترتیب مردمان عادی و رهبران فکری دیگر جوامع، هدف دیپلماسی فرهنگی قرار می‌گیرند تا همکاری موثری را به دولت‌های خود تحمیل کنند. دیپلماسی فرهنگی نمونه بارز اِعمال قدرت نرم است که به کشورها اجازه می‌دهد تا از طریق عناصری مانند فرهنگ، ارزش‌ها و اندیشه‌ها طرف مقابل را تحت تأثیر قرار دهند و آن را وادار به همکاری کنند.[۸] در این صورت دیپلماسی فرهنگی به ابزاری برای نفوذ بلندمدت در سایر کشورها تبدیل می‌شود که پیامدهای منفی در پی دارد.[۹] در واقع سیاست خارجی به جای جنگ (قدرت سخت) از طریق دیپلماسی فرهنگی به اهداف خود می‌رسد.[۶] دیپلماسی فرهنگی می‌تواند بر پایه ارتباط دولت‌ها با مردم کشورهای دیگر شکل بگیرد.[۱۰] محتوا یا قالب این نوع ارتباطات فرهنگی ممکن است شامل اعتراض به اقدامات و مواضع سیاسی دولت و مقامات کشور مقصد و ایجاد تشویش در اذهان عمومی آن کشور باشد.[۱۰] ایجاد فضای انتقادی در داخل کشورهای مقصد و دخالت در مسائل اجتماعی و فرهنگی آنها نیز در قالب دیپلماسی فرهنگی قابل کتمان است.[۱۰] دیپلماسی فرهنگی می‌تواند به طور مخفیانه مواضع مطلوب کشورهای مبدأ را بر اذهان مردم کشورهای مقصد تحمیل کند.[۱۰] به طور کلی، در حالت ایده‌آل دیپلماسی فرهنگی اهداف ذیل را دنبال می‌کند:[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]

  • کسب اعتبار بین‌المللی در بین مردم جهان و دیگر ملت‌ها و تأثیرگذاری بر رفتار آنها
  • ایجاد نهادهای علمی و فرهنگی جدید به منظور ایجاد روابط پایدارتر بین جوامع مختلف
  • شناخت بهتر مبانی فرهنگی سایر ملل و تحقیق در مورد ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع دیگر با هدف ارتقاء درک متقابل بین ملت‌ها

همچنین مبانی اصولی دیپلماسی فرهنگی را نیز می‌توان در موارد ذیل خلاصه کرد:[۱۱][۱۵]

  • شناخت خط‌مشی‌های فرهنگی کشور مبدا
  • شناخت خط‌مشی‌های فرهنگی کشور مقصد
  • شناخت فرهنگ به عنوان قدرت نرم[۱۶]
  • افکار عمومی به عنوان روش و زمینه برای اِعمال قدرت نرم[۱۷]

تاریخچه[ویرایش]

روابط سیاسی بین ایران و ایالات متحده از سال ۱۸۵۶ میلادی (۱۲۳۵ شمسی) آغاز شد، اما به دلیل خط‌مشی انزواگرایانه آن موقع ایالات متحده در سیاست خارجی‌اش و از طرفی به دلیل عدم شفافیت در مورد منافع استراتژیک ایران، درجه این روابط تا سال ۱۹۴۴ میلادی (۱۳۲۳ شمسی) به سطح سفارت ارتقا نیافت. در طول جنگ جهانی دوم، ایالات متحده از دسامبر سال ۱۹۴۲ تا اوایل سال ۱۹۴۴ میلادی (از آذر ماه ۱۳۲۱ تا اواخر ۱۳۲۲ شمسی) بیش از ۳۰،۰۰۰ نیرو در ایران مستقر کرد. این حضور گسترده آغازی برای کشف اهمیت واقعی ایران بود. یکی از مهمترین جنبه‌های توجه به ایران، مسائل اقتصادی به ویژه منافع ناشی از نفت بود. یعنی آمریکایی‌ها ضمن حفظ منافع نفتی خود در عربستان سعودی، چشم به منابع نفتی ایران هم داشتند. در واقع از سال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ شمسی)، آمریکایی‌ها تلاش خود را برای کسب امتیاز منابع نفتی مناطق شمالی ایران آغاز کرده بودند.[۱۸] در نیمه دوم دهه ۱۹۴۰ میلادی (دهه ۱۳۲۰ شمسی) بود که ایالات متحده به طور فعال با شرکت‌ها و دولت‌های بریتانیایی و شوروی بر سر نفت ایران رقابت خود را شروع کرد.[۱۹] اولین نشانه‌های جنگ سرد پس از جنگ جهانی دوم، به ویژه در درگیری ایالات متحده و شوروی بر سر نفت در شمال ایران و به اصطلاح اولتیماتوم ایالات متحده برای خروج شوروی از ایران، نمایان شد.[۲۰] دولت ایالات متحده برای دستیابی به منافع اقتصادی ناشی از منابع طبیعی ایران، همواره رضایت شاه ایران (محمدرضا پهلوی) را با پرداخت باج‌هایی به دست می‌آورد و برای استمرار دادن به این منافع به دخالت در امور داخلی ایران ادامه می‌داد تا جایی که این دخالت‌ها منجر به مشارکت فعال ایالات متحده در کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ (۱۹۵۳ میلادی) در ایران شد.[۲۱]

نقشه‌ای از ایران، که پایتخت آن، تهران، و موقعیت آن با سایر کشورهای همسایه‌اش را نشان می‌دهد، از کتاب حقایق جهانی، چاپ ۱۹۸۲ میلادی.

از سال ۱۹۵۳ میلادی به بعد (۱۳۳۲ شمسی به بعد)، روابط ایران و آمریکا وارد مرحله جدیدی شد. سفارت آمریکا در ایران به تدریج تبدیل به بزرگترین نمایندگی دیپلماتیک آمریکا در خاورمیانه شد.[۲۲] تا جایی که سازمان سیا به نوعی علاقه واشنگتن به سفارت آمریکا در تهران را استثنایی خواند.[۲۳] شاه ایران از یک سو اصرار داشت که با بکارگیری تجهیزات پیشرفته و با تکیه بر آموزش نظامی آمریکا، ایران به ابرقدرتی در منطقه تبدیل شود[۲۴] و از سوی دیگر دولت آمریکا به دلیل نیاز به نفت ایران به دنبال پایین نگه داشتن قیمت نفت بود و سعی می‌کرد با فروش تسلیحات نظامی به ایران، بدهی نفتی خود به ایران را تعدیل کند.[۲۵][۲۶]

در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی (دهه ۱۳۴۰ شمسی)، باج‌خواهی شاه ایران به اوج خود رسیده بود و دولت ایالات متحده در روابط خود با شاه به بن‌بست خورده بود.[۲۷][۲۸] در سال ۱۹۶۱ میلادی (۱۳۴۰ شمسی) با روی کار آمدن جان اف. کندی به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده، شاه ایران دوباره مورد حمایت قرار گرفت.[۲۹] در نتیجه فشار شاه بر مردم ایران افزایش یافت و خفقان سیاسی در ایران به وجود آمد. بسیاری از مقامات آمریکایی به حمایت دولت آمریکا از شاه ایران اعتراض کردند و آن را نقض دموکراسی خواندند.[۳۰][۳۱] رفتار دوگانه دولت آمریکا با شِمایی دموکراتیک اما با سیاست‌های منفعت طلبانه در قبال ایران در نهایت به کشتار مردم ایران در تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ (۱۹۶۳ میلادی) انجامید که نتیجه دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران بود.[۳۲] در حالی که آمریکا به منابع نفتی ایران طَمَع داشت، با افزایش فشار بر مردم ایران، انتظار می‌رفت که انقلابی شبیه به انقلاب کوبا در ایران رخ دهد.[۳۳] در سال ۱۹۶۷ میلادی (۱۳۴۶ شمسی)، مخالفت سناتورهای دموکرات آمریکا با اقدامات مستبدانه شاه ایران به اوج خود رسید.[۳۴] با این حال، دولت ایالات متحده به دفاع از حکومت استبدادی شاه ایران ادامه داد، زیرا چنین حکومتی بهتر و بیشتر از یک دولت موجه و مشروطه از منافعش حمایت می‌کرد.[۳۵]

علیرغم همه حمایت‌های آمریکا از محمدرضا شاه و حتی انجام اصلاحاتی موسوم به انقلاب سفید در ایران، مردم ایران زیر بار این استثمار نماندند. در سال ۱۳۴۲ شمسی (۱۹۶۳ میلادی)، با بیشتر نمایان شدن سید روح‌الله خمینی در عرصه مخالفان سیاسی شاه، مبارزات مردم ایران با هدایت وی تا انقلاب ۱۳۵۷ ادامه یافت تا نظام حکومتی ایران به جمهوری اسلامی تبدیل شد.[۳۶] از آن پس روابط ایران با آمریکا به شدت تیره و تار شد و استثمار آمریکا و دیگر قدرت‌های استعماری در ایران پایان یافت.[۳۷]

پس از انقلاب ۱۳۵۷ و قطع دسترسی آمریکا به منابع نفتی ایران، دولت آمریکا همواره نوعی پارازیت شناختی را نسبت به جمهوری اسلامی ایران در جهان گسترش داده است.[۳۸] امروزه مهمترین معیار رتبه‌بندی کشورها و قدرت‌های جهانی، میزان نفوذ از طریق انتشار اخبار و تنوع فعالیت‌های رسانه‌ای این کشورهاست.[۳۹] در این راستا، آمریکا با قدرت رسانه‌ای خود همواره تحت لوای دیپلماسی فرهنگی، نوعی از تفکر را در قبال ایران دنبال کرده است که در آن ذهنیت منفی‌ای نسبت به دولت ایران تبلیغ می‌شود، زیرا دولت ایران همواره مخالف خلق و خوی استعمارگرایانه دولت آمریکا در ایران و خاورمیانه بوده است.[۴۰]

وجوه مختلف دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده[ویرایش]

قدرت نرم ایجاد شده توسط ایالات متحده از طریق رسانه‌ها و به ویژه از طریق دیپلماسی فرهنگی، نقش مهمی در ایجاد مطالبات مردمی که خواهان دموکراسی، حقوق بشر و عدالت اقتصادی و اجتماعی هستند، ایفا کرده است. اما در عین حال، ظهور جنبش‌های مردمی در جهان اسلام و عرب، این اقدامات ایالات متحده را به چالش کشیده است.[۴۱] جنبه‌های مفید دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده عبارتند از:[۴۲]

دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در سراسر جهان: رییس جمهور آمریکا باراک اوباما در حال دست دادن با یک مقام بالا رتبه هندی.
  • برنامه‌های تبادل دانشجو، استاد و پژوهشگر؛
  • تبادلات دانشگاهی؛
  • مطالعه در مورد ایالات متحده، ایجاد و حفظ برنامه‌های مطالعاتی با کیفیت در مورد ایالات متحده در دانشگاه‌های خارجی؛
  • آموزش زبان انگلیسی؛
  • نشست‌های بین‌المللی؛
  • تبادلات و تعاملات شهروندان؛
  • برنامه برای ایجاد نهادهای دموکراتیک؛

دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده منجر به شکل‌گیری گفتمان‌ها، شیوه‌های گفتمانی، فرآیندهای اجتماعی و نظام‌های دانشی می‌شود که از طریق آن معانی تولید، تثبیت و تحلیل می‌شوند و روابط اجتماعی، هویت‌های اجتماعی، موضوعات و ظرفیت‌های آنها از طریق آن اهمیت پیدا می‌کنند.[۴۳] در گفتمان‌های ایجاد شده در رابطه با دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده، جوامع مختلف دیدگاه‌های نهفته خود را به عنوان سیستمی از افکار و باورها به اشتراک می‌گذارند. دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده توسط افراد و بازیگران اجتماعی و با پیروی آن‌ها از معانی، مفاهیم، ارزش‌ها و هنجارهای تداوم یافته در این گفتمان‌ها و نظام‌های معنایی ترویج می‌یابد.[۴۴] لذا، دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده اقدامات زیر را پوشش می‌دهد:[۴۵]

  • اقدامات دیپلماتیک دولت آمریکا در زمینه فرهنگی؛
  • شکل دادن به محتوای تولیدات رسانه‌ای به منظور تأثیرگذاری بر افکار عمومی؛
  • مداخله در روابط فرهنگی داخلی کشورها و تلاش برای تأثیرگذاری بر زمینه‌های فرهنگی آنها برای دستیابی به اهداف سیاسی؛[۴۶]

اما دیپلماسی فرهنگی در قالب قدرت نرم (برخلاف جنگ که قدرت سخت است) توسط دولت آمریکا به عنوان پروژه‌ای بزرگ علیه مخالفان استعمار آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. لذا، از جمله جنبه‌های غیرمفید دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:[۴۷][۴۸]

  • ایجاد نابسامانی‌های اقتصادی
  • ترویج نارضایتی در جوامع
  • ایجاد تشکل‌های غیردولتی آسیب‌رسان در مقیاس‌های بزرگ
  • انتشار هر گونه اغتشاش و آشفتگی از طریق ابزارهای رسانه‌ای
  • عملیات روانی برای ناکارآمد جلوه دادن دستگاه‌های اجرایی و مقامات دولتی
  • تخریب وجهه حکومت کشورها با روش‌های متمدنانه و از طریق فرهنگ‌سازی

اهداف دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در ایران[ویرایش]

دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در ایران را می‌توان مجموعه‌ای از اهداف متاثر از هویت ملی و منافع ملی این کشور دانست. در مقدمه گزارش متعلق به سال ۱۹۶۴ میلادی (۱۳۴۳ شمسی) در مورد برنامه تبادل فرهنگی بین آمریکا و ایران، این تبادل به عنوان ابزاری برای سیاست خارجی دولت ایالات متحده تلقی شده و به اهداف روانی آن بدین گونه اشاره شده است: سیاست خارجی آمریکا و اهداف روانی آن در ایران از طریق برنامه تبادل فرهنگی پیاده‌سازی می‌شود. برای دستیابی به این اهداف، سفارت آمریکا در ایران باید نشان دهد که ایران با کمک ایالات متحده، گام‌های سریعی در جهت نوسازی برمی‌دارد.[۴۹][۵۰]

در گزارش عملکرد کمیسیون تبادلات فرهنگی و آموزشی ایران و آمریکا متعلق به سال ۱۹۶۲ میلادی (۱۳۴۱ شمسی)، این اهداف آشکارا بیان شده و به صراحت به «نقش برنامه‌های فرهنگی در پیشبرد اهداف مورد نظر سیاست‌های ایالات متحده» اشاره شده است. این اهداف به شرح ذیل ذکر شده است:[۵۱][۵۲]

مقایسه مساحت ایران و ایالات متحده.
  1. تربیت رهبران، متخصصان، معلمان و جوانان از طبقه متوسط جامعه ایران
  2. تشویق به ایجاد تخصص‌ها و حرفه‌های جدید
  3. تداوم نشانه‌های علاقه به منافع آمریکا در میان ایرانیان
  4. کمک به رشد آموزش متوسطه
  5. کمک به ترویج زبان انگلیسی به عنوان ابزاری برای رشد و گسترش ارتباطات با دنیای خارج
  6. کمک به رشد آموزش عالی و تقویت پایه‌های علمی دانشجویان

علاوه بر این‌ها، در سال‌های بعدی با ادامه روند هدف‌گذاری مبنی بر برنامه مبادلات فرهنگی و آموزشی با ایران در سندی مربوط به سال ۱۹۶۴ میلادی (۱۳۴۳ شمسی)، اهدافی با صراحت و با قابلیت سنجش بیشتری به شرح ذیل ذکر شده است:[۵۳][۵۴]

  1. معرفی ایالات متحده به عنوان یک ملت قوی، دموکراتیک و پویا.
  2. آگاه‌سازی ایرانیان از احترام عمیق آمریکایی‌ها نسبت به تاریخ طولانی و دستاوردهای پرشیا.
  3. نشان دادن اینکه مردم آمریکا در آرزوهای فزاینده ایرانیان برای دستیابی به پیشرفت فردی و ملی سهیم هستند.
  4. مشارکت در روند نوسازی ایران با توسعه و تقویت آموزش زبان انگلیسی به عنوان ابزاری برای گسترش ارتباط با غرب.
  5. تشویق ایرانیان تحصیل کرده در ایالات متحده برای مشارکت در نوسازی ایران.

با بررسی دقیق مجموعه اسناد موجود، علاوه بر اهداف فوق، ابعاد دیگری از دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران را که به طور صریح یا ضمنی مورد توجه قرار گرفته است را می‌توان استخراج و فهرست زیر را به عنوان اهداف عملی آن نام برد:[۵۵]

  1. ترویج ارزش‌ها و سبک زندگی آمریکایی به عنوان یک الگوی ایده‌آل
  2. گذار از جامعه سنتی و تقویت طبقه متوسط غرب‌گرا
  3. جهت دادن به دانش و دانشگاه
  4. ترویج زبان انگلیسی به عنوان یک زبان علمی و ارتباطی

دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی ایران[ویرایش]

همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران: ۹۸/۲٪ از شهروندان ایرانی دارای شرایط رای دادن، به این همه‌پرسی رای آری دادند.

در دوره حکومت محمدرضا شاه بر ایران، دولت آمریکا از دیپلماسی فرهنگی برای تامین منافع نفتی خود استفاده می‌کرد، هرچند که برای توسعه جامعه ایران نیز منافعی دربرداشت. اما این مزایا در قبال بهایی که جامعه ایران پرداخت می‌کرد، بسیار ناچیز بود.[۵۶] لذا جامعه ایران برای همیشه این نوع رابطه با آمریکا را ترک کرد و خواستار انزوا و استقلال خود شد (البته نه به راحتی، بلکه با خون و خونریزی[۵۷][۵۸][۵۹][۶۰]): در سال ۱۳۵۷ انقلابی در ایران رخ داد. از زمان تغییر حکومت ایران به جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۷، ایالات متحده آمریکا دشمن فرهنگی شماره یک این کشور به شمار می‌رود.[۶۱]

با وقوع انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، مردم ایران به رهبری سید روح‌الله خمینی امید تازه‌ای یافتند و خواهان توسعه کشور خود شدند.[۶۲] مردم ایران که در آن زمان عمدتاً فقیر بودند، می‌خواستند با کنترل منابع ملی خود (به ویژه نفت)، زندگی و آینده خود را بهبود ببخشند.[۶۳] اما دولت آمریکا هرگز دست از سر ایرانیان برنداشت. در اوایل شکل‌گیری جمهوری اسلامی در ایران، علی‌رغم حمایت آمریکا از گروه‌های تفرقه‌طلب ایرانی و حتی تحریک عراق برای جنگ با ایران،[۶۴] جامعه ایران همچنان هدف و امید خود را حفظ کرده و با همدلی توسعه کشور را دنبال می‌کرد. اما کشمکش‌های فرهنگی و سیاسی بین دولت‌های ایران و آمریکا این اراده و همدلی را تضعیف کرد. از سوی دیگر، آمریکا با اعمال تحریم‌ها علیه ایران، اوضاع اقتصادی را در ایران دشوار کرد.[۶۵] امروز پس از گذشت بیش از چهار دهه از عمر جمهوری اسلامی ایران، آنچه از دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران باقی مانده است، نوعی تهاجم فرهنگی است. دولت آمریکا با حمایت از گروه‌های جدایی‌طلب ایرانی و رسانه‌های انبوه آن‌ها، ردپایی از نارضایتی و اعتراض را به روی افکار عمومی ایرانیان گشوده است.[۶۶][۶۷][۶۸][۶۹][۷۰]

لذا دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در قالب قدرت نرم در قبال جمهوری اسلامی ایران، شامل اقدامات زیر بوده است:[۷۱]

  • تأثیرگذاری بر افکار عمومی جامعه ایران از طریق به راه انداختن جنگ نرم با رسانه‌های خبری و ابزارهای اطلاعاتی هدفمند و کنترل شده؛[۷۲][۷۳][۷۴]
  • راه اندازی سایت‌های اینترنتی و استفاده از نرم‌افزارهای جاسوسی از طریق عوامل نفوذی در داخل کشور؛
  • تغییر ذهنیت مردم از فرهنگ بومی خود با ایجاد گفتمان‌هایی از ویژگی‌های جذاب غرب؛
  • تضعیف فرهنگ ملی و فرهنگ اسلامی ایران از طریق استحاله فرهنگی به منظور تأثیرگذاری بیشتر بر افکار عمومی؛
  • تسهیل فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها) آمریکایی در ایران؛[۷۵]
  • اسطوره‌سازی، مشروعیت بخشیدن و عقلانی کردن از طریق آن: اسطوره‌هایی مانند آزادی بی‌مثال جامعه آمریکایی یا اینکه لیبرال دموکراسی بهترین نوع نظام سیاسی است؛[۷۶]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. "مفاهيم و مبانی فرهنگ و ديپلماسی فرهنگی - ایبنا". Retrieved 12 May 2022.
  2. ابوالحسن شیرازی, حبیب اله. "دیپلماسی فرهنگی و نقش انجمن های دوستی در روابط بین الملل". فصلنامه مطالعات روابط بین الملل: ۱۲. دوره ۱۰، شماره ۳۸ - شماره پیاپی ۳۸، شهریور ۱۳۹۶، صفحه ۹ تا ۲۵[پیوند مرده]
  3. "دیپلماسی فرهنگی؛ ارتباطات دیپلماتیک و صلح". Retrieved 12 May 2022.
  4. "هوش مصنوعی و آینده دیپلماسی: دیتاسنترها چه تغییراتی در روابط سیاسی‌فرهنگی کشورها ایجاد می‌کنند؟". Retrieved 12 May 2022.
  5. "نقش دیپلماسی فرهنگی در روند صلح پایدار". Retrieved 12 May 2022.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ "ضرورت‌های دیپلماسی فرهنگی؛ قدرت نرم ایران کی بروز پیدا می‌کند؟ - خبرگزاری مهر". Retrieved 12 May 2022.
  7. "فقر منابع تئوریک در دانش دیپلماسی فرهنگی - خبرگزاری مهر". Retrieved 12 May 2022.
  8. سیمبر, رضا; مقیمی, احمد علی. "منافع ملی و شاخصهای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران" (PDF). فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی: ۸–۱۴. دوره چهارم، شماره اول، بهار ۱۳۹۴، صفحات ۷ تا ۳۸
  9. "دیپلماسی فرهنگی ابزاری جهت نفوذ طولانی مدت در دیگر کشورها". Retrieved 12 May 2022.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ "کدام سفارت برای افکار عمومی ایران برنامه دارد؟ - خبرگزاری مهر". Retrieved 12 May 2022.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ابوالحسن شیرازی, حبیب اله. "دیپلماسی فرهنگی و نقش انجمن های دوستی در روابط بین الملل". فصلنامه مطالعات روابط بین الملل: ۱۳. دوره ۱۰، شماره ۳۸ - شماره پیاپی ۳۸، شهریور ۱۳۹۶، صفحه ۹ تا ۲۵[پیوند مرده]
  12. "نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ ظرفیتی برای تقویت و توسعه دیپلماسی فرهنگی - ایبنا". Retrieved 12 May 2022.
  13. سلیمی بنی, صادق; مجاور شیخان, محمد. "جایگاه دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی کشورها". پژوهش در تاریخ: ۱۷۸–۱۷۹. سال چهارم، پاییز ۱۳۹۲، شماره ۳ (پیاپی ۱۲)، صفحه ۱۷۳ تا ۱۹۳
  14. "سه هدف عمده دیپلماسی فرهنگی". Retrieved 12 May 2022.[پیوند مرده]
  15. سلیمی بنی, صادق; مجاور شیخان, محمد. "جایگاه دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی کشورها". پژوهش در تاریخ: ۱۷۷. سال چهارم، پاییز ۱۳۹۲، شماره ۳ (پیاپی ۱۲)، صفحه ۱۷۳ تا ۱۹۳
  16. حقیقی, رضا. فرهنگ و دیپلماسی. تهران: نشر المهدی. p. ۷۶-۷۷. سال ۱۳۸۶
  17. عباسی, مهدی; قنبری سلحشور, محمدرضا. "دیپلماسی فرهنگی و تقابل قدرت نرم آمریکا و ایران در عصر جدید". فصلنامه مطالعات سیاسی: ۹۸. سال دهم، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۷، صفحات: ۹۵ تا ۱۱۲
  18. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۰. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  19. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۰–۱۱. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  20. جیمز, بیل. شیر و عقاب: روابط بدفرجام ایران و آمریکا. تهران: نشر فاخته. p. ۴۲. ترجمه فروزنده‌ برلیان‌، سال ۱۳۷۱
  21. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۱. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  22. دانشجويان مسلمان پيرو خط امام. اسناد‌ لانه جاسوسی. Vol. ۸. تهران. p. ۱۴۷. سال ۱۳۶۰
  23. دانشجويان مسلمان پيرو خط امام. اسناد‌ لانه جاسوسی. Vol. ۸. تهران. p. ۱۷۰. سال ۱۳۶۰
  24. دانشجويان مسلمان پيرو خط امام. اسناد‌ لانه جاسوسی. Vol. ۸. تهران. p. ۱-۲۵ و ۳۶-۴۲. سال ۱۳۶۰
  25. دانشجويان مسلمان پيرو خط امام. اسناد‌ لانه جاسوسی. Vol. ۸. تهران. p. ۸۲-۸۴ و ۱۱۱-۱۱۵. سال ۱۳۶۰
  26. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۱. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  27. Foreign Relation Of The united States 1958-1960 Iran (به انگلیسی). Washington: United States Government Printing Office. 1993. Volume XII, Documents 260-305
  28. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۱–۱۲. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  29. جیمز, بیل. شیر و عقاب: روابط بدفرجام ایران و آمریکا. تهران: نشر فاخته. p. ۱۸۹. ترجمه فروزنده‌ برلیان‌، سال ۱۳۷۱
  30. جیمز, بیل. شیر و عقاب: روابط بدفرجام ایران و آمریکا. تهران: نشر فاخته. p. ۱۸۱. ترجمه فروزنده‌ برلیان‌، سال ۱۳۷۱
  31. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۲. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  32. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۳. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  33. جیمز, بیل. شیر و عقاب: روابط بدفرجام ایران و آمریکا. تهران: نشر فاخته. p. ۱۹۰-۱۹۲. ترجمه فروزنده‌ برلیان‌، سال ۱۳۷۱
  34. Foreign Relations of the United States, 1964–1968, Iran (به انگلیسی). Washington: United States Government Printing Office. 1999. Volume XXII, Documents 1-325
  35. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۲–۱۳. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  36. داباشی, حمید. "شکل گیری نهضت امام خمینی (س)". حضور. سال ۱۳۷۷، شماره ۲۴، مترجم: سید رضا میر موسایی
  37. علیزاده, علی اکبر. "ریشه های منازعه بین ایران و آمریکا". انسان پژوهی دینی: ۹۱–۱۰۴. دوره ۶، شماره ۲۱ - شماره پیاپی ۲۱، شماره ۲۱ و ۲۲ در یک جلد، اسفند ۱۳۸۸
  38. امين فرد, احمد. "راهبردهای ارتقای ديپلماسی رسانه ای در زمينه توسعه فرهنگی ايران برای دوران پسابرجام". فصلنامه انجمن ايرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات: ۱۳۹–۱۴۰. سال چهاردهم، بهار ۱۳۹۷، دوره ۱۴، شماره ۵۰، از صفحه ۱۳۹ تا صفحه ۱۶۸.
  39. امين فرد, احمد. "راهبردهای ارتقای ديپلماسی رسانه ای در زمينه توسعه فرهنگی ايران برای دوران پسابرجام". فصلنامه انجمن ايرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات: ۱۴۰. سال چهاردهم، بهار ۱۳۹۷، دوره ۱۴، شماره ۵۰، از صفحه ۱۳۹ تا صفحه ۱۶۸.
  40. امين فرد, احمد. "راهبردهای ارتقای ديپلماسی رسانه ای در زمينه توسعه فرهنگی ايران برای دوران پسابرجام". فصلنامه انجمن ايرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات: ۱۴۸-۱۴۹ و ۱۵۶. سال چهاردهم، بهار ۱۳۹۷، دوره ۱۴، شماره ۵۰، از صفحه ۱۳۹ تا صفحه ۱۶۸.
  41. عطایی, فرهاد; قادری کنگاوری, روح‌اله; ابراهیمی, نبی‌اله. "دیپلماسی عمومی و قدرت نرم؛ ایران و آمریکا در عراق جدید". فصلنامه سیاست: ۱۹۷–۱۹۸. دوره ۴۱، شماره ۳ - شماره پیاپی ۳، مهر ۱۳۹۰، صفحه ۱۸۹-۲۰۳
  42. عباسی, مهدی; قنبری سلحشور, محمدرضا. "دیپلماسی فرهنگی و تقابل قدرت نرم آمریکا و ایران در عصر جدید". فصلنامه مطالعات سیاسی: ۱۰۳. سال دهم، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۷، صفحات: ۹۵ تا ۱۱۲
  43. دهقانی فیروآبادی, سید جلال. "فناوری های قدرت در جنگ نرم". فصلنامه مطالعات راهبردی: ۱۷–۱۸. بهار ۱۳۹۰، دوره ۱۴، شماره ۱ (مسلسل ۵۱): از صفحه ۵ تا صفحه ۳۰.
  44. Foucault, Michel (1974). The Archeology of knowledge (به انگلیسی). London: Tavistock. p. 10. Translated by Shevidan Smith
  45. عباسی, مهدی; قنبری سلحشور, محمدرضا. "دیپلماسی فرهنگی و تقابل قدرت نرم آمریکا و ایران در عصر جدید". فصلنامه مطالعات سیاسی: ۱۰۳–۱۰۴. سال دهم، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۷، صفحات: ۹۵ تا ۱۱۲
  46. ماه پیشائیان, مهسا. "دیپلماسی عمومی ابزار امپریالیسم فرهنگی آمریکـا در خاورمیانـه". فصـلنامه مطالعات قدرت نرم: ۱۲۳–۱۲۴. بهار ۱۳۹۰، دوره ۱، شماره ۱، از صفحه ۱۱۹ تا صفحه ۱۶۰.
  47. عباسی, مهدی; قنبری سلحشور, محمدرضا. "دیپلماسی فرهنگی و تقابل قدرت نرم آمریکا و ایران در عصر جدید". فصلنامه مطالعات سیاسی: ۱۰۴. سال دهم، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۷، صفحات: ۹۵ تا ۱۱۲
  48. احدی, افسانه. نگاهی به پروژه‌های آمریکایی ایجاد شبکه‌هایی از مسلمانان میانـه رو. تهران: انتشارات ابرار معاصر. p. ۱۹-۳۱. جنگ نـرم، جلد ۵، سال ۱۳۸۷
  49. DSA (1964), DEPARTMENT Of STATE AIRGRAM FROM: AMEMASSY TEHRAN TO: THE DEPARTMENT OF STATE, WASHINGTON, NO: A-156, DATE: October 3, 1964, SUBJECT: annual report on the educational and cultural exchange program in Iran.
  50. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۴. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  51. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۴–۱۵. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  52. DSA (1962), DEPARTMENT Of STATE AIRGRAM FROM: AMEMASSY TEHRAN TO: THE DEPARTMENT OF STATE, WASHINGTON, NO: A-493, DATE: February 4, 1963, SUBJECT: annual report on the educational and cultural exchange program in Iran.
  53. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۵. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  54. DSA (1964), DEPARTMENT Of STATE AIRGRAM FROM: AMEMASSY TEHRAN TO: THE DEPARTMENT OF STATE, WASHINGTON, NO: A-156, DATE: October 3, 1964, SUBJECT: Annual report on the educational and cultural exchange program in Iran.
  55. آشنا, حسام‌الدین. "دیپلماسی فرهنگی آمریکا در ایران:‌ انجمن‌ ایران‌ و آمریکا". فصلنامه مطالعات تاریخی: ۱۵. پیاپی ۹ (پاییز ۱۳۸۴)، صفحات ۹ تا ۴۵
  56. "سیاست‌های نفتی آمریکا در ایران: علی بیگدلی، زمانه، سال ۱۳۸۷، شماره ۶۹". Retrieved 12 May 2022.
  57. "تظاهرات شهرهای مختلف در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷". Retrieved 12 May 2022.
  58. "خیزش تاریخی ۱۷ شهریور، نقطه عطفی در پیروزی انقلاب اسلامی - ایرنا". Retrieved 12 May 2022.
  59. "نفرت مردم از ساواک و سقوط رژیم پهلوی - تسنیم". Retrieved 12 May 2022.
  60. "ساواک و انقلاب اسلامی - مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی". Retrieved 12 May 2022.
  61. "تعارض دو ایدئولوژی: زمانه، سال ۱۳۸۵، شماره ۴۴". Retrieved 12 May 2022.
  62. "واکاوی نقش‌آفرینی روحانیت در استقلال نفتی ایران". Retrieved 12 May 2022.
  63. "امید به آینده انقلاب با قوه محرکه جوانان - خبرگزاری حوزه". Retrieved 12 May 2022.
  64. "آیا آمریکا در آغاز جنگ علیه ایران نقش داشت؟". Retrieved 12 May 2022.
  65. گرشاسبی, علیرضا; یوسفی دیندارلو, مجتبی. "بررسی اثرات تحریم بین المللی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران" (PDF). فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی: ۱۳۱–۱۳۲. شماره ۲۵، پاییز ۹۵، صفحات ۱۲۹ تا ۱۸۲
  66. "هافینگتون‌پست: اعتراف به بیش از نیم قرن سیاست خصمانه آمریکا علیه ایران". Retrieved 12 May 2022.
  67. "شبکه‌هایی که به کمتر از براندازی نظام قانع نیستند؛ اولین رسانه‌های معاند کی شکل گرفتند؟". Retrieved 12 May 2022.
  68. "تخریب سیمای جمهوری اسلامی در رسانه‌های غربی؛ شگرد‌ها و تاکتیک‌ها". Retrieved 12 May 2022.
  69. "رسانه هایی ضد ایرانی خارج از کشور به جای روایت ظلم ها و جنایات آمریکا دنبال نادیده انگاری همه این ظلم ها و فشارها هستند و با پرده پوشی جنایات آمریکا مدام می گویند مدیران ایران ضعیف هستند". Retrieved 12 May 2022.
  70. "آمریکا و حمايت از گروهك های ضد انقلاب". Retrieved 12 May 2022.
  71. عباسی, مهدی; قنبری سلحشور, محمدرضا. "دیپلماسی فرهنگی و تقابل قدرت نرم آمریکا و ایران در عصر جدید". فصلنامه مطالعات سیاسی: ۱۰۴–۱۰۵. سال دهم، شماره ۳۹، بهار ۱۳۹۷، صفحات: ۹۵ تا ۱۱۲
  72. "جنگ نرم آمریکا علیه ایران". Retrieved 12 May 2022.
  73. "نگاهی به رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص جنگ نرم". Retrieved 12 May 2022.
  74. "جنگ نرم چیست؟ - تابناک". Retrieved 12 May 2022.
  75. نائینی, علی محمـد. "شـناخت جنـگ نـرم از دیـدگاه رهبـر معظـم انقـلاب اسـلامی". دوفصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی: ۱۷. سال اول، شماره ۳، بهار ۱۳۹۰
  76. Weber, Cynthia (2005). Interventional Relations theory: A Critical Introduction (به انگلیسی). London and New York: Routledge. p. 5-6. 2nd Edition

پیوند به بیرون[ویرایش]