پیش‌نویس:سه بخش و شش وزارتخانه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

سه بخش و شش وزارتخانه (به چینی: 三省六部)(به پین یین Sān Shěng Liù Bù)این سیستم ساختار اداری اولیه در چین امپراتوری از سلسله سوئی (۵۸۱–۶۱۸) تا سلسله یوان (۱۲۷۱–۱۳۶۸) بود. همچنین توسط بالهایی (۶۹۸–۶۲۶) و گوریو (۹۱۸–۱۳۲۹) و پادشاهی‌های مختلف دیگر در منچوری، کره و ویتنام استفاده می‌شد.[۱][۲]

سه بخش و شش وزارتخانه
نام چینی
زبان‌های چینی三省六部
نام کره‌ای
هانگول
삼성육부

سه بخش سه ساختار اداری سطح بالا در چین امپراتوری بودند. آنها بر دبیرخانه مرکزی، مسئول تهیه پیش‌نویس خط‌مشی، صدراعظم، مسئول بررسی خط‌مشی و مشاوره به امپراتور، و دبیرخانه امپراتوری مسئول اجرای خط‌مشی بودند. دو نفر اول در اواخر سلسله تانگ، سلسله سونگ و در پادشاهی گوریو کره به‌طور آزادانه به‌عنوان دبیرخانه-صدارتخانه ملحق شدند. شش وزارتخانه (که به عنوان شش هیئت نیز ترجمه می‌شود) ارگان‌های اداری مستقیم ایالت تحت اقتدار وزارت امور خارجه بودند. آنها وزارتخانه‌های پرسنل، مناسک، جنگ، عدالت، کارها و درآمد بودند. در دوران سلسله یوان، اختیارات بر شش وزارتخانه به دبیرخانه مرکزی منتقل شد. سه بخش توسط سلسله مینگ لغو شد، اما شش وزارتخانه تحت حکومت مینگ و دودمان چینگ و همچنین در ویتنام و کره ادامه یافت.[۳]

سال‌های اولیه[ویرایش]

قبل از سه بخش و شش وزارتخانه، ساختار اداری مرکزی سلسله‌های کین و هان، سیستم سه ارباب و نه وزیر (三公九卿، سانگونگ جی کینگ) بود. با این وجود، حتی در آن زمان، دفاتری که همان وظایف سه بخش بعدی را انجام می‌دادند، قبلاً وجود داشتند. اداره امور ایالتی در سلسله چین (۲۲۱–۲۰۶ قبل از میلاد) در مقام بایگانی ایجاد شد. در طول سلطنت امپراتور وو هان (حکومت ۱۴۱–۸۷ قبل از میلاد)، این دفتر اجرایی به عنوان کانال ارتباطی بین مشاوران امپراتور و کل دولت تأسیس شد. توسط سلسله هان شرقی (۲۵–۲۲۰)، دفتری از مشاوران و بازبینان نیز ایجاد شده بود. تحت فرمانروایی امپراتور ون وی (۲۲۰–۲۲۶)، دبیرخانه مرکزی به‌طور رسمی برای پیش‌نویس فرمان‌های امپراتوری و ایجاد توازن میان وزارت امور خارجه قدرتمند ایجاد شد، دفتر صدراعظم برای اولین بار در طول دودمان جین تأسیس شد. (۲۶۶–۴۲۰) و در طول دوره سلسله‌های شمالی و جنوبی (۴۲۰–۵۸۹) ادامه یافت، جایی که اغلب به قدرتمندترین دفتر در دولت مرکزی تبدیل شد.[۴]

در دودمان تانگ[ویرایش]

در زمان دودمان تانگ در این دفاتر اجرایی تغییراتی ایجاد کرد. امپراتور تانگ لی شی مین (امپراتور تای زونگ) این دفاتر را ایجاد ساخت تا طبق فرمان او رابطی بین او و مردم باشد. و به خاطر تغییراتی که در زمان حکومت دودمان تانگ برای مدرن تر ساختن سیستم حکومتی آغاز گشت تغییراتی نیز دراین وزارتخانه‌ها ایجاد شد.

سه بخش وشش وزارتخانه در دودمان تانگ

سه وزارتخانه (بخش)[ویرایش]

دبیرخانه امپراتوری[ویرایش]

دبیرخانه امپراتوری (尚書省، Shàngshūshěng)، همچنین به عنوان وزارت امور خارجه نیز شناخته می‌شود، اولین نهاد اجرایی امپراتوری چین، رئیس ۶ وزارتخانه، ۹ دادگاه و سه اداره (گاهی پنج اداره) بود. وزارت امور خارجه از سلسله هان (۲۰۶ قبل از میلاد - ۹ پس از میلاد) تا سلسله یوان (۱۲۷۱–۱۳۶۸) به هر شکلی وجود داشت. دبیرخانه امپراتوری به عنوان یکی از شش وزارتخانه اصلی بود (لیوشانگ 六尚) که مسئول پوشش سر، کمد لباس، غذا، حمام، اتاق خواب و نوشتن (شانگشو 尚書، به معنای واقعی کلمه «ارائه نوشته‌ها»)، در دوران دودمان کین بود، شکل گرفت. سلسله موقعیت مدیر مباشر برای نوشتن (شانگشو) در دوران سلطنت امپراتور وو هان (ح. ۱۴۱–۸۷ قبل از میلاد) اهمیت بیشتری پیدا کرد، کسی که سعی کرد از نفوذ صدراعظم بزرگ و رئیس سانسور (یوشی دافو 御史大夫) با تکیه بر سایر مقامات بگریزد. امپراتور گوانگ‌وو از هان (حکومت ۲۵–۵۷) دبیرخانه امپراتوری را با شانگشو به عنوان رئیس بخش‌های شش گانه دولت ایجاد کرد. ریاست آن را یک مدیر (لینگ 令) و یک معاون (پویی 僕射) بر عهده داشت که توسط یک دستیار چپ و راست (چنگ 丞) و ۳۶ خدمتکار آقایان (شیلانگ 侍郎)، شش نفر برای هر بخش، و همچنین ۱۸ کارمند کمک می‌شد. (لینگشی 令史)، سه مورد برای هر بخش. این شش بخش بعداً به شش وزارتخانه تبدیل شدند و مباشران اصلی آنها، مدیر و معاون مدیر مجموعاً به عنوان هشت مدیر اجرایی شناخته شدند (بازو 八座). قدرت وزارت امور خارجه در سلسله‌های بعدی سائو وی و سلسله جین (۲۶۶–۴۲۰) کاهش یافت زیرا برخی از وظایف و اختیارات آن به دبیرخانه مرکزی و صدراعظم تفویض شد. درجه‌های ریاست و معاونت نیز از اهمیت کمتری برخوردار شد زیرا به وزرای عالی و اعضای فامیل بزرگواری که در فعالیت‌های اداری این اداره شرکت نداشتند اعطا شد. کاغذبازی واقعی در اختیار کارمندانی قرار گرفت که نفوذ فزاینده آنها باعث ترس امپراتور وو لیانگ شد. امپراتور وو فرمان داد که فقط اشراف باید منشی شوند، اما هیچ‌یک از اشراف حاضر به منصوب کردن پسران خود به چنین موقعیت پستی نبودند. اعضای دفاتر از همکاری با امپراتور وو امتناع ورزیدند و در برابر هرگونه تغییر در مدیریت مقاومت کردند. وزارت امور خارجه در دوره شانزده پادشاهی و سلسله‌های شمالی در طول زمان بیشتر شبیه به سلسله‌های جنوبی کار می‌کرد اما مردمان بربر مانند شیانبی بر آن‌ها تسلط داشتند.

در طول سلسله سوئی (۵۸۱–۶۱۸)، پست مدیر اغلب خالی می‌ماند در حالی که دو معاون، گائو جیونگ و یانگ سو، امور را اداره می‌کردند. در طول سلسله تانگ (۶۱۸–۹۰۷)، درجه مدیر همچنان در بیشتر موارد خالی بود، و زمانی که این درجه پر می‌شد، وارث ظاهری مانند لی شی مین (۶۲۶–۶۴۹) یا لی شی بود (۷۷۹–۸۰۴). برای تضعیف قدرت معاون مدیر که عملاً رئیس مؤسسه بود، این سمت به معاونان چپ و راست تقسیم شد که اولی بر دیگری ارشد بود. گاه معاونان از نظر قدرت با صدراعظم قابل مقایسه بودند و حتی گاهی جانشین او می‌شدند. با این حال، در اواسط دوره تانگ، صدر اعظم‌ها برتری خود را دوباره به دست آورده بودند، و معاونان وزارتخانه موظف بودند برای شرکت در بحث‌های سیاستگذاری، مناصب خاصی داشته باشند. پس از آن این بخش به یک نهاد صرفاً اجرایی تبدیل شد. شش بخش دولت به‌طور رسمی به شش وزارتخانه تقسیم شدند که هر یک توسط یک وزیر (شانگ شو) اداره می‌شد. این شش بخش در سطح استانی محلی تکرار شدند و هر کدام به‌طور مستقیم به وزارتخانه‌های مربوطه خود در دولت مرکزی گزارش داده شدند. علاوه بر شش وزیر، وزارت امور خارجه نیز مسئولیت ۹ دادگاه و سه اداره را بر عهده داشت. وزارت امور خارجه یکی از بزرگ‌ترین کارفرمایان دولت بود و درآمد و درجه ای برای بسیاری از مقامات فراهم می‌کرد. این نهاد تا زمان سلسله یوان (۱۲۷۱–۱۳۶۸) دوام آورد ولی هرگز در سلسله مینگ بعدی دوباره تأسیس نشد.

شش وزارتخانه[ویرایش]

شش وزارتخانه (六部 لیو بو)، همچنین به عنوان «شش هیئت» شناخته می‌شوند، سازمان‌های دولتی بودند که توسط وزارت امور خارجه اداره می‌شدند و به‌طور رسمی در دوره‌های سلسله کائو وی و جین (۲۶۶–۴۲۰) نهادینه شدند. هر وزارتخانه توسط یک وزیر یا منشی (چینی: 尚書؛ پین‌یین: shàngshū) اداره می‌شد که توسط دو معاون وزیر یا منشی (چینی: 侍郎؛ پین‌یین: shìláng) کمک می‌شد. هر وزارتخانه به چهار دفتر (سی سی 四司) که مسئولیت اداره محلی را بر عهده داشتند، تقسیم شد، که هر یک توسط یک مدیر (لانگژونگ 郎中)، که توسط معاون مدیر (یوان وایلانگ 員外郎) هدایت می‌شد، تقسیم شد. ساختار شش وزارتخانه صرفاً اداری بود. گاهی اوقات آنها وظایف اداری را با ساختارهای موازی مانند سه دفتر و اداره امور نظامی به اشتراک می‌گذاشتند. سلسله یوان (۱۲۷۹–۱۳۶۸) اختیارات شش وزارتخانه را به دبیرخانه مرکزی منتقل کرد. سلسله بعدی مینگ (۱۳۶۸–۱۶۴۴) دبیرخانه مرکزی را به‌طور کامل لغو کرد و شش وزارتخانه را تحت کنترل مستقیم امپراتور قرار داد. در سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۰۶، سلسله چینگ (۱۶۳۶–۱۹۱۲) وزارتخانه‌های جدیدی را به ساختار اضافه کرد و اصطلاح «شش وزارتخانه» را منسوخ کرد. وزارت کارمندان یا انتصابات مدنی (吏部، لیو بو) مسئول انتصاب، رتبه‌بندی شایستگی، ترفیع و تنزیل مقامات و همچنین اعطای عناوین افتخاری بود. وزارت درآمد یا دارایی (戶部، هوبو) مسئول جمع‌آوری داده‌های سرشماری، جمع‌آوری مالیات و رسیدگی به درآمدهای دولتی بود، در حالی که دو اداره ارز وجود داشت که تابع آن بودند. آیین‌ها و قربانی ها؛ همچنین بر ثبت نام کشیشان بودایی و تائوئیست و حتی پذیرش فرستادگان کشورهای خراج گزار نظارت می‌کرد؛ همچنین به روابط خارجی چین قبل از تأسیس زونگلی یامن در سال ۱۸۶۱ می‌پرداخت. همچنین بررسی‌های امپراتوری را مدیریت می‌کرد. جنگ یا دفاع (兵部، بینگبو) مسئول انتصاب، ترفیع و تنزیل افسران نظامی، تعمیر و نگهداری تأسیسات نظامی، تجهیزات و سلاح‌ها، و همچنین سیستم پیک بود. در زمان جنگ، مقامات عالی‌رتبه وزارت نیز به عنوان استراتژیست و مشاور فرماندهان خط مقدم خدمت می‌کردند. حتی گاهی اوقات خود به عنوان فرمانده خط مقدم خدمت می‌کردند.

سازمان‌های دولتی بودند که توسط وزارت امور خارجه اداره می‌شدند و به‌طور رسمی در دوره‌های سلسله کائو وی و جین (۲۶۶ تا ۴۲۰) نهادینه شدند. هر وزارتخانه توسط یک وزیر یا منشی (چینی: 尚書؛ پین‌یین: شنگشو؛ مانچو:) اداره می‌شد که توسط دو معاون وزیر یا منشی (چینی: 侍郎؛ پین‌یین: شایلانگ؛ منچو:) کمک می‌شد. هر وزارتخانه به چهار دفتر (si si 四司) که مسئولیت اداره محلی را بر عهده داشتند، تقسیم شد، که هر یک توسط یک مدیر (لانگژونگ 郎中)، که توسط معاون مدیر (یوان وایلانگ 員外郎) هدایت می‌شد، تقسیم شد. ساختار شش وزارتخانه صرفاً اداری بود. گاهی اوقات آنها وظایف اداری را با ساختارهای موازی مانند سه دفتر و اداره امور نظامی به اشتراک می‌گذاشتند. سلسله یوان (۱۲۷۹تا۱۳۶۸) اختیارات شش وزارتخانه را به دبیرخانه مرکزی منتقل کرد. سلسله بعدی مینگ (۱۳۶۸تا۱۶۴۴) دبیرخانه مرکزی را به‌طور کامل لغو کرد و شش وزارتخانه را تحت کنترل مستقیم امپراتور قرار داد. در سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۰۶، سلسله چینگ (۱۶۳۶تا۱۹۱۲) وزارتخانه‌های جدیدی را به این ساختار اضافه کرد.

وزارت دادگستری یا مجازات‌ها (刑部، شینگبو) مسئولیت فرآیندهای قضایی و کیفری را برعهده داشت، اما هیچ نقش نظارتی یا نظارتی برنداشت.

دادگاه بزرگ تجدیدنظر. وزارت کار یا کارهای عمومی (工部، گونگبو) مسئول پروژه‌های ساختمانی دولتی، استخدام صنعتگران و کارگران برای خدمات موقت، ساخت تجهیزات دولتی، نگهداری جاده‌ها و کانال‌ها، استانداردسازی اوزان و معیارها و جمع‌آوری منابع از روستاها.

منابع[ویرایش]

  1. Mote, Frederick W. (2003) [1999]. Imperial China: 900–1800 (HUP paperback ed.). Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01212-7.
  2. Twitchett, Dennis, ed. (1979). The Cambridge History of China, Volume 3: Sui and T'ang China, 589–906 AD, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press. p. 179. ISBN 978-0-521-21446-9.
  3. Wang, Yü-Ch'üan (June 1949). "An Outline of the Central Government of the Former Han Dynasty". Harvard Journal of Asiatic Studies. Harvard-Yenching Institute. 12 (1/2): 134–187. doi:10.2307/2718206. JSTOR 2718206.
  4. Li, Konghuai (2007). History of Administrative Systems in Ancient China (in Chinese). Joint Publishing (H.K.) Co. , Ltd. ISBN 978-962-04-2654-4.