حرکت خاص: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۳۶۵٬۹۷۹ ویرایش‌ها
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۶) +املا+مرتب+تمیز (۹.۷): + رده:اخترشناسی ستارگان
ابرابزار
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:Proper motion.JPG|بندانگشتی|250px |رابطهء بین حرکت خاص و مولفه های سرعت یک شیئ. در لحظه ء انتشار شیئ در فاصلهء ''d''از خورشید بوده است و با نرخ زاویه ای ''μ'' radian/s حرکت می کرده است، که، ''μ = v<sub>t</sub> / d'' و ''v<sub>t</sub>'' = مولفهء عمودی سرعت نسبت به خط دید خورشید است. (شکل نشان دهندهء زاویهء ''μ'' که در واحد زمان با سرعت مماسی ''v<sub>t</sub>'' جارو شده است.)]]
[[پرونده:Proper motion.JPG|بندانگشتی|250px |رابطهٔ بین حرکت خاص و مولفه‌های سرعت یک شیئ. در لحظهٔ انتشار شیئ در فاصلهٔ ''d''از خورشید بوده است و با نرخ زاویه‌ای ''μ'' radian/s حرکت می‌کرده است، که، ''μ = v<sub>t</sub> / d'' و ''v<sub>t</sub>'' = مولفهٔ عمودی سرعت نسبت به خط دید خورشید است. (شکل نشان دهندهٔ زاویهٔ ''μ'' که در واحد زمان با سرعت مماسی ''v<sub>t</sub>'' جارو شده است)]]

⚫
'''حرکت خاص''' {{انگلیسی|Proper motion}} یک [[ستاره]] یعنی نرخ تغییر موقعیت زاویه‌ای آن در طول زمان از دید مرکز جرم سامانهٔ ستاره‌ای.<ref name=Koupelis>{{cite book |title=در جستجوی کیهان |author=Theo Koupelis, Karl F. Kuhn |page= 369 |url=http://books.google.com/?id=6rTttN4ZdyoC&pg=PA369 |isbn=0-7637-4387-9 |publisher=Jones & Bartlett Publishers |year=2007}}</ref> این کمیت بر حسب [[دقیقه قوسی|ثانیه‌های قوس]] در سال(arcsec/yr) سنجش می‌شود؛ که هر ۳۶۰۰ ثانیهٔ قوسی معادل یک درجه است.<ref name= Green>{{cite book |title=مقدمه‌ای بر خورشید و ستارگان |author=Simon F. Green, Mark H. Jones |page= 87 |url=http://books.google.com/?id=lb5owLGIQGsC&pg=PA87 |isbn=0-521-54622-2 |publisher=Cambridge University Press |year=2004}}</ref> که با [[سرعت شعاعی]] در تضاد است، معمولاً با [[اثر دوپلر]] موج دریافتی اندازه‌گیری می‌شود. حرکت خاص ذاتی نیست، چرا که بسته به تغییر موقعیت سیستم ستاره‌ای متغیر است.<ref name=Birney>{{cite book |title=نجوم مشاهده‌ای |author= D. Scott Birney, Guillermo Gonzalez, David Oesper |page= 73 |url=http://books.google.com/?id=cc9L8QWcZWsC&pg=RA1-PA73 |isbn=0-521-85370-2 |year=2007 |publisher=Cambridge University Press}}</ref>حرکت خاص اغلب ستارگان چندان نامحسوس است که برای سنجش آن باید سالها از آنها عکاسی کرد.<ref>کتاب نجوم دینامیکی</ref>با توجه به ثابت بودن سرعت نور، حرکت خاص ستاره‌های دور را نمی‌توان مشاهده کرد و سرعت خاص مشاهده شده نشان دهندهٔ حرکت ستاره در لحظه‌ای است که نور از آن جدا شده است.


⚫
'''حرکت خاص''' {{انگلیسی|Proper motion}} یک [[ستاره]] یعنی نرخ تغییر موقعیت زاویه‌ای آن در طول زمان از دید مرکز جرم سامانهء ستاره ای.<ref name=Koupelis>{{cite book |title=در جستجوی کیهان |author=Theo Koupelis, Karl F. Kuhn |page= 369 |url=http://books.google.com/?id=6rTttN4ZdyoC&pg=PA369 |isbn=0-7637-4387-9 |publisher=Jones & Bartlett Publishers |year=2007}}</ref> این کمیت بر حسب [[دقیقه قوسی|ثانیه های قوس]] در سال(arcsec/yr) سنجش می‌شود. که هر 3600 ثانیهء قوسی معادل یک درجه است.<ref name= Green>{{cite book |title=مقدمه ای بر خورشید و ستارگان |author=Simon F. Green, Mark H. Jones |page= 87 |url=http://books.google.com/?id=lb5owLGIQGsC&pg=PA87 |isbn=0-521-54622-2 |publisher=Cambridge University Press |year=2004}}</ref> که با [[سرعت شعاعی]] در تضاد است، معمولاً با [[اثر دوپلر]] موج دریافتی اندازه گیری می شود. حرکت خاص ذاتی نیست، چرا که بسته به تغییر موقعیت سیستم ستاره ای متغیر است. <ref name=Birney>{{cite book |title=نجوم مشاهده ای |author= D. Scott Birney, Guillermo Gonzalez, David Oesper |page= 73 |url=http://books.google.com/?id=cc9L8QWcZWsC&pg=RA1-PA73 |isbn=0-521-85370-2 |year=2007 |publisher=Cambridge University Press}}</ref>حرکت خاص اغلب ستارگان چندان نامحسوس است که برای سنجش آن باید سالها از آنها عکاسی کرد.<ref>کتاب نجوم دینامیکی</ref>با توجه به ثابت بودن سرعت نور، حرکت خاص ستاره های دور را نمی توان مشاهده کرد و سرعت خاص مشاهده شده نشان دهندهء حرکت ستاره در لحظه ای است که نور از آن جدا شده است.
== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
حرکت خاص توسط ستاره شناسان اولیه حدس زده می شد (بر اساس نسخهء ماکروبیوس) اما در سال 1718 [[ادموند هالی]] آن را ثابت کرد. او متوجه شد که ستاره های [[شباهنگ (ستاره)| شباهنگ]]، [[نگهبان شمال]] و [[دبران]] بیش از نیم درجه با موقعیتی که یونانیان قدیم مانند [[ابرخس]] 1850 سال قبل از او ثبت کرده‌اند متفاوت است.<ref name=Neugebauer>{{cite book |title=تاریخچه ای از نجوم ریاضی باستانی |author=Otto Neugebauer |url=http://books.google.com/?id=vO5FCVIxz2YC&pg=PA1085&dq=proper+motion+angle |page= 1084 |isbn=3-540-06995-X |publisher=Birkhäuser |year=1975}}</ref>
حرکت خاص توسط ستاره شناسان اولیه حدس زده می‌شد (بر اساس نسخهٔ ماکروبیوس) اما در سال ۱۷۱۸ [[ادموند هالی]] آن را ثابت کرد. او متوجه شد که ستاره‌های [[شباهنگ (ستاره)| شباهنگ]]، [[نگهبان شمال]] و [[دبران]] بیش از نیم درجه با موقعیتی که یونانیان قدیم مانند [[ابرخس]] ۱۸۵۰ سال قبل از او ثبت کرده‌اند متفاوت است.<ref name=Neugebauer>{{cite book |title=تاریخچه‌ای از نجوم ریاضی باستانی |author=Otto Neugebauer |url=http://books.google.com/?id=vO5FCVIxz2YC&pg=PA1085&dq=proper+motion+angle |page= 1084 |isbn=3-540-06995-X |publisher=Birkhäuser |year=1975}}</ref>

== ستاره هایی با حرکت خاص زیاد ==
== ستاره‌هایی با حرکت خاص زیاد ==
در ادامه مواردی با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس آورده شده است.<ref>{{cite web
در ادامه مواردی با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس آورده شده است.<ref>{{cite web
| author=Staff
| author=Staff
| date= 15 سپتامبر, 2003
| date= 15 سپتامبر، 2003
| url=http://www.rssd.esa.int/SA-general/Projects/Hipparcos/table362.html
| url=http://www.rssd.esa.int/SA-general/Projects/Hipparcos/table362.html
| title=150 ستاره با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس
| title=150 ستاره با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس
| publisher=ESA
| publisher=ESA
| accessdate=2007-07-21}}</ref>به [[فهرست ستارگان در ستاره‌نمای هیپارکوس]] نگاه کنید. این فهرست ستارگانی مانند [[ستاره باغ چای]] که ضعیف اند را در خود جای نداده. فهرست کامل تری از اشیا نجومی را می توان در [http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/ سمباد] یافت.
| accessdate=2007-07-21}}</ref>به [[فهرست ستارگان در ستاره‌نمای هیپارکوس]] نگاه کنید. این فهرست ستارگانی مانند [[ستاره باغ چای]] که ضعیف اند را در خود جای نداده. فهرست کامل تری از اشیا نجومی را می‌توان در [http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/ سمباد] یافت.


[[پرونده:61 Cygni Proper Motion.gif|بندانگشتی|حرکت خاص [[۶۱ ماکیان]] در حدود دو سال : 2012-11-19 - 2014-11-15.]]
[[پرونده:61 Cygni Proper Motion.gif|بندانگشتی|حرکت خاص [[۶۱ ماکیان]] در حدود دو سال: ۲۰۱۲-۱۱-۱۹ - ۲۰۱۴-۱۱-۱۵.]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+ ستاره هایی با بیشترین حرکت خاص<ref>{{cite web
|+ ستاره‌هایی با بیشترین حرکت خاص<ref>{{cite web
| url = http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/
| url = http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/
| title=سمباد
| title=سمباد
خط ۳۰: خط ۳۲:
! μ<sub>δ</sub>{{سخ}}(mas/yr)
! μ<sub>δ</sub>{{سخ}}(mas/yr)
|-
|-
| 1
| ۱
| [[ستاره بارنارد]]
| [[ستاره بارنارد]]
|style="text-align: right;"| -798.71
|style="text-align: right;"| -۷۹۸٫۷۱
|style="text-align: right;"| 10337.77
|style="text-align: right;"| ۱۰۳۳۷٫۷۷
|style="text-align: center;"| -106.8
|style="text-align: center;"| -۱۰۶٫۸
|style="text-align: right;"| 549.30
|style="text-align: right;"| ۵۴۹٫۳۰
|-
|-
| 2
| ۲
| [[ستاره کاپتین]]
| [[ستاره کاپتین]]
|style="text-align: right;"| 6500.34
|style="text-align: right;"| ۶۵۰۰٫۳۴
|style="text-align: right;"| -5723.17
|style="text-align: right;"| -۵۷۲۳٫۱۷
|style="text-align: center;"| +245.5
|style="text-align: center;"| +۲۴۵٫۵
|style="text-align: right;"| 255.12
|style="text-align: right;"| ۲۵۵٫۱۲
|-
|-
| 3
| ۳
| [[گروم‌بریج ۱۸۳۰]]
| [[گروم‌بریج ۱۸۳۰]]
|style="text-align: right;"| 4003.69
|style="text-align: right;"| ۴۰۰۳٫۶۹
|style="text-align: right;"| -5814.64
|style="text-align: right;"| -۵۸۱۴٫۶۴
|style="text-align: center;"| -98.0
|style="text-align: center;"| -۹۸٫۰
|style="text-align: right;"| 109.22
|style="text-align: right;"| ۱۰۹٫۲۲
|-
|-
| 4
| ۴
| [[لوکای ۹۳۵۲]]
| [[لوکای ۹۳۵۲]]
|style="text-align: right;"| 6766.63
|style="text-align: right;"| ۶۷۶۶٫۶۳
|style="text-align: right;"| 1327.99
|style="text-align: right;"| ۱۳۲۷٫۹۹
|style="text-align: center;"| +9.7
|style="text-align: center;"| +۹٫۷
|style="text-align: right;"| 303.89
|style="text-align: right;"| ۳۰۳٫۸۹
|-
|-
| 5
| ۵
| [[گلیز ۱]] (CD -37 15492) (GJ 1)
| [[گلیز ۱]] (CD -37 15492) (GJ 1)
|style="text-align: right;"| 5633.95
|style="text-align: right;"| ۵۶۳۳٫۹۵
|style="text-align: right;"| -2336.69
|style="text-align: right;"| -۲۳۳۶٫۶۹
|style="text-align: center;"| +23.6
|style="text-align: center;"| +۲۳٫۶
|style="text-align: right;"| 229.32
|style="text-align: right;"| ۲۲۹٫۳۲
|-
|-
| 6
| ۶
| [[HIP ۶۷۵۹۳]]
| [[HIP ۶۷۵۹۳]]
|style="text-align: right;"| 2282.15
|style="text-align: right;"| ۲۲۸۲٫۱۵
|style="text-align: right;"| 5369.33
|style="text-align: right;"| ۵۳۶۹٫۳۳
|style="text-align: center;"| &mdash;
|style="text-align: center;"| &mdash;
|style="text-align: right;"| 76.20
|style="text-align: right;"| ۷۶٫۲۰
|-
|-
| 7
| ۷
| [[۶۱ ماکیان]] A & B
| [[۶۱ ماکیان]] A & B
|style="text-align: right;"| 4133.05
|style="text-align: right;"| ۴۱۳۳٫۰۵
|style="text-align: right;"| 3201.78
|style="text-align: right;"| ۳۲۰۱٫۷۸
|style="text-align: center;"| -64.3
|style="text-align: center;"| -۶۴٫۳
|style="text-align: right;"| 287.18
|style="text-align: right;"| ۲۸۷٫۱۸
|-
|-
| 8
| ۸
| [[لالاند ۲۱۱۸۵]]
| [[لالاند ۲۱۱۸۵]]
|style="text-align: right;"| -580.46
|style="text-align: right;"| -۵۸۰٫۴۶
|style="text-align: right;"| -4769.95
|style="text-align: right;"| -۴۷۶۹٫۹۵
|style="text-align: center;"| -85.0
|style="text-align: center;"| -۸۵٫۰
|style="text-align: right;"| 392.52
|style="text-align: right;"| ۳۹۲٫۵۲
|-
|-
| 9
| ۹
| [[اپسیلون هندی]]
| [[اپسیلون هندی]]
|style="text-align: right;"| 3961.41
|style="text-align: right;"| ۳۹۶۱٫۴۱
|style="text-align: right;"| -2538.33
|style="text-align: right;"| -۲۵۳۸٫۳۳
|style="text-align: center;"| -40.4
|style="text-align: center;"| -۴۰٫۴
|style="text-align: right;"| 275.79
|style="text-align: right;"| ۲۷۵٫۷۹
|}
|}
[[پرونده:Barnard2005.gif|بندانگشتی|نمایش موقعیت 5 سالانهء [[ستاره بارنارد]], 1985–2005.]]
[[پرونده:Barnard2005.gif|بندانگشتی|نمایش موقعیت ۵ سالانهٔ [[ستاره بارنارد]]، ۱۹۸۵–۲۰۰۵.]]

== نرم‌افزار ==
== نرم‌افزار ==
نر افزارهایی وجود دارند که با استفاده از آن ها می توان این حرکت را مشاهده کرد. دو نمونهء رایگانآنها عبارتند از:
نر افزارهایی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان این حرکت را مشاهده کرد. دو نمونهٔ رایگانآنها عبارتند از:
* [http://t.nomoto.org/HippLiner/index-e.html هیپ لاینر] - نرم‌افزار رایگان- ویندوز، نسبتاً پیچیده، با بعضی صفحه های نمایش زیبا.هنوز در حال توسعه است و نیاز به پیمایش و پیکربندی بیشتر ویژگی ها دارد.
* [http://t.nomoto.org/HippLiner/index-e.html هیپ لاینر] - نرم‌افزار رایگان- ویندوز، نسبتاً پیچیده، با بعضی صفحه‌های نمایش زیبا. هنوز در حال توسعه است و نیاز به پیمایش و پیکربندی بیشتر ویژگی‌ها دارد.
* [http://www.xephem.com زیفیم] - نرم‌افزار رایگان- لینوکسو اپل OS X - بسته اخترسنجی کامل، می تواند به یک منطقه از آسمان متمرکز شود، با قابلیت تنظیم گام زمان، و نمایش حرکت ستاره ها در طول زمان.
* [http://www.xephem.com زیفیم] - نرم‌افزار رایگان- لینوکسو اپل OS X - بسته اخترسنجی کامل، می‌تواند به یک منطقه از آسمان متمرکز شود، با قابلیت تنظیم گام زمان، و نمایش حرکت ستاره‌ها در طول زمان.


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ ‏۷ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۱:۳۶

رابطهٔ بین حرکت خاص و مولفه‌های سرعت یک شیئ. در لحظهٔ انتشار شیئ در فاصلهٔ dاز خورشید بوده است و با نرخ زاویه‌ای μ radian/s حرکت می‌کرده است، که، μ = vt / d و vt = مولفهٔ عمودی سرعت نسبت به خط دید خورشید است. (شکل نشان دهندهٔ زاویهٔ μ که در واحد زمان با سرعت مماسی vt جارو شده است)

حرکت خاص (به انگلیسی: Proper motion) یک ستاره یعنی نرخ تغییر موقعیت زاویه‌ای آن در طول زمان از دید مرکز جرم سامانهٔ ستاره‌ای.[۱] این کمیت بر حسب ثانیه‌های قوس در سال(arcsec/yr) سنجش می‌شود؛ که هر ۳۶۰۰ ثانیهٔ قوسی معادل یک درجه است.[۲] که با سرعت شعاعی در تضاد است، معمولاً با اثر دوپلر موج دریافتی اندازه‌گیری می‌شود. حرکت خاص ذاتی نیست، چرا که بسته به تغییر موقعیت سیستم ستاره‌ای متغیر است.[۳]حرکت خاص اغلب ستارگان چندان نامحسوس است که برای سنجش آن باید سالها از آنها عکاسی کرد.[۴]با توجه به ثابت بودن سرعت نور، حرکت خاص ستاره‌های دور را نمی‌توان مشاهده کرد و سرعت خاص مشاهده شده نشان دهندهٔ حرکت ستاره در لحظه‌ای است که نور از آن جدا شده است.

تاریخچه

حرکت خاص توسط ستاره شناسان اولیه حدس زده می‌شد (بر اساس نسخهٔ ماکروبیوس) اما در سال ۱۷۱۸ ادموند هالی آن را ثابت کرد. او متوجه شد که ستاره‌های شباهنگ، نگهبان شمال و دبران بیش از نیم درجه با موقعیتی که یونانیان قدیم مانند ابرخس ۱۸۵۰ سال قبل از او ثبت کرده‌اند متفاوت است.[۵]

ستاره‌هایی با حرکت خاص زیاد

در ادامه مواردی با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس آورده شده است.[۶]به فهرست ستارگان در ستاره‌نمای هیپارکوس نگاه کنید. این فهرست ستارگانی مانند ستاره باغ چای که ضعیف اند را در خود جای نداده. فهرست کامل تری از اشیا نجومی را می‌توان در سمباد یافت.

حرکت خاص ۶۱ ماکیان در حدود دو سال: ۲۰۱۲-۱۱-۱۹ - ۲۰۱۴-۱۱-۱۵.
ستاره‌هایی با بیشترین حرکت خاص[۷]
# ستاره حرکت خاص سرعت
شعاعی
(km/s) 		اختلاف دید
(mas)
μα · cos δ
(mas/yr) 		μδ
(mas/yr)
۱ ستاره بارنارد -۷۹۸٫۷۱ ۱۰۳۳۷٫۷۷ -۱۰۶٫۸ ۵۴۹٫۳۰
۲ ستاره کاپتین ۶۵۰۰٫۳۴ -۵۷۲۳٫۱۷ +۲۴۵٫۵ ۲۵۵٫۱۲
۳ گروم‌بریج ۱۸۳۰ ۴۰۰۳٫۶۹ -۵۸۱۴٫۶۴ -۹۸٫۰ ۱۰۹٫۲۲
۴ لوکای ۹۳۵۲ ۶۷۶۶٫۶۳ ۱۳۲۷٫۹۹ +۹٫۷ ۳۰۳٫۸۹
۵ گلیز ۱ (CD -37 15492) (GJ 1) ۵۶۳۳٫۹۵ -۲۳۳۶٫۶۹ +۲۳٫۶ ۲۲۹٫۳۲
۶ HIP ۶۷۵۹۳ ۲۲۸۲٫۱۵ ۵۳۶۹٫۳۳ — ۷۶٫۲۰
۷ ۶۱ ماکیان A & B ۴۱۳۳٫۰۵ ۳۲۰۱٫۷۸ -۶۴٫۳ ۲۸۷٫۱۸
۸ لالاند ۲۱۱۸۵ -۵۸۰٫۴۶ -۴۷۶۹٫۹۵ -۸۵٫۰ ۳۹۲٫۵۲
۹ اپسیلون هندی ۳۹۶۱٫۴۱ -۲۵۳۸٫۳۳ -۴۰٫۴ ۲۷۵٫۷۹
نمایش موقعیت ۵ سالانهٔ ستاره بارنارد، ۱۹۸۵–۲۰۰۵.

نرم‌افزار

نر افزارهایی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان این حرکت را مشاهده کرد. دو نمونهٔ رایگانآنها عبارتند از:

  • هیپ لاینر - نرم‌افزار رایگان- ویندوز، نسبتاً پیچیده، با بعضی صفحه‌های نمایش زیبا. هنوز در حال توسعه است و نیاز به پیمایش و پیکربندی بیشتر ویژگی‌ها دارد.
  • زیفیم - نرم‌افزار رایگان- لینوکسو اپل OS X - بسته اخترسنجی کامل، می‌تواند به یک منطقه از آسمان متمرکز شود، با قابلیت تنظیم گام زمان، و نمایش حرکت ستاره‌ها در طول زمان.

منابع

  1. ↑ Theo Koupelis, Karl F. Kuhn (2007). در جستجوی کیهان. Jones & Bartlett Publishers. p. 369. ISBN 0-7637-4387-9.
  2. ↑ Simon F. Green, Mark H. Jones (2004). مقدمه‌ای بر خورشید و ستارگان. Cambridge University Press. p. 87. ISBN 0-521-54622-2.
  3. ↑ D. Scott Birney, Guillermo Gonzalez, David Oesper (2007). نجوم مشاهده‌ای. Cambridge University Press. p. 73. ISBN 0-521-85370-2.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  4. ↑ کتاب نجوم دینامیکی
  5. ↑ Otto Neugebauer (1975). تاریخچه‌ای از نجوم ریاضی باستانی. Birkhäuser. p. 1084. ISBN 3-540-06995-X.
  6. ↑ Staff (15 سپتامبر، 2003). "150 ستاره با بیشترین حرکت خاص بر اساس ستاره نمای هیپارکوس". ESA. Retrieved 2007-07-21. {{cite web}}: Check date values in: |date= (help)
  7. ↑ "سمباد". مرکز اطلاعات فلکی استراسبورگ. Retrieved 2007-07-21.
آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حرکت_خاص&oldid=16982326»