تهاجم به شمال غربی سوریه (دسامبر ۲۰۱۹-مارس ۲۰۲۰)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
تهاجم به شمال غربی سوریه (دسامبر ۲۰۱۹-مارس ۲۰۲۰)
بخشی از جنگ داخلی سوریه و عملیات ارتش ترکیه در استان ادلب

بالا: وضعیت در شمال سوریه تا ۸ مارس ۲۰۲۰. پایگاه‌های ترکیه، روسیه و ایران در تصویر دیده می‌شوند.
پایین: وضعیت پس از آتش‌بس ۶ مارس ۲۰۲۰.      در کنترل ارتش سوریه     در کنترل اپوزیسیون سوریه     در کنترل مشترک ارتش سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه
تاریخ۱۹ دسامبر ۲۰۱۹[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲] – ۶ مارس ۲۰۲۰
(۲ ماه، ۲ هفته و ۲ روز)
موقعیت
شمال غربی سوریه
نتایج آتش‌بس؛ پیروزی ارتش سوریه و متحدانش[۱۳][۱۴]
تغییرات
قلمرو
طرف‌های درگیر
 سوریه
 روسیه
 ایران
شبه نظامیان متحد:
PMF-affiliated militias
لشکر فاطمیون[۱]
لشکر زینبیون[۱]
 حزب‌الله لبنان[۲][۳]

ارتش ملی سوریه

سازمان آزاد سازی سوریه

 ترکیه (از ۳ فوریه)
Ajnad al-Kavkaz[۴]
Rouse the Believers Operations Room[۵]
حزب ترکستان اسلامی[۶]
جیش العزه[۷][منبع بهتری نیاز است]
فرماندهان و رهبران
سرلشکر سهیل حسن[۲۴][۲۵]
(25th Special Forces commander)
سرلشکر ماهر اسد[۲۵]
(فرمانده لشکر چهارم)
Brig. Gen. Burhan Rahmun 
(commander of 124 Brigade of Republican Guard)[۲۶]
Brig. Gen. Ismael Ali [۲۷]
Col. Mazar Farwati [۲۷]
Col. Basil Ali Khaddour 
(commander of 6th regiment of 25th Special Forces)[۲۸]
Juma al Ahmad [۲۹]
(Baqir Brigade commander)
اصغر پاشاپور [۶]
(IRGC senior commander; Iranian-backed militias overseer)
حزب‌الله لبنان Jaafar al Sadiq [۲][۲۹]
(Hezbollah commander)

ابومحمد جولانی[۲۹]
(|سازمان آزاد سازی سوریه)
Abu Ubeidah al-Kansafra 
(Hayat Tahrir al-Sham commander)[۳۰][منبع بهتری نیاز است]

Maj. Gen. Salim Idris[۳۱]
(Syrian Interim Government Defense Minister; Syrian National Army Chief of Staff)
Brig. Gen. Adnan al-Ahmad[۳۱]
(Syrian National Army Deputy Chief of Staff)
Thaer Maarouf[۳۲]
(First Legion leader)
Gen. Ahmad Rahhal
(SAA defector)[۳۳]
Captain Mustafa Kuja[۳۲]
(Northern Command commander)
Jaber Ali Pasha (Leader of Ahrar al-Sham)[۳۴]
ترکیه حلوصی آکار[۳۵]
(وزیر دفاع ترکیه)
ترکیه Lt. Gen Sinan Yayla[۳۶]
(2nd Army commander)
واحدهای درگیر

 سوریه

 روسیه

 ایران

 حزب‌الله لبنان

سازمان آزاد سازی سوریه

Syrian National Army

Rouse the Believers Operations Room

Malhama Tactical[۴۶]
Turkish Armed Forces

قوا
ناشناخته ۱۲,۰۰۰–۲۰,۰۰۰[۴۵]
۲۲,۰۰۰–۵۰,۰۰۰ (total, not all involved)[۴۵]
۳,۵۰۰–۵,۰۰۰[۴۵]
8,350[۵۲]–۲۰,۰۰۰[۵۳]
تلفات و خسارات
سوریه ۳۲۵۰+ کشته[۵۴]
2 SyAAF Mi-8s lost[۵۵][۵۶][۵۷]
2 SyAAF SU-24s lost[۵۸]
1 SyAAF L-39 lost[۵۹]
21 کشته[۶۰]
حزب‌الله لبنان 15 کشته[۲۹][۶۱]
روسیه 8 کشته[۶۲][۶۳]
ایران 5 کشته[۶۴][۶۵]
70-80 کشته[۵۴]
ترکیه 59–73 killed (58–72 soldiers, 1 contractor)[۶۶][note ۱]
5 TAF combat drones lost[۶۷][۶۸](12 lost per Syria)[۶۸]
۳۷۰+ civilians killed (per UN; by February)[۶۹]
۴۷۰+ civilians killed (per SOHR)[۷۰]
۹۸۰,۰۰۰+ civilians displaced from Idlib and Aleppo[۷۱][۷۲]

تهاجم به شمال غرب سوریه موسوم به سحر ادلب ۲[۱۰] یک عملیات نظامی نیروهای مسلح سوریه، روسیه، ایران، حزب‌الله لبنان و دیگر شبه نظامیان متحد علیه شورشیان سوری از جمله ارتش ملی سوریه، سازمان آزاد سازی سوریه، اتاق عملیات حرض المؤمنین، حزب اسلامی ترکستان و چند گروه شورشی سلفی و جهادی[۷۳] در جریان جنگ داخلی سوریه بود. این حمله در تاریخ ۱ دسامبر ۲۰۱۹ آغاز شد و شاهد برخورد نیروهای دولتی طرفدار روسیه با گروه‌های مخالف تحت حمایت ترکیه بود علاوه بر آن ۹۸۰٬۰۰۰ غیرنظامی آواره شدند.[۷۴][۷۵]

تا فوریه ۲۰۲۰، نیروهای ارتش سوریه چندین ایست بازرسی ترکیه که در ادلب ایجاد شده بود را محاصره کرده بودند.[۷۶][۷۷] در ۲۷ فوریه ۲۰۲۰، پس از درگیری‌های مرگبار متناوب بین نیروهای ترکیه و سوریه، ترکیه مداخله نظامی خود را رسمی کرد و آغاز عملیات سپر بهار را اعلام کرد که هدف از این عملیات این بود که نیروهای دولتی سوریه را به خط مقدم پیش از حمله هدایت کند.[۷۸]

در ۵ مارس ۲۰۲۰، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه با یکدیگر دیدار کردند. آن‌ها در ۶ مارس بر سر آتش‌بس توافق کردند که یک کریدور امن ۶ کیلومتری را در امتداد بزرگراه M4 ایجاد کنند. گشت زنی مشترک ترکیه و روسیه در امتداد بزرگراه M4 از ۱۵ مارس شروع شد.[۷۹]

پیش‌زمینه[ویرایش]

پس از پیروزی‌های دولت سوریه در سال ۲۰۱۸ در طی محاصره غوطه شرقی، تهاجم جنوب دمشق و تخلیه شرق قلمون از شورشیان، ادلب و حلب در شمال غربی سوریه به آخرین منطقه تحت کنترل اپوزیسیون سوریه تبدیل شدند. در شمال غرب سوریه، ارتش آزاد سوریه (تحت حمایت ترکیه) وابسته به دولت انتقالی سوریه (متمرکز در حلب) با ۲۰٬۰۰۰ جنگجو، هیئت تحریر شام (متمرکز در ادلب) برای مقابله با دولت و متحدانش مستقرند. علاوه بر آن در منطقه شمال غرب سوریه، سه میلیون غیرنظامی نیز زندگی می‌کنند.[۸۰][۸۱]

ماه‌ها قبل از حمله، دولت سوریه طی حمله‌ای، از آوریل تا اوت ۲۰۱۹ بخش‌هایی از استان حما و بخش‌های از جنوب استان ادلب که تحت کنترل مخالفان دولت بود را به کنترل خود درآورد.

تهاجم به شمال غرب سوریه از دسامبر ۲۰۱۹ آغاز شد. این حمله با هدف، پس گرفتن بزرگراه‌های استراتژیک M4 و M5 و همچنین حذف نهایی کنترل شورشیان بر خاک سوریه انجام شد.[۸۰]

مقدمه[ویرایش]

در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۹، نیروهای ارتش سوریه که از حملات هوایی روسیه برخوردار بودند، وارد روستاهای ام‌الخالیایل، زورزر، الساییر و مشیرفه شدند که در جریان درگیریها، ده‌ها تن از هر دو طرف کشته شدند.[۸۲][۸۳] روز بعد، حمله دوم توسط نیروهای دولتی برای هدف قرار دادن روستای ال فارجه انجام شد که رسانه‌های دولتی سوریه گزارش داده بودند که روستا توسط تحریر الشام کنترل می‌شود.[۸۴][منبع بهتری نیاز است]

در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹، رسانه‌های نزدیک به مخالفان گزارش دادند که «اتاق عملیات فتح المبین» تلاش نیروهای دولتی برای پیشروی در روستای ساحل در حومه جنوب شرقی ادلب را دفع کردند.[۸۵]

در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹، هیئت تحریر شام اعلام کرد که حمله مشترک نیروهای ایرانی و سوری به کبانه در شمال شرقی لاذقیه، پس از چند ساعت درگیری را دفع کرده‌است. براساس گزارش منابع اپوزیسیون، هواپیماهای جنگی روسیه نیز در طی این درگیری مشاهده شده‌اند.[۸۶]

براساس گفته منابع نزدیک به دولت سوریه، در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹، تحریر الشام و دیگر گروه‌های شورشی چندین روستا را در نزدیکی پایگاه هوایی ابوظهور تصرف کرده‌اند.[۸۷]

در ۱ دسامبر ۲۰۱۹، به گفته منابع دولتی، ارتش ملی سوریه و چند گروه شورشی دیگر به روستاهای تحت کنترل ارتش سوریه حمله کردند در جریان این حمله، دو تانک و پنج وسیله نقلیه حمل و نقل در نزدیکی شهر کفریا منهدم شدند. اما نهایتاً، تهاجم مشترک شورشیان دفع شد.[۸۸]

در ۴ دسامبر ۲۰۱۹، با تداوم درگیری‌ها،[۸۹] ارتش سوریه یک پایگاه نظامی را در شرق روستای ام‌الطینا تصرف کرد.[۹۰][منبع بهتری نیاز است]

در ۹ دسامبر ۲۰۱۹، منابع نزدیک به دولت گزارش دادند که ارتش سوریه مناطق تحت کنترل شورشیان در حومه جنوبی ادلب و بخش‌هایی از حومه‌های شهر حلب را بمباران کرده‌است.[۹۱]

تهاجم[ویرایش]

تهاجم هوایی ارتش سوریه به شمال غرب سوریه از ۱۵ دسامبر ۲۰۱۹ آغاز شد.[۹۲] طبق گزارش نیروهای اطلاعاتی روسیه، در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹، ۳۰۰ جنگجو ارتش ملی سوریه تحت حمایت ترکیه از عفرین برای جنگ دوباره به ادلب آمدند.[۹۳]

به دنبال تهاجم هوایی ارتش سوریه، چهاردهمین مذاکرات در نور سلطان قزاقستان، چند روز قبل از توافق نهایی به پایان رسید چون مخالفان از پذیرش شرایط جدید روسیه در رابطه با کنترل ادلب خودداری کردند. تهاجم زمینی ارتش سوریه در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۹ از سر گرفته شد.[۹۴] پس از آن، تحریر الشام و چند گروه سلفی دیگر، به طور مشترک، به نیروهای ارتش سوریه در جبهه‌های ام‌الخلاخیل و زرزور حمله کردند. ارتش سوریه اعلام کرد که همه حملات را دفع کرده و ۱۲ تن از نیروهای ارتش زخمی و در بیمارستان بستری شده‌اند. در پایان ماه دسامبر ۲۰۱۹، صدها مبارز ارتش ملی سوریه در نتیجه توافق با تحریر الشام به ادلب انتقال داده شدند.[۹۵]

منابع[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Joe Truzman (14 February 2020). "IRGC trained militias suffer losses in northwest Syria". Long War Journal. Retrieved 17 February 2020.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ "Funeral Held for Hezbollah Field Commander Killed in Idleb". ZAMAN AL WASL, Syrian Observer. 27 January 2020. Retrieved 7 February 2020.
  3. Haboush, Joseph (2020-02-02). "Three Hizbollah fighters die in Idlib in latest sign of Iran's involvement in Syria". The Telegraph. Retrieved 2020-02-28.
  4. Mu Xuequan (25 November 2019). "Syrian army seizes town from al-Qaida-linked rebels in northwestern Syria". Xinhua. Archived from the original on 11 March 2020. Retrieved 6 February 2020.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ Caleb Weiss; Joe Truzman (27 January 2020). "'Incite the Believers' continues to fight Assad regime in southern Idlib". Long War Journal. Retrieved 6 February 2020.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ "Soleimani aide killed in Syria". Middle East Monitor. 4 February 2020. Retrieved 5 February 2020.
  7. https://youtube.com/watch?v=vncFMwR-eDc
  8. Graham-Harrison, Emma; Akoush, Hussein (27 December 2019). "More than 235,000 people have fled Idlib region in Syrmia, says UN". theguardian.com.
  9. "More than 235,000 displaced by latest assault on Syria's Idlib, says UN". France 24. 27 December 2019.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Gurcan, Metin (30 December 2019). "Turkish troops in Syria threatened at Idlib outposts". Al-Monitor.
  11. "Syria war: Government will pay 'heavy price' for attacking Turkish troops". BBC News. 11 February 2020.
  12. "Turkey threatens to hit Syrian 'radicals' who do not abide by ceasefire". France 24. 14 February 2020.
  13. Gumrukcu, Tuvan (2020-03-06). "Ceasefire in Syria's Idlib comes at a cost for Turkey's Erdogan". Reuters. Retrieved 2020-03-19.
  14. Michael Jansen (2020-03-06). "Turkey the main loser in unstable Syria ceasefire deal". The Irish Times. Retrieved 2020-03-19.
  15. Map: Latest Military Situation in Northwest Syria
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Military escalation in “De-escalation zone” 50 days on: 1,150,000 people displaced…2,640 killed…276 areas fall to regime forces
  17. "With Cease-Fire in Place, Syrians Return for Belongings, but Not to Stay". The New York Times. 2020-03-16. Retrieved 2020-03-19.
  18. "18 days of military operations in Aleppo and Idlib: 1060 regime soldiers, Turks, rebels and jihadis killed, regime forces control the strategic M5 and capture 162 areas • The Syrian Observatory For Human Rights".
  19. "بغطاء ناری مکثف.. قوات النظام تتقدم بضواحی مدینة حلب وتسیطر علی بلدة وتلة استراتیجیة • المرصد السوری لحقوق الإنسان".
  20. "Turkey-Russia Patrols Start Amid Protests on Syrian Highway". The New York Times. 2020-03-15. Retrieved 2020-03-19.
  21. Gurcan, Metin (18 March 2020). "Turkey's geostrategic orientation at crossroads amid Idlib tangle". Al-Monitor. Retrieved 2020-03-19.
  22. "بهجوم معاکس.. الفصائل تستعید السیطرة بلدة "کفرعوید".. وأکثر من 200 ضربة جویة تستهدف منطقة "بوتین-أردوغان"". SOHR. 27 February 2020.
  23. Regime forces advance rapidly in west and north-west of Aleppo amid ongoing and intensive aerial bombardment, SOHR
  24. "Prominent Syrian Army commander makes appearance in southeast Idlib: video". al-Masdar News. 22 December 2019. Archived from the original on 25 December 2019. Retrieved 7 February 2020.
  25. ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ "Armed Opposition Thwarts Iranian Attack East of Idleb". ZAMAN AL WASL, Syrian Observer. 13 December 2019. Retrieved 7 February 2020.
  26. "Syrian regime commander reportedly killed in Turkish drone strike in Aleppo". Rudaw. 28 February 2020. Archived from the original on 29 February 2020. Retrieved 29 February 2020.
  27. ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ "Turkish combat drones kill 3 Assad regime generals in Idlib". Daily Sabah. 1 March 2020. Retrieved 1 March 2020.
  28. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Enab Baladi 2019 colonel killed وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  29. ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ ۲۹٫۳ ۲۹٫۴ ۲۹٫۵ ۲۹٫۶ Joe Truzman (5 February 2020). "Hezbollah and Iranian-backed militias suffer heavy losses fighting in Syria". Long War Journal. Retrieved 9 February 2020.
  30. A prominent Tahrir al-Sham commander killed in southern Idlib, Islamic World News
  31. ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ Idlib Post. "Pictures of the visit of the President of the Syrian National Coalition "Anas al-Abda" the head of the Syrian Interim Government "Abdul Rahman Mustafa" and the Minister of Defense of the Syrian Interim Government "Salim Idris" to the fronts of Idlib Governorate".
  32. ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ ۳۲٫۳ ۳۲٫۴ ۳۲٫۵ ۳۲٫۶ ""Syrian National Army" establishes 2 operating rooms to reinforce Idlib and Aleppo fronts to repel the Russian aggression (photos and videos)". Nedaa Syria. 31 January 2020. Archived from the original on 17 February 2020. Retrieved 17 February 2020.
  33. Reuters. "Turkey, Russia face off in Syria as fighting escalates, plane shot down".
  34. "Turkish losses rise in dangerous escalation over Syria's Idlib". Al-Monitor. 27 February 2020.
  35. ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ Fehim Tastekin (16 February 2020). "Is Turkey planning to curb radicals in Idlib under strategy shift?". Monitor. Retrieved 3 March 2020.
  36. [۱]
  37. ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ "Syrian Army's death toll after two-days of battle in southeast Idlib rises to 40". Al-Masdar News. 21 December 2019. Archived from the original on 23 December 2019. Retrieved 22 April 2020.
  38. ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ ۳۸٫۲ ۳۸٫۳ ۳۸٫۴ ۳۸٫۵ Mais Hamad (29 January 2020). "Aleppo is living nightmare of future battle". Enab Baladi. Retrieved 5 February 2020.
  39. Al-Tamimi, Aymenn Jawad. "The Life of Farid Khattab of the 313 Force". Aymenn Jawad Al-Tamimi.
  40. Aymenn Jawad Al-Tamimi (9 February 2020). "The Special Assignments Battalion: Local Defence Forces Unit". Retrieved 3 March 2020.
  41. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام NDF-involved وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  42. "Map: Militant forces in Idlib buckle under huge Syrian Army assault |". 20 December 2019. Archived from the original on 13 March 2020. Retrieved 22 April 2020.
  43. ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ "Palestinian Group Engaged in Pro-Govt Battles in Syria's Idlib Province". Action Group for Palestinians of Syria. 30 December 2019. Retrieved 6 February 2020.
  44. Four FSB special forces officers reportedly killed in Syria, Meduza
  45. ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ ۴۵٫۲ ۴۵٫۳ ۴۵٫۴ Zulfiqar Ali (18 February 2020). "Syria: Who's in control of Idlib?". BBC. Retrieved 3 March 2020.
  46. ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ Aymenn Jawad Al-Tamimi (26 February 2020). "Malhama Tactical: Interview". Retrieved 3 March 2020.
  47. ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ ۴۷٫۲ ۴۷٫۳ "HTS denies claims it is preventing military reinforcement from reaching Idlib". Enab Baladi. 25 December 2019.
  48. Bilal Abdul Kareem (29 February 2020). "Battle for Idlib: On the frontline with the fighters resisting Assad's assault". Middle East Eye. Retrieved 3 March 2020.
  49. ۴۹٫۰ ۴۹٫۱ "Turkey tests limits of Moscow-Damascus alliance". Al-Monitor. 21 February 2020. Retrieved 29 February 2020.
  50. "Turkish losses rise in dangerous escalation over Syria's Idlib". Al-Monitor. 27 February 2020. Retrieved 29 February 2020.
  51. Harun al-Aswad (29 February 2020). "Rebels vow to retake Kafranbel, Syria's revolutionary stronghold". Middle East Eye. Retrieved 3 March 2020.
  52. 150 Turkish military vehicles enter Syria as calm prevails the “de-escalation” zone
  53. Ceasefire in Syria's Idlib comes at a cost for Turkey's Erdogan
  54. ۵۴٫۰ ۵۴٫۱ 383 soldiers and 357 rebels killed (19 Dec. -23 Jan.),[۲][۳] 1,129 rebels and 1,098 soldiers killed (15 Jan. -5 March),[۴] 9 rebels and 6 soldiers killed (6 March),[۵] 1 rebel killed (10 March) [۶] total of 1,496 rebels and 1,487 pro-government soldiers reported killed. 38 of the soldiers were non-Syrian.[۷][۸]
  55. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام mi1 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  56. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام mi2 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  57. Karnozov, Vladimir (2020-03-02). "Fighter-bombers and Anka UAVs Downed as Turkey and Syria Exchange Blows". Aviation International News. Archived from the original on 10 March 2020. Retrieved 2020-03-09.
  58. "Turkey shoots down two Syrian government warplanes over Idlib". Al Jazeera. 2020-03-01.
  59. "Idlib escalation: Turkey confirms it has downed Syrian fighter jet". RT. 2020-03-03.
  60. Iran Buries 21 Afghan, Pakistani Proxy Fighters Killed In Syria
  61. Turkish drones kill 19 regime soldiers, the death toll of regime forces and loyalists rises to 93 in less than 72 hours
  62. "72 hours of violent escalation: four Russian soldiers and 125 regime soldiers, fighters and jihadies killed in military operations in Idlib and Aleppo, while nearly 1,800 strikes kill and injure over 140 civilians". SOHR. 2020-01-18.
  63. Jihadists kill 4 Russian soldiers in western Aleppo بایگانی‌شده در ۱۱ مارس ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine, Al-Masdar
    Four FSB special forces officers reportedly killed in Syria, Meduza
  64. "Quds Force special operation commander killed in Aleppo". Al-Masdar News. February 3, 2020. Archived from the original on 26 February 2020. Retrieved 22 April 2020.
  65. Turkish drones and artillery resume targeting regime’s military vehicles and positions in Idlib countryside
  66. The Turkish president confirmed 59 were killed,[۹] including 1 civilian contractor,[۱۰] bringing the total to 58 soldiers killed. Separately, the SOHR reported 73 killed,[۱۱][۱۲] including 1 civilian contractor,[۱۳] bringing the total to 72 soldiers killed.
  67. 1 TAI Anka-S (26 February) [۱۴] بایگانی‌شده در ۱۱ مارس ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine[۱۵] بایگانی‌شده در ۱۱ مارس ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
    1 Bayraktar TB2 (February 2020) [۱۶] بایگانی‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
    1 TAI Anka-S (1 March)[۱۷][۱۸]
    1 Bayraktar Tactical UAS (3 March)[۱۹] بایگانی‌شده در ۲۱ مارس ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine[۲۰]
    1 Bayraktar Tactical UAS (4 March) [۲۱] بایگانی‌شده در ۲۶ مه ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
  68. ۶۸٫۰ ۶۸٫۱ Ripley, Tim; Weekly, London - Jane's Defence (2020-03-06). "Turkish UAVs played leading role in Idlib battle". Jane's 360. Retrieved 2020-03-09.
  69. Deeb, Sarah El (2020-02-14). "Syrian refugees run out of room in final opposition enclave". SFChronicle.com. Retrieved 2020-03-12.
  70. "Syrian pilot killed as Turkey downs warplane: monitor". France 24. 2020-03-03. Retrieved 2020-03-12.
  71. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Gumrukcu 2020 overwhelmed وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  72. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام The Refugee Brief 2020 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  73. "After 9 days of bloody clashes, Hayyaat Tahrir al-Sham with the "jihadi" factions control about 80% of the area of what is left for the opposition factions within Syrian territory". syriahr.com. 9 January 2020.
  74. "Nearly 700,000 Displaced in NW Syria as Regime Fire Spikes". Asharq AL-awsat. Archived from the original on 29 February 2020. Retrieved 22 April 2020.
  75. "Russian, Syrian Regime Forces Step Up Attacks on Rebel Stronghold Idlib". Voice of America.
  76. "Turkey bolsters Idlib outposts as Syrian gov't forces make gains". Al Jazeera. 2020-02-07. Retrieved 2020-03-19.
  77. "Syrian Attacks Draw Turkey Deeper Into Syrian War". The New York Times. 2020-02-12. Retrieved 2020-03-19.
  78. "Turkey launches Operation Spring Shield". Hürriyet Daily News (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-05.
  79. Soldatkin, Vladimir (2020-03-06). "Russia, Turkey agree ceasefire deal for Syria's Idlib". Reuters. Retrieved 2020-03-19.
  80. ۸۰٫۰ ۸۰٫۱ "A shameful response to the tragedy in Idlib". Financial Times. 2020-02-20. Retrieved 2020-02-28.
  81. "Turkey designates Syria's Tahrir al-Sham as terrorist group". Reuters. 31 August 2018 – via uk.reuters.com.
  82. "Syrian troops capture village from insurgents in Idlib". AP NEWS. 24 November 2019.
  83. "Middle East Arab News & Opinion". Asharq AL-awsat. 2019-11-25. Archived from the original on 25 March 2020. Retrieved 2020-03-25.
  84. "Teroristi se razbežali, raspao se front, Asadove snage nezaustavljivo jure na Marat al Numan! (MAPA)". Alo!.
  85. "شبکة بلدی الإعلامیة |". baladi-news.com.[پیوند مرده]
  86. الشامیة, محرر الدرر (29 November 2019). ""تحریر الشام" تحبط هجومین لقوات الأسد ومیلیشیات إیران علی محور الکبینة باللاذقیة خلال 24 ساعة". الدرر الشامیة.
  87. Desk, News (30 November 2019). "Jihadist rebels score big advance in southeast Idlib after launching new offensive". Al-Masdar News. Archived from the original on 27 December 2019. Retrieved 22 April 2020. {{cite web}}: |first= has generic name (help)
  88. "Syrian army rejects terrorist offensive southeast of Idleb". Prensa Latina, Cuba.
  89. "As clashes continue in Idlib fronts .. 5 members of the regime forces killed including an officer • The Syrian Observatory For Human Rights". 4 December 2019.
  90. "SAA control military base east of Umm Al-Tinah Idlib Governorate". Map of Syrian Civil War - Syria news and incidents today - syria.liveuamap.com.
  91. Desk, News (9 December 2019). "Syrian Army launches heavy attack across southern Idlib". al-Masdar. Archived from the original on 11 December 2019. Retrieved 22 April 2020. {{cite web}}: |first= has generic name (help)
  92. Report of the Independent International Commission of Inquiry on the Syrian Arab Republic, 28 January 2020
  93. "Jihadist forces launched large attack against Syrian Army troops: Russian military". Al-Masdar News. 18 December 2019. Archived from the original on 17 April 2020. Retrieved 22 April 2020.
  94. "Deadly Russian bombardment of Idlib is response to 'opposition rejection of land-grab proposal'". The New Arab. 18 December 2019.
  95. The New Arab (2019-12-31). "Hundreds of Turkish-backed Syrian fighters arrive in Idlib to halt regime advance". alaraby. Retrieved 2020-03-04.
  1. As can be seen in a photo collection of this article by the Long War Journal, one of pro-government fighters killed during this offensive belonged to the Forces of the Fighters of the Tribes. The militia's emblem can be seen on his photo.


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «note» وجود دارد، اما برچسب <references group="note"/> متناظر پیدا نشد. ().