زبانهای آلمانی علیا
گویشهای آلمانی علیا | |
---|---|
Irminonic | |
پراکنش: | بیشتر در مرکز و جنوب آلمان, اتریش, تیرول جنوبی, لیختناشتاین, لوگزامبورگ, شمال و مرکز سوئیس, لهستان, جمهوری چک و آلزاس |
تبار: | هندو-اروپایی
|
زیرگروهها: | |
گلاتولوگ | high1286[۱] |
زبانهای آلمانی علیا یا گویشهای آلمانی علیا نام مجموعهای از گونههای مختلف زبانهای آلمانی، لوکزامبورگی و ییدیش و همچنین گویشهای مختلف موجود در مرکز و جنوب آلمان، کشورهای اتریش، لیختنشتاین، سویس، لوکزامبورگ و همچنین مناطقی از بلژیک، هلند (گویشهای ریپواری در جنوب غربی لیمبورخ)، فرانسه (آلزاس و شمال لورن)، ایتالیا، دانمارک و لهستان است. همچنین این زبانها در میان مهاجرین آلمانی زبان در کشورهای رومانی (ترانسیلوانیا)، روسیه، ایالات متحده، برزیل، آرژانتین، شیلی و نامیبیا نیز رواج دارد.
ردهبندی
اصطلاح «علیا» در آلمانی علیا یک اشاره گیتاشناختی به گروهی از گویشهایی از «زبان آلمانی علیا» بوده که جداگانه از اشکال تکوین یافته آلمانی استاندارد، ییدیش و لوگزامبورگی است. این اصطلاح به بلندستانهای مرکزی (میتلگبریرگه) و مناطق آلپی مرکزی و جنوبی آلمان اطلاق میشود که شامل لوکزامبورگ، اتریش، لیختناشتاین و بیشتر سوئیس است. در برابر این اصطلاح واژه آلمانی سفلی است که در سرزمینهای پست و جلگهای دریا و دشت شمال آلمان بدان تکلم میشود[۲].
آلمانی علیا را میتوان به سه زیربخش آلمانی بالا (Oberdeutsch ، که شامل گویشهای آلمانی اتریش و سوئیس است)[۳]، آلمانی مرکزی (Mitteldeutsch ، که شامل لوکزامبورگی بوده و خودش زبان معیار نوینی است) و آلمانی فرانکونیایی علیا که گویشی سنتی میان این دو است. آلمانی علیا را با دگرشها و تغییرات واجی گونههای زبانی ژرمنی غربی (حدود ۵۰۰ پ.م) میشناسند که آن را در اصطلاح تغییر همخوان آلمانی علیا گویند. برای نمونه میتوان این دگرشها را با انگلیسی/آلمانی سفلی سنحید که در آن pan/Pann بوده ولیکن در آلمانی استاندارد Pfanne ([p] به [p͡f])، two/twee بوده ولی در آلمانی استاندارد zwei ([t] به [t͡s]) و make/maken بوده ولی در آلمانی استاندارد machen ([k] به [x]) است.[۴]در گویشهای آلمانیش علیا این تغییرات نیز دیده میشود برای نمونه Sack (مانند انگلیسی/آلمانی سفلی"sack/Sack") به آوای [z̥ak͡x] ([k] به [k͡x]) تغییر یافته است.
منابع
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "آلمانی علیا (آلمانی بالنده)". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}
: Invalid|display-editors=4
(help) - ↑ See the definition of "high" in the Oxford English Dictionary (Concise Edition): "... situated far above ground, sealevel, etc; upper, inland, as ... High German".
- ↑ Russ, Charles. The Dialects of Modern German: A Linguistic Survey. Routledge, 1989
- ↑ Robinson, Orrin. Old English and its Closest Relatives. Routledge, 1994.