ابر

برای دیگر کاربردها، ابر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

صفحات بالایی استراتوکومولوس که از هواپیما عکس برداری شده است.

ابر توده‌ای متراکم از بخار است که در طبقات پایینی و میانی اتمسفر تشکیل می‌شود. عناصر تشکیل دهنده این توده بخار همان عناصر تشکیل دهنده مایعات سطح سیاره می‌باشند. در مورد سیاره زمین، ابرها نه از بخار آب، بلکه از قطرات بسیار ریز آب تشکیل یافته اند.

تصویری از ابر کومولوس

انواع ابرها

عکس زمینی از ابرها

برابرهای فرهنگستان زبان فارسی در پرانتز آمده‌است:

• کومولوس: نشانهٔ هوای خوب و ملایم. این ابرها اغلب ساختمان گل‌کلمی داشته و سطح بالای آن حالت گنبدی دارد و متشکل از قطعات کوچک ابرهای سفید پنبه‌ای است.

نمایی از ابر آرکوس

• کومولونیمبوس: به همراه رعد و پیام‌آور طوفان. این ابرها از توده‌های بزرگ و انبوه ابر که به شکل برج عظیمی است، تشکیل می‌گردند.
• آلتوکومولوس: معرف باران احتمالی. این ابرها شامل لایه‌ها و یا تکه‌های بزرگ گوی مانندی از قطرات ریز آب بوده که معمولاً به صورت شیار و یا امواج نسبتاً منظمی مشاهده می‌گردد.
• استراتوس: نشانهٔ نرمه باران احتمالی. نوع اصلی این ابر لایه‌ای یک‌دست و شبیه مه می‌باشد؛ و معمولاً به صورت تودهٔ متراکمی از بخار آب که قطر آن در همه‌جا یکسان است، مشاهده می‌گردد. ارتفاع این ابر از سطح زمین بسیار کم است.
• نیمبواستراتوس: نشانهٔ ریزش باران و یا برف ممتد.
• آلتواستراتوس: نشانهٔ ریزش احتمالی باران ملایم. این ابرها به صورت لایه‌های یکنواخت و متحدالشکل خاکستری یا متمایل به آبی به صورت ترکیبی از الیاف، آسمان را می‌پوشانند.
• سیروس: معرف هوای آرام و خوب. این ابرها از مرتفع‌ترین ابرها بوده واغلب به صورت پر مانند و سفید رنگ و شفاف (ملو از بلورهای یخ) در آسمان دیده می‌شوند.
• سیرواستراتوس: این ابرها را می‌توان سیروس‌های نازک تور مانندی دانست که از ابرهای کوچک سفید و به هم فشرده به شکل گولهٔ پشمی شکل یافته‌اند. ظهور این ابرها، علامت نزدیک شدن هوای طوفانی بوده و به همین لحاظ، این ابرها را می‌توان پیش از فرارسیدن هوای بد و یا حالت‌های طوفانی هوا، مشاهده نمود.
• سیروکومولوس: پیام‌آور هوای صاف و آرام. ساختمان آن‌ها اغلب متشکل از قطعات سفید رنگ بوده و معمولاً پیش از ابرهای سیروس در آسمان ظاهر می‌شوند.
• استراتوکومولوس: این ابرها دارای رنگی تیره و یا سفید متمایل به خاکستری بوده معمولاً به صورت دسته یا خطوط و یا توده‌های کروی مانند بزرگ و امواج کروی از ابرهای خاکستری با فواصل و شکاف‌های روشن تشکیل می‌گردد. فاقد شرایط بارندگی‌های رگباری است.
• پیروکومولوس: این نوع ابر پدیدهٔ گرمایی است که در اثر گرم شدن سریع و شدید یک ناحیه و تبدیل آن به رسانای گرما ایجاد می‌شود و در نهایت به ابر کومولوس تبدیل می‌گردد. آتشفشان‌ها، آتش‌سوزی‌های جنگلی، و انفجارهای هسته‌ای (به شکل ابر قارچی شکل) همگی از دلایل اصلی تشکیل ابرهای پیروکومولوس به‌شمار می‌آیند.
• کومولوس: کومولو در لاتین به معنای توده و کپه است. این ابرها شبیه گلوله‌های پف کرده پنبه‌ای هستند و شکل آنها بیانگر حرکت عمودی جریانهای گرم به سمت بالای جو زمین است. مقدار تراکم و رطوبت ابر با پایین ابر که به شکل تخت است ارتباط دارد به این نحو که هرچه این ویژگیها بیشتر باشد ابر بلند قد تر است و پایین تخت ابر در قسمت پایین قرار می‌گیرد. گاهی قله این ابرها می‌تواند به بالای ۱۸ هزار متری جو نیز برسد.
• فراکتوکومولو.
• فراکتواستراتوس.

منابع

• فرهنگستان زبان فارسی.