آتالوس فیلومتر

آتالوس سوم فیلومتر یورگِتِس
آتالوس سوم (یا دوم)، ۱۵۰/۱۵۲ پیش از میلاد از «Antikensammlung» در برلین.
پادشاهی پرگامون
سلطنت	۱۳۸–۱۳۳ پیش از میلاد
پیشین	آتالوس دوم
جانشین	یومنس سوم
زاده	حدود ۱۷۰ پیش از میلاد
درگذشته	۱۳۳ پیش از میلاد
زبان یونانی	Άτταλος Γ΄ Φιλομήτωρ Ευεργέτης
دودمان	پادشاهی پرگامون
پدر	یومنس دوم
مادر	استراتونیس اهل پرگامون

آتالوس سوم (به یونانی: Ἄτταλος Γ΄، Áttalos G) با لقب فیلومتر یورگِتِس (حدود ۱۷۰ پیش از میلاد – ۱۳۳ پیش از میلاد) آخرین پادشاه آتالیِد پرگامون بود که از سال ۱۳۸ پیش از میلاد تا ۱۳۳ پیش از میلاد سلطنت کرد. آتالوس فیلومتر سیاستمدار و دانشمند یونان باستان بود که از ۱۳۸ تا به هنگام مرگش در ۱۳۳ بر پرگامون حکومت کرد.

آتالوس به تحصیل گیاه‌شناسی و کشاورزی پرداخت. رساله‌ای از وی دربارهٴ کشاورزی مورد استفادهٴ وارو، کولوملا و پلینی قرار گرفت. او مخصوصاً (به دلایل عملی) به گیاهان سمی علاقه‌مند بود، زهرهایی تهیه کرد و به آزمایش آنها پرداخت.

زندگی‌نامه

آتالوس سوم پسر شاه یومنس دوم و ملکه‌اش استراتونیس اهل پرگامون و برادرزادهٔآتالوس دوم بود که پس از وی به پادشاهی رسید. لقب «فیلومتر یورگتِس» در زبان یونانی به معنای «دوستدار مادر، نیکوکار» است؛ او این لقب را به دلیل رابطهٔ نزدیک و صمیمی‌ با مادرش استراتونیس دریافت کرد. وی به احتمال زیاد مخاطب یکی از سرودهای ناقص شاعر نیکاندر بوده است؛ سرودی که میراث و تبار او را ستایش می‌کند. بنا به گفتهٔ لیوی، آتالوس سوم علاقهٔ چندانی به حکومت بر پرگامون نداشت و بیشتر وقت خود را به مطالعهٔ پزشکی، گیاه‌شناسی، باغبانی و دیگر علوم و علایقش می‌پرداخت. او فرزند پسر یا وارثی از خود نداشت و در وصیت‌نامه‌ خود پادشاهی‌اش را به جمهوری روم واگذار کرد، او باور داشت که اگر چنین نکند، جمهوری روم در هر صورت پادشاهی را تصاحب خواهد کرد بنابراین با این کار می‌توانست از خون‌ریزی جلوگیری کند. تیبریوس گراکوس بازگشایی خزانهٔ پرگامون را به روی مردم روم درخواست کرده بود، اما سنا با این درخواست او مخالفت کرد.

همهٔ مردم پرگامون حاکمیت روم را نپذیرفتند. در سال ۱۳۱ پیش از میلاد، آریستونیکوس (یومنس سوم) که خود را برادر آتالوس و همچنین پسر یومنس دوم (یکی از پادشاهان پیشین) معرفی می‌کرد، با یاری فیلسوف رومی، بلوسیوس، یک شورش مردمی را رهبری کرد. آریستونیکوس به عنوان یومنس سوم حکومت کرد. شورش در سال ۱۲۹ پیش از میلاد سرکوب شد و پرگامون بین روم، پونتوس و کاپادوکیه تقسیم گردید.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Attalus III». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۰ آوریل ۲۰۲۵.

• Hansen, Esther V. (1971). The Attalids of Pergamon. Ithaca, New York: Cornell University Press; London: Cornell University Press Ltd. شابک ‎۰−۸۰۱۴−۰۶۱۵−۳.
• Kosmetatou, Elizabeth (2003) "The Attalids of Pergamon," in Andrew Erskine, ed., A Companion to the Hellenistic World. Oxford: Blackwell: pp. 159–174. شابک ‎۱−۴۰۵۱−۳۲۷۸−۷. text
• Nelson, T.J. (2020) ‘Nicander’s Hymn to Attalus: Pergamene Panegyric’, CCJ 66, 182–202.
• Simon Hornblower and Tony Spawforth, Who's Who (Classical World), pg. 61.

• سارتن، جرج. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمهٔ غلامحسین صدری افشار. انتشارات علمی و فرهنگی. ص. ۲۱۱.