هندوئیسم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز r2.7.1) (ربات: افزودن pa:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۲) +مرتب+تمیز(۲.۷): + رده:ادیان هندی |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
p.20.</ref> |
p.20.</ref> |
||
برخلاف سایر ادیان جهانی، هندوئیسم را نمی‌توان برپایه یک اقتدار یا [[جزم‌باوری]] اصلی ریشه‌گرفته از یک موجودیت روحانی یا یک کتاب مقدس تعریف کرد. |
برخلاف سایر ادیان جهانی، هندوئیسم را نمی‌توان برپایه یک اقتدار یا [[جزم‌باوری]] اصلی ریشه‌گرفته از یک موجودیت روحانی یا یک کتاب مقدس تعریف کرد. هندوان مفهوم [[یکتاپرستانه]] «خدای خدایان» را می‌شناسند، و اغلب هنگامی که از خدا سخن می‌گویند به یک [[رب‌النوع]] خاص هندو اشاره دارند، اما هندوئیسم، متضمن [[چندخداپرستی]] و فرقه‌گرایی است. بنابراین، هندوان با اعتراف ضمنی به محدودیت دانسته‌های انسان، توافق کرده‌اند که درباره اصول عقاید توافق نداشته باشند. در نتیجه هندوئیسم بیشتر بر کردار تاکید دارد تا بر عقیده؛ و زیربنای اخلاقی آن تکثّری تقریبا نامحدود دارد.<ref name="غلامی، رضا"/> |
||
برای دستیابی به آرمان‌های هندوگرایی، افراد می‌توانند رویکردهای گوناگونی را پیشه کنند. از آنجا که باورهای کهن و نو در هندوگرایی در کنار هم جریان دارند، باورها و رویکردهای هندوها گاه متناقض به نظر می‌آیند. هندوئیسم با نداشتن یک نظام عقیدتی یکپارچه و یک کتاب [[مقدس]] |
برای دستیابی به آرمان‌های هندوگرایی، افراد می‌توانند رویکردهای گوناگونی را پیشه کنند. از آنجا که باورهای کهن و نو در هندوگرایی در کنار هم جریان دارند، باورها و رویکردهای هندوها گاه متناقض به نظر می‌آیند. هندوئیسم با نداشتن یک نظام عقیدتی یکپارچه و یک کتاب [[مقدس]] به عنوان هسته اصلی، توجهی به تقسیم جهان به مؤمن و غیر مومن ندارد.<ref name="غلامی، رضا"/> |
||
هندوئیسم همانقدر که یک [[دین]] است، یک شیوه زندگی نیز هست. هندوان در یافتن راهی که باید در پیش گیرند از آزادی زیادی برخودارند، اگر چه آنان |
هندوئیسم همانقدر که یک [[دین]] است، یک شیوه زندگی نیز هست. هندوان در یافتن راهی که باید در پیش گیرند از آزادی زیادی برخودارند، اگر چه آنان برای تشخیص آنکه در موقعیتی خاص، کردار درست و درخور کدام است، همواره با نگرانی‌هایی روبرو هستند، اما این دین انعطاف زیادی از خود نشان می‌دهد.<ref name="غلامی، رضا">غلامی، رضا: اخلاق در آیین هندو. در: «کتاب ماه دین»، خرداد ۱۳۷۹ - شماره ۳۲. (از صفحه ۱۶ تا ۲۰).</ref> |
||
این امر باعث شده که در طول زمان و در جوامع گوناگون هندو در سراسر جهان با تنوعی بعضا گیج‌کننده در باورها و کردارها روبرو شویم.<ref name="غلامی، رضا"/> |
این امر باعث شده که در طول زمان و در جوامع گوناگون هندو در سراسر جهان با تنوعی بعضا گیج‌کننده در باورها و کردارها روبرو شویم.<ref name="غلامی، رضا"/> |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
این آیین تغییر یافتهٔ آیین ودایی هند است. دین آریایی‌های مهاجر به هند که متون آن اشتراکات بسیاری با اوستای زردشت دارد. باورهای اقوام بومی هند، مانند تمدن درهٔ [[موهنجودارو]]، در خدایانی مانند [[رودره]] تجلی یافت که در دوران بعد در قالب خدایان اصلی آیین هندو متجلی شد. |
این آیین تغییر یافتهٔ آیین ودایی هند است. دین آریایی‌های مهاجر به هند که متون آن اشتراکات بسیاری با اوستای زردشت دارد. باورهای اقوام بومی هند، مانند تمدن درهٔ [[موهنجودارو]]، در خدایانی مانند [[رودره]] تجلی یافت که در دوران بعد در قالب خدایان اصلی آیین هندو متجلی شد. |
||
==باورها== |
== باورها == |
||
با وجود گوناگونی زیاد میان شاخه‌های هندوگرایی و پیروان آن، چند باور اولیه در همه آنها مشترک است. این باورهای اولیه عبارتند از [[باززایی]] (دوباره زاده شدن)، امکان رهایی از باززایی توسط [[موکشا|رستگاری]]؛ و باور به قوانین [[کارما]] (هر چه بکاری همان بدرَوی) و [[دارما]] (نظم ذاتی و درونی اشیاء و پدیده‌ها). روش زندگی هندوها پیرامون این مفاهیم شکل می‌گیرد.<ref>The knowledgebook: everything you need to know to get by in the 21st Century. 2009. Washington, D.C.: National Geographic. </ref> |
با وجود گوناگونی زیاد میان شاخه‌های هندوگرایی و پیروان آن، چند باور اولیه در همه آنها مشترک است. این باورهای اولیه عبارتند از [[باززایی]] (دوباره زاده شدن)، امکان رهایی از باززایی توسط [[موکشا|رستگاری]]؛ و باور به قوانین [[کارما]] (هر چه بکاری همان بدرَوی) و [[دارما]] (نظم ذاتی و درونی اشیاء و پدیده‌ها). روش زندگی هندوها پیرامون این مفاهیم شکل می‌گیرد.<ref>The knowledgebook: everything you need to know to get by in the 21st Century. 2009. Washington, D.C.: National Geographic. </ref> |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
در هندوئیسم، [[یوگا]]، [[پارسایی]] صوفی‌وار، [[مراقبه]] و [[پرستش]] ایزدان به عنوان راه‌های گریختن از باززایی دانسته می‌شوند.<ref>همان. ص۲۲۲.</ref> |
در هندوئیسم، [[یوگا]]، [[پارسایی]] صوفی‌وار، [[مراقبه]] و [[پرستش]] ایزدان به عنوان راه‌های گریختن از باززایی دانسته می‌شوند.<ref>همان. ص۲۲۲.</ref> |
||
آئین هندو در قدیم [[دین برهمایی]] خوانده می‌شد که به [[برهما]]، خدای هندوان اشاره می‌کرد و امروزه پیروان این آئین را هندو می‌نامند که نام درستی نمی‌باشد. شهر مذهبی برهماییان [[بنارس]] می‌باشد.<ref>[http://www.ariyaban.com/index.php?cat=page&item=berahmaii_fa&lang=fa وب‌گاه آریابان - آیین برهمایی]</ref> مهمترین نوشتار در این دین [[وداها]] و [[ |
آئین هندو در قدیم [[دین برهمایی]] خوانده می‌شد که به [[برهما]]، خدای هندوان اشاره می‌کرد و امروزه پیروان این آئین را هندو می‌نامند که نام درستی نمی‌باشد. شهر مذهبی برهماییان [[بنارس]] می‌باشد.<ref>[http://www.ariyaban.com/index.php?cat=page&item=berahmaii_fa&lang=fa وب‌گاه آریابان - آیین برهمایی]</ref> مهمترین نوشتار در این دین [[وداها]] و [[اوپانیشاد]] ها میباشند. |
||
در هندوئیسم آفریننده و آفریده یکی هستند و دو روی یک سکه‌اند. |
در هندوئیسم آفریننده و آفریده یکی هستند و دو روی یک سکه‌اند. |
||
[[دارما]] را می‌توان به دین، قانون، تکلیف، عدالت و بسیاری مفاهیم دیگر ترجمه کرد اما درواقع شامل همه این مفاهیم می‌گردد. دارما به عنوان تکلیف، وظیفه منظم فرد است که در هر شرایطی به نحوی عمل کند که عدالت تحقق یابد.یعنی به |
[[دارما]] را می‌توان به دین، قانون، تکلیف، عدالت و بسیاری مفاهیم دیگر ترجمه کرد اما درواقع شامل همه این مفاهیم می‌گردد. دارما به عنوان تکلیف، وظیفه منظم فرد است که در هر شرایطی به نحوی عمل کند که عدالت تحقق یابد.یعنی به شکل مقتضی و مناسب عمل کند. |
||
هیچ چهرهٔ مقتدری را |
هیچ چهرهٔ مقتدری را نمی‌توان در میان هندوان سراغ گرفت که مدعی آن باشد که مبیّن حقیقت مطلق، انحصار قوانین نافذ و الگویی با کاربرد جهانی باشد. |
||
هندوئیسم شکل تکامل یافته [[جانمندباوری]] (آنیمیسم) است و به همین دلیل بنیانگذار آن شناخته شده نیست. این آیین گونه‌ای فرهنگ، آداب و سنن اجتماعی است که با پاکسازی نفس و [[ریاضت]] همراه شده و در تمدن و حیات فردی و جمعی مردم هندوستان نقش بزرگی داشته‌است..<ref name="توفیقی، حسین">توفیقی، حسین: آشنایی با ادیان بزرگ. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت): مؤسسه فرهنگی طه و مرکز جهانی علوم اسلامی. تهران: ۲۰۰۰.</ref> |
هندوئیسم شکل تکامل یافته [[جانمندباوری]] (آنیمیسم) است و به همین دلیل بنیانگذار آن شناخته شده نیست. این آیین گونه‌ای فرهنگ، آداب و سنن اجتماعی است که با پاکسازی نفس و [[ریاضت]] همراه شده و در تمدن و حیات فردی و جمعی مردم هندوستان نقش بزرگی داشته‌است..<ref name="توفیقی، حسین">توفیقی، حسین: آشنایی با ادیان بزرگ. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت): مؤسسه فرهنگی طه و مرکز جهانی علوم اسلامی. تهران: ۲۰۰۰.</ref> |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
اصول دین هندو عبارت است از اعتقاد و احترام به کتاب‌های باستانی و سنت‌های دینی برهمنان و پرستش خدایانی که به ظهور آنها در دوره‌های کهن باور دارند. اعتقاد به وازایش ([[تناسخ]]) و رعایت مقررات طبقات اجتماعی در معاشرت و ازدواج، همچنین احترام به موجودات زنده، به‌ویژه [[گاو]]، به عنوان نماد حاصلخیزی زمین، از اصول آن دین است. لفظ «اُم» به معنای آمین برای هندوان بسیار تقدس دارد و از سویی اسم اعظم الهی به شمار می‌رود و از این نظر به اسم اعظم یهوه در دین یهود شباهت دارد.<ref name="توفیقی، حسین"/> |
اصول دین هندو عبارت است از اعتقاد و احترام به کتاب‌های باستانی و سنت‌های دینی برهمنان و پرستش خدایانی که به ظهور آنها در دوره‌های کهن باور دارند. اعتقاد به وازایش ([[تناسخ]]) و رعایت مقررات طبقات اجتماعی در معاشرت و ازدواج، همچنین احترام به موجودات زنده، به‌ویژه [[گاو]]، به عنوان نماد حاصلخیزی زمین، از اصول آن دین است. لفظ «اُم» به معنای آمین برای هندوان بسیار تقدس دارد و از سویی اسم اعظم الهی به شمار می‌رود و از این نظر به اسم اعظم یهوه در دین یهود شباهت دارد.<ref name="توفیقی، حسین"/> |
||
==پیشینه== |
== پیشینه == |
||
ریشه‌ای هندوگرایی به دوران نوسنگی و دوره هاراپی (۵۵۰۰ تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد) بازمی‌گردد. مردمان باستان در سراسر جهان باورهای [[شمن‌باوری|شَمَنی]] داشتند و هندواروپاییان نیز از این قاعده جدا نبودند. شمن‌باوری شاخه [[آریایی]] در هند خود را به صورت باورهای [[تانترا]] نشان داد و تانتراها از سرچشمه‌های آیین هندوئیسم به شمار می‌آیند. این باورهای نخستین بعدها در میان آریاییان اشکال نوین‌تری به خود گرفته و سنتی را پدید آوردند که سنت وِدایی نامیده میشود و این سنت در نوشته‌هایی به نام [[وداها]] تبلور یافته است. |
ریشه‌ای هندوگرایی به دوران نوسنگی و دوره هاراپی (۵۵۰۰ تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد) بازمی‌گردد. مردمان باستان در سراسر جهان باورهای [[شمن‌باوری|شَمَنی]] داشتند و هندواروپاییان نیز از این قاعده جدا نبودند. شمن‌باوری شاخه [[آریایی]] در هند خود را به صورت باورهای [[تانترا]] نشان داد و تانتراها از سرچشمه‌های آیین هندوئیسم به شمار می‌آیند. این باورهای نخستین بعدها در میان آریاییان اشکال نوین‌تری به خود گرفته و سنتی را پدید آوردند که سنت وِدایی نامیده میشود و این سنت در نوشته‌هایی به نام [[وداها]] تبلور یافته است. |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
از سده نوزدهم به این‌سو هندوها بر جامعه مجزایی که نسبت به دیگر ادیان پیرامون خود دارند واقف‌تر شدند و به تعاریف مشخص‌تری از دین و جامعه خود را روی آوردند. |
از سده نوزدهم به این‌سو هندوها بر جامعه مجزایی که نسبت به دیگر ادیان پیرامون خود دارند واقف‌تر شدند و به تعاریف مشخص‌تری از دین و جامعه خود را روی آوردند. |
||
==ایزدان== |
== ایزدان == |
||
هندوان به عده بی‌شماری از [[ایزد|ایزدان]] آسمانی و زمینی با نام‌ها و صفات غریب معتقدند و به آنها کرنش می‌کنند و برای هر یک بتخانه‌های با شکوهی می‌سازند. این ایزدان با هم خویشاوندی سببی و نسبی دارند و ویژگی‌های جسمی و روحی هر یک به تفصیل و با ذکر جزئیات در کتب مقدس و فرهنگ دینی هندوان آمده‌است. باور به جلوه‌گری خدایان به شکل انسان و حیوان در ادوار مختلف، نیز بسیار جلب نظر می‌کند دسته‌بندی خدایان در ارتباط با طبقات اجتماعی نیز مرسوم است. |
هندوان به عده بی‌شماری از [[ایزد|ایزدان]] آسمانی و زمینی با نام‌ها و صفات غریب معتقدند و به آنها کرنش می‌کنند و برای هر یک بتخانه‌های با شکوهی می‌سازند. این ایزدان با هم خویشاوندی سببی و نسبی دارند و ویژگی‌های جسمی و روحی هر یک به تفصیل و با ذکر جزئیات در کتب مقدس و فرهنگ دینی هندوان آمده‌است. باور به جلوه‌گری خدایان به شکل انسان و حیوان در ادوار مختلف، نیز بسیار جلب نظر می‌کند دسته‌بندی خدایان در ارتباط با طبقات اجتماعی نیز مرسوم است. |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
برخی از معروف‌ترین ایزدان هندو عبارتند از<ref name="توفیقی، حسین"/>: |
برخی از معروف‌ترین ایزدان هندو عبارتند از<ref name="توفیقی، حسین"/>: |
||
*[[اگنی]] (Agni) یعنی آتش ؛ |
* [[اگنی]] (Agni) یعنی آتش ؛ |
||
*[[وارونا]] (Varuna) یعنی آسمان ؛ |
* [[وارونا]] (Varuna) یعنی آسمان ؛ |
||
*[[ایشوار]] (Isvara) یعنی قادر متعال ؛ |
* [[ایشوار]] (Isvara) یعنی قادر متعال ؛ |
||
*[[رودرا]] (Rurdra) یعنی وحشتناک ؛ |
* [[رودرا]] (Rurdra) یعنی وحشتناک ؛ |
||
*[[راما]] (Rama) یعنی دلپذیر؛ |
* [[راما]] (Rama) یعنی دلپذیر؛ |
||
*[[کریشنا]] (Krishna) یعنی آبی پررنگ ؛ |
* [[کریشنا]] (Krishna) یعنی آبی پررنگ ؛ |
||
*[[یاما]] (Yama) یعنی ارابه ران معادل جم در آیین زردشت) که خدای حاکم بر ارواح مردگان است. |
* [[یاما]] (Yama) یعنی ارابه ران معادل جم در آیین زردشت) که خدای حاکم بر ارواح مردگان است. |
||
*[[اشوین]] (Asvin) یعنی اسب‌سوار، عنوان دو تن از فرشتگان آیین هندو است. |
* [[اشوین]] (Asvin) یعنی اسب‌سوار، عنوان دو تن از فرشتگان آیین هندو است. |
||
هندوان بر این باورند که این پزشکان آسمانی برای انسان تندرستی، نیکبختی و دارایی به ارمغان می‌آورند. پرستندگان بت مؤنث زشت‌روی [[کالی]] به معنای سیاه معتقدند هدایای ویژه این بت را باید از طریق راهزنی به دست آورد و تقدیم بتخانه کرد. البته معمولا بتان را بسیار زیبا می‌سازند تا آنجا که [[بت]] در شعر فارسی کنایه از محبوب زیبا است.<ref name="توفیقی، حسین"/> |
هندوان بر این باورند که این پزشکان آسمانی برای انسان تندرستی، نیکبختی و دارایی به ارمغان می‌آورند. پرستندگان بت مؤنث زشت‌روی [[کالی]] به معنای سیاه معتقدند هدایای ویژه این بت را باید از طریق راهزنی به دست آورد و تقدیم بتخانه کرد. البته معمولا بتان را بسیار زیبا می‌سازند تا آنجا که [[بت]] در شعر فارسی کنایه از محبوب زیبا است.<ref name="توفیقی، حسین"/> |
||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
{{ویکی‌انبار-رده|Hinduism}} |
{{ویکی‌انبار-رده|Hinduism}} |
||
{{پانویس}} |
{{پانویس}} |
||
{{دین-خرد}} |
{{دین-خرد}} |
||
{{آئین هندو}} |
{{آئین هندو}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[رده:آسیا]] |
[[رده:آسیا]] |
||
[[رده:آیین هندو]] |
[[رده:آیین هندو]] |
||
[[رده:ادیان هندی]] |
|||
[[رده:هندوگرایی]] |
[[رده:هندوگرایی]] |
||
| خط ۹۴: | خط ۹۹: | ||
{{Link GA|fr}} |
{{Link GA|fr}} |
||
{{Link GA|sr}} |
{{Link GA|sr}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[af:Hindoeïsme]] |
[[af:Hindoeïsme]] |
||
نسخهٔ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۲، ساعت ۱۶:۲۲
هندوئیسم، هندوگرایی یا آئین هندو دینی با سه هزار سال دیرینگی و میلیون‌ها پیرو است. هندوگرایی پس از مسیحیت و اسلام سومین دین بزرگ جهان است.[۱]
هشتاد درصد از جمعیت ۱٫۲ میلیاردی هندوستان پیرو آیین هندو هستند و حدود ۳۰ میلیون نفر دیگر از پیروان هندوئیسم نیز در دیگر کشورها زندگی می‌کنند.[۲]
برخلاف سایر ادیان جهانی، هندوئیسم را نمی‌توان برپایه یک اقتدار یا جزم‌باوری اصلی ریشه‌گرفته از یک موجودیت روحانی یا یک کتاب مقدس تعریف کرد. هندوان مفهوم یکتاپرستانه «خدای خدایان» را می‌شناسند، و اغلب هنگامی که از خدا سخن می‌گویند به یک رب‌النوع خاص هندو اشاره دارند، اما هندوئیسم، متضمن چندخداپرستی و فرقه‌گرایی است. بنابراین، هندوان با اعتراف ضمنی به محدودیت دانسته‌های انسان، توافق کرده‌اند که درباره اصول عقاید توافق نداشته باشند. در نتیجه هندوئیسم بیشتر بر کردار تاکید دارد تا بر عقیده؛ و زیربنای اخلاقی آن تکثّری تقریبا نامحدود دارد.[۳]
برای دستیابی به آرمان‌های هندوگرایی، افراد می‌توانند رویکردهای گوناگونی را پیشه کنند. از آنجا که باورهای کهن و نو در هندوگرایی در کنار هم جریان دارند، باورها و رویکردهای هندوها گاه متناقض به نظر می‌آیند. هندوئیسم با نداشتن یک نظام عقیدتی یکپارچه و یک کتاب مقدس به عنوان هسته اصلی، توجهی به تقسیم جهان به مؤمن و غیر مومن ندارد.[۳] هندوئیسم همانقدر که یک دین است، یک شیوه زندگی نیز هست. هندوان در یافتن راهی که باید در پیش گیرند از آزادی زیادی برخودارند، اگر چه آنان برای تشخیص آنکه در موقعیتی خاص، کردار درست و درخور کدام است، همواره با نگرانی‌هایی روبرو هستند، اما این دین انعطاف زیادی از خود نشان می‌دهد.[۳]
این امر باعث شده که در طول زمان و در جوامع گوناگون هندو در سراسر جهان با تنوعی بعضا گیج‌کننده در باورها و کردارها روبرو شویم.[۳]
این آیین تغییر یافتهٔ آیین ودایی هند است. دین آریایی‌های مهاجر به هند که متون آن اشتراکات بسیاری با اوستای زردشت دارد. باورهای اقوام بومی هند، مانند تمدن درهٔ موهنجودارو، در خدایانی مانند رودره تجلی یافت که در دوران بعد در قالب خدایان اصلی آیین هندو متجلی شد.
باورها
با وجود گوناگونی زیاد میان شاخه‌های هندوگرایی و پیروان آن، چند باور اولیه در همه آنها مشترک است. این باورهای اولیه عبارتند از باززایی (دوباره زاده شدن)، امکان رهایی از باززایی توسط رستگاری؛ و باور به قوانین کارما (هر چه بکاری همان بدرَوی) و دارما (نظم ذاتی و درونی اشیاء و پدیده‌ها). روش زندگی هندوها پیرامون این مفاهیم شکل می‌گیرد.[۴]
به باور هندوها، یک روح واحد کیهانی به نام برهمن وجود دارد. هر موجود زنده یک روح ذاتی (آتمان) و خدایی دارد که با برهمن یکی است. از آنجا که موجودات زنده این را درک نمی‌کنند و فریب این تصاویر ناماندگار جهان ظاهری را می‌خورند روح‌های ذاتی افراد در تله بدن‌ها گیر افتاده و نمی‌تواند به برهمن بپیوندد. تنها زمانی که فرد این یگانگی ارواح را کاملاً درک کرد، آتمان می‌تواند از چرخه زایش دوباره و قانون کارما بگریزد و به برهمن جاویدان بپیوندد.[۵] در آئین هندو، برهمن به ۲ صورت تعریف میشود: نیرگونا برهمن(Nirguna) و سگونا برهمن(saguna). نیرگونا برهمن اصلی را بازگو می‌کند که برهمن را بالاتر از حس بشری و سخن و کلمه میداند و بیان میدارد که روح واحد جهانی غیر قابل توصیف است. اما سگونا برهمن سعی در شناساندن برهمن با صفات قابل لمس دارد. اصل سگونا برهمن، برهمن را به شکل خدایان مختلف قابل پرستش میداند. دین برهمایی دارای سه خدا مرد با نام‌های: برهما، ویشنو و شیوا است. خدایان زن آئین هندو شامل پارواتی، دوی، و لاکشمی می‌باشد.
در هندوئیسم، یوگا، پارسایی صوفی‌وار، مراقبه و پرستش ایزدان به عنوان راه‌های گریختن از باززایی دانسته می‌شوند.[۶]
آئین هندو در قدیم دین برهمایی خوانده می‌شد که به برهما، خدای هندوان اشاره می‌کرد و امروزه پیروان این آئین را هندو می‌نامند که نام درستی نمی‌باشد. شهر مذهبی برهماییان بنارس می‌باشد.[۷] مهمترین نوشتار در این دین وداها و اوپانیشاد ها میباشند.
در هندوئیسم آفریننده و آفریده یکی هستند و دو روی یک سکه‌اند.
دارما را می‌توان به دین، قانون، تکلیف، عدالت و بسیاری مفاهیم دیگر ترجمه کرد اما درواقع شامل همه این مفاهیم می‌گردد. دارما به عنوان تکلیف، وظیفه منظم فرد است که در هر شرایطی به نحوی عمل کند که عدالت تحقق یابد.یعنی به شکل مقتضی و مناسب عمل کند.
هیچ چهرهٔ مقتدری را نمی‌توان در میان هندوان سراغ گرفت که مدعی آن باشد که مبیّن حقیقت مطلق، انحصار قوانین نافذ و الگویی با کاربرد جهانی باشد.
هندوئیسم شکل تکامل یافته جانمندباوری (آنیمیسم) است و به همین دلیل بنیانگذار آن شناخته شده نیست. این آیین گونه‌ای فرهنگ، آداب و سنن اجتماعی است که با پاکسازی نفس و ریاضت همراه شده و در تمدن و حیات فردی و جمعی مردم هندوستان نقش بزرگی داشته‌است..[۸]
اصول دین هندو عبارت است از اعتقاد و احترام به کتاب‌های باستانی و سنت‌های دینی برهمنان و پرستش خدایانی که به ظهور آنها در دوره‌های کهن باور دارند. اعتقاد به وازایش (تناسخ) و رعایت مقررات طبقات اجتماعی در معاشرت و ازدواج، همچنین احترام به موجودات زنده، به‌ویژه گاو، به عنوان نماد حاصلخیزی زمین، از اصول آن دین است. لفظ «اُم» به معنای آمین برای هندوان بسیار تقدس دارد و از سویی اسم اعظم الهی به شمار می‌رود و از این نظر به اسم اعظم یهوه در دین یهود شباهت دارد.[۸]
پیشینه
ریشه‌ای هندوگرایی به دوران نوسنگی و دوره هاراپی (۵۵۰۰ تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد) بازمی‌گردد. مردمان باستان در سراسر جهان باورهای شَمَنی داشتند و هندواروپاییان نیز از این قاعده جدا نبودند. شمن‌باوری شاخه آریایی در هند خود را به صورت باورهای تانترا نشان داد و تانتراها از سرچشمه‌های آیین هندوئیسم به شمار می‌آیند. این باورهای نخستین بعدها در میان آریاییان اشکال نوین‌تری به خود گرفته و سنتی را پدید آوردند که سنت وِدایی نامیده میشود و این سنت در نوشته‌هایی به نام وداها تبلور یافته است.
هندیان باستان گوشت گاو می‌خوردند اما به مرور زمان در سنت ودایی خوردن گوشت گاو به عنوان نماد حاصلخیزی زمین، گناه به‌شمار آمد. با گذر زمان باور به جهان آخرت و سپس باور به زایش دوباره (تناسخ) نیز وارد چارچوب عقیدتی هندوها شد. درپی آن هندوها به این معتقد شدند که ما انسان‌های روی زمین، روان‌های بیدارنشده و ناآگاهی هستیم که در چرخه‌ای دردناک از زایش و مرگ گرفتار آمده‌ایم و راه رهایی از این چرخه و رسیدن به رستگاری این است که با مراقبه (درون‌پویی) و انضباط شخصی برای برون‌جستن از این چرخه به اندازه کافی امتیاز جمع کنیم.
آداب و رسوم پیچیده و طولانی روحانیون (برَهمَن‌ها) و فاصله گرفتن آنها از مردم، و همچنین نظام طبقاتی سخت در جامعه هند (وجود کاست‌ها) باعث پدید آمدن جنبش‌های اعتراضی مذهبی در هند در سده ششم پیش از میلاد شد؛ بوداگرایی و جایین‌باوری دو جنبش مهم اعتراضی علیه هندوئیسم بودند که در این دوره پدید آمدند.[۹]
سده‌ها بعد، با ایجاد پادشاهی موریا، و گرویدن شاه آشوکا به بوداگرایی، هندوها که چیرگی آیین بودا را تهدیدی برای کیش خود یافتند، ناچار به تجدید ساختار در هندوئیسم شدند و برخی باورهای بودایی هم‌چون مفهوم کارما (امتیازهای کردار نیک) و قابل انتقال بودن کارما به زندگی‌های بعد هر فرد را وارد نظام عقیدتی هندوئیسم کردند. همچنین به منظور قابل دسترس‌تر کردن دین هندو برای عموم، روحانیون هندو مسئله پرستش ایزدهای شخصی برای هر فرد مومن را مطرح کردند و بدین‌طریق نقش ایزدهای ویشنو، شیوا، کریشنا و راما برجسته شد و نقش ایزدهای اصلی دوره ودایی ازجمله ایندرا کاهش یافت.[۱۰]
در اواخر سده هشتم میلادی، فیلسوفی به نام شانکارا این موضوع را مطرح کرد که براهما و آتمان (ذات نفس) هر دو در اساس یکی هستند و ایزدان شخصی مورد پرستش هندوها نمودهای ناقصی از یک براهمای برتر است که «بی‌چون» است و با صفاتی که می‌شناسیم قابل تشخیص نیست.[۱۱]
بعدها داستان‌های حماسی مهاباراتا و به‌ویژه ۱۸ گفتار از آن به نام باگاوادگیتا در میان هندوان به عنوان متون مقدس محترم داشته‌شد. در باگادوادگیتا، ایزد کریشنا به جنگاوری به نام آرجونا در مورد حقیقت آموزش می‌دهد. با گذر زمان طالع‌بینی از طریق اخترشماری نیز از سنت‌های رایج و مهم در میان هندوها شد.
با ورود اسلام به هند در زمان غزنویان، تصوف اسلامی نیز بر هندوئیسم تاثیرگذار شد و یکتاپرستی اسلام نیز گرایش‌های یکتاباوری در هندوئیسم را پررنگ‌تر کرد. ورود اسلام همچنین باعث جبهه گرفتن هندوها و تقویت باورهای دینی آنها در جامعه شد.
در میان سده‌های نهم و هیجدهم میلادی، جنبش‌های موسوم به باکتی دست به تجدید حیات هندوگرایی زدند و با فاصله گرفتن از آموزه‌های خشک شانکارا تمرکز هندوئیسم را بیشتر بر ارتباط قلبی مومن با ایزدها از طریق ایثار، تسلیم و وقف کردن توان و زمان، قرار دادند.[۱۲] از سده نوزدهم به این‌سو هندوها بر جامعه مجزایی که نسبت به دیگر ادیان پیرامون خود دارند واقف‌تر شدند و به تعاریف مشخص‌تری از دین و جامعه خود را روی آوردند.
ایزدان
هندوان به عده بی‌شماری از ایزدان آسمانی و زمینی با نام‌ها و صفات غریب معتقدند و به آنها کرنش می‌کنند و برای هر یک بتخانه‌های با شکوهی می‌سازند. این ایزدان با هم خویشاوندی سببی و نسبی دارند و ویژگی‌های جسمی و روحی هر یک به تفصیل و با ذکر جزئیات در کتب مقدس و فرهنگ دینی هندوان آمده‌است. باور به جلوه‌گری خدایان به شکل انسان و حیوان در ادوار مختلف، نیز بسیار جلب نظر می‌کند دسته‌بندی خدایان در ارتباط با طبقات اجتماعی نیز مرسوم است.
براهما یا همان آفریننده، ویشنو، پاسدار و نگاهبان، و شیوا، نابودکننده کائنات، تثلیث آیین هندو را تشکیل می‌دهند. همسر براهما، ساراسواتی، ایزدبانوی دانش و هنر است. همسر شیوا، پارواتی، ایزدبانوی نیرو و توان است. لاکشمی نیز الهه ثروت است؛ و آدمی به هر سه اینها، دانش و قدرت و ثروت، نیاز دارد.[۱۳]
برخی از معروف‌ترین ایزدان هندو عبارتند از[۸]:
- اگنی (Agni) یعنی آتش ؛
- وارونا (Varuna) یعنی آسمان ؛
- ایشوار (Isvara) یعنی قادر متعال ؛
- رودرا (Rurdra) یعنی وحشتناک ؛
- راما (Rama) یعنی دلپذیر؛
- کریشنا (Krishna) یعنی آبی پررنگ ؛
- یاما (Yama) یعنی ارابه ران معادل جم در آیین زردشت) که خدای حاکم بر ارواح مردگان است.
- اشوین (Asvin) یعنی اسب‌سوار، عنوان دو تن از فرشتگان آیین هندو است.
هندوان بر این باورند که این پزشکان آسمانی برای انسان تندرستی، نیکبختی و دارایی به ارمغان می‌آورند. پرستندگان بت مؤنث زشت‌روی کالی به معنای سیاه معتقدند هدایای ویژه این بت را باید از طریق راهزنی به دست آورد و تقدیم بتخانه کرد. البته معمولا بتان را بسیار زیبا می‌سازند تا آنجا که بت در شعر فارسی کنایه از محبوب زیبا است.[۸]
نگارخانه
پانویس
 |
در ویکی‌انبار پروندههایی دربارهٔ هندوئیسم موجود است. |
- ↑ The knowledgebook: everything you need to know to get by in the 21st Century. 2009. Washington, D.C.: National Geographic.
- ↑ Bowker, John. 1997. World religions. New York: DK Pub. p.20.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ غلامی، رضا: اخلاق در آیین هندو. در: «کتاب ماه دین»، خرداد ۱۳۷۹ - شماره ۳۲. (از صفحه ۱۶ تا ۲۰).
- ↑ The knowledgebook: everything you need to know to get by in the 21st Century. 2009. Washington, D.C.: National Geographic.
- ↑ همان. ص۲۲۲.
- ↑ همان. ص۲۲۲.
- ↑ وب‌گاه آریابان - آیین برهمایی
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ توفیقی، حسین: آشنایی با ادیان بزرگ. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت): مؤسسه فرهنگی طه و مرکز جهانی علوم اسلامی. تهران: ۲۰۰۰.
- ↑ Svarghese, Alexander P. 2008. India : History, Religion, Vision And Contribution To The World. p. 259-60.
- ↑ Basham, A.L (1999), A Cultural History of India, Oxford University Press, ISBN 0-19-563921-9
- ↑ Basham, A.L (1999), A Cultural History of India, Oxford University Press, ISBN 0-19-563921-9
- ↑ J.T.F. Jordens, "Medieval Hindu Devotionalism" in & Basham 1999
- ↑ مترجم: خوشدل، گیتی: لاکشمی (از اساطیر هندو). در نشریه «کِلک»، فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۳ - شماره ۴۹ و ۵۰. (از صفحه ۱۳۱ تا ۱۳۴).
 | این یک مقالهٔ خرد دین و آیین است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
| ایزدان |  | |
|---|---|---|
| ایزدبانوان | ||
| سایر خدایان | ||
| متون | وداها (ریگ • ساما • یاجور • آتاروا) • اوپانیشادها • پوراناها • رامایانا • مهاباراتا • باگاوادگیتا • یوگا سوتراهای پاتانجلی | |
| مفاهیم | ||
منابع
- کتاب " از آیین هندو، بودا تا بینهایت " : مهندس شیما نثاری حقیقی فرد-انتشارات مهر امیر المومنین-سال ۱۳۹۰.
الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link GA الگو:Link GA