الیزابت روسیه

الیزابت
پرترۀ «امپراتریس الیزابت پترونا» اثر شارل-آندره وان لو در سال ۱۷۶۰ میلادی
امپراتریس روسیه
سلطنت	۶ دسامبر ۱۷۴۱ – ۵ ژانویه ۱۷۶۲
تاج‌گذاری	۶ مارس ۱۷۴۲
پیشین	ایوان ششم
جانشین	پتر سوم
زاده	۲۹ دسامبر ۱۷۰۹ کولومنسکویه، مسکو، روسیه تزاری
درگذشته	۵ ژانویهٔ ۱۷۶۲ (۵۲ سال) کاخ زمستانی، سن پترزبورگ، امپراتوری روسیه
آرامگاه	کلیسای جامع سن پیتر و پاول، سن پترزبورگ
همسر(ان)	الکسی رازوموفسکی (ا. ۱۷۴۲)
نام کامل یِلیزاوِتا پتروفنا رومانووا (به روسی: Елизаве́та Петро́вна Романова)
دودمان	رومانوف
پدر	پتر کبیر
مادر	کاترین یکم
امضاء

الیزابت یا الیزاوتا پتروونا (روسی: Елизаве́та Петро́вна; ۲۹ دسامبر [سبک قدیمی: ۱۸ دسامبر] ۱۷۰۹ – ۵ ژانویه [سبک قدیمی: ۲۵ دسامبر] ۱۷۶۲) از سال ۱۷۴۱ تا زمان مرگش در سال ۱۷۶۲ امپراتریس روسیه بود. او به دلیل تصمیمش مبنی بر اعدام نکردن حتی یک نفر در طول سلطنتش، پروژه‌های متعدد ساخت و ساز و مخالفت شدیدش با سیاست‌های پادشاهی پروس، همچنان یکی از محبوب‌ترین فرمانروایان روسیه است. او آخرین فرد در خط پدری رومانوف‌ها بود، پس از او برادرزاده‌اش پتر سوم به سلطنت رسید و در نتیجه خاندان هولشتاین-گوتورپ-رومانوف شکل گرفت. در هنگام مرگ او، روسیه بر قلمرویی در حدود ۱۶٬۲۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع حکمرانی می‌کرد.

الیزابت، دومین دختر ارشد تزار پتر کبیر (حکومت ۱۶۸۲–۱۷۲۵)، پس از مرگ برادر ناتنی‌اش، الکسی در ۱۷۱۸، شاهد سلسله‌ای از جانشینی‌های پیچیده در خانواده‌اش بود. ابتدا تخت سلطنت به مادرش، کاترین یکم (حکومت ۱۷۲۵–۱۷۲۷) رسید، سپس به برادرزاده‌اش پیتر دوم (حکومت ۱۷۲۷–۱۷۳۰) منتقل شد که او نیز در ۱۷۳۰ درگذشت. پس از آن، دخترخاله اول الیزابت، آنا (حکومت ۱۷۳۰–۱۷۴۰) به سلطنت رسید. پس از دوران کوتاه حکومت نوه کوچک آنا، ایوان ششم، الیزابت با حمایت ارتش، قدرت را در دست گرفت و برادرزاده خود، پتر سوم، را به‌عنوان وارث خود تعیین کرد.

سیاست داخلی الیزابت به اشراف اجازه داد تا تسلط و نفوذ فراوانی در دول محلی (ایالات) کسب کرده و به شکلی خطرناک، خودمختار شوند. این قدرت مستقل اشراف تا سال ۱۷۷۵ در زمان کاترین کبیر ادامه داشت که در همان سال کاترین قدرت اربابان را کم کرد و خودمختاری اشراف را از بین برد. الیزابت در طول سلطنت خود روی به اصلاحات آورد و میخاییل لومونسف را ترغیب کرد که دانشگاه دولتی مسکو را تأسیس کند و از ایوان شووالو نیز خواست که آکادمی امپریال هنر را در سنت پترزبورگ ایجاد کند. او همچنین هزینه‌های گزافی را صرف پروژه‌های معمار مورد علاقه‌اش، فرانچسکو بارتولومئو راسترلی کرد تا از این طریق به ایجاد بناهایی نظیر کاخ پترهوف و تزارکوی سلو اهتمام ورزد. کاخ زمستانی و صومعه اسمولنی مهم‌ترین آثار برجای مانده از دوران حکومت الیزابت هستند.

الیزابت امپراتوری روسیه را در دو منازعه بزرگ اروپایی دوران خود رهبری کرد: جنگ جانشینی اتریش (۱۷۴۰–۱۷۴۸) و جنگ هفت‌ساله (۱۷۵۶–۱۷۶۳). او همراه با دیپلمات الکسی بستوزوف-ریومین، نخستین جنگ را با ایجاد اتحاد با اتریش و فرانسه به پایان رساند، اما به‌طور غیرمستقیم باعث آغاز جنگ دوم شد. نیروهای روسیه چندین پیروزی علیه پروس کسب کردند و برای مدتی بر برلین مسلط شدند، اما زمانی که فردریک کبیر سرانجام در ژانویه ۱۷۶۲ به فکر تسلیم افتاد، ملکه روسیه درگذشت.

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Elizabeth of Russia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ مهٔ ۲۰۲۴.