کاروانسرای مزینان

کاروانسراهای ایرانی
میراث جهانی یونسکو
مکان	آسیا و اقیانوسیه، ایران
معیار ثبت	فرهنگی: (ii), (iii)
شمارهٔ ثبت	۱۶۶۸
تاریخ ثبت	۲۰۲۳ (طی نشست ۴۵)

کاروانسرای مزینان
کاروانسرای مزینان
نام	کاروانسرای مزینان
کشور	ایران
استان	استان خراسان رضوی
شهرستان	داورزن
بخش	مرکزی
اطلاعات اثر
کاربری	کاروان‌سرا، سرای
دیرینگی	دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر	دوره صفوی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۶۶۴
تاریخ ثبت ملی	۲۵ شهریور ۱۳۶۳

کاروانسرای مزینان معروف به کاروانسرای شاه عباسی مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان داورزن، بخش مرکزی روستای مزینان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.^[۱]

معماری

این بنا از خارج دارای یک پلان مستطیل شکل است که اضلاع شمالی و جنوبی آن طولانی‌تر از اضلاع شرقی و غربی آن است. ورودی بنا در میان یک ایوان رفیع واقع شده‌است که این ایوان در ضلع شمالی بنا قرار دارد و در طرفین ایوان در هر طرف سه طبقه طاقنما واقع شده که طاقنمای وسطی و آخری به صورت مربع می‌باشد. حال اینکه طاقنماهای طبقه اول و سوم به صورت مستطیل بوده که از طریق وروردی باریکی که این قوس هلالی روی آن زده شده به اتاقک انتهای آن راه پیدا می‌کنیم. در طرفین این طاقناها در هر طرف یک غرفه دو طبقه وجود دارد که هر دو دارای طاقنماها و قوسهای جناغی هستند. از انتهای دیوار غرفه‌ها در طبقه دوم دو در گاهی به اتاق پشت غرفه‌ها نورمی دهند. قوس این در گاهی‌ها نیز هلالی هستند. در طرفین این غرفه‌ها نیز در هر طرف دو غرفه یک طبقه وجود دارد که در دیوار انتهای هر کدام از غرفه‌ها یک یا دو سراخ مستطیل شکل ۲۰*۱۰است که به طاقنمای غرفه نور می‌دهند. در داخل ایوان بالای سر در کتیبه مربع شکل به ابعاد ۱*۱متر در وسط و داخل قاب ورودی در روی هر لچکی یک لوحه مستطیل به ابعاد۲۵*۶۰سانتیمتر نصب شده‌است. لوحه بزرگ وسطی و لوحه سمت راست از سنگ مرمر سفید و لوحه سمت چپ از سنگ خاکستری رنگ است. در طرفین ایوان دو سکو وجود دارد که هرکدام حدود یک متر از زمین ارتفاع دارند. داشتن ایوان‌های قرینه در مقابل یکدیگر و غرفه‌ها و طاقنماهای جناقی این بنارا مربوط به دوران صفویه کرده‌است.

بر اساس اولین گزارش منتشر شده باستانشناسی، این بنا به سال ۱۰۶۴هجری قمری توسط حاج محمد طالب فرزند حاج معین الدین محمد اصفهانی برسم سنت حسنه وقف، بر بازماندگان راه احداث گردیده‌است در سال ۱۲۸۳هجری قمری توسط حاج علی تقی تاجر کاشانی مرمت گردیده و سپس به سال ۱۳۱۸توسط حاج محمد علی آقا فرزند حاج علی تقی کاشانی ترمیم گردیده‌است.

ثبت در فهرست میراث جهانی

در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، کاروانسرای مزینان به‌همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی دیگر (جمعاً ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان ایران) تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته می‌شود.^[۲]^[۳]

نگارخانه

کاروانسرا در شب
کاروانسرا
نمای نزدیک

جستارهای وابسته

منابع

↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
↑ «یونسکو کاروان‌سراهای ایران را به فهرست میراث جهانی اضافه کرد». رادیو فردا. ۲۷ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.
↑ «ویدیو/ «کاروانسراهای ایرانی» رای آوردند، «دیزمار» رد شد». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.

این یک مقالهٔ خرد یکی از آثار باستانی ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.

[radiofarda32596697-2] «یونسکو کاروان‌سراهای ایران را به فهرست میراث جهانی اضافه کرد». رادیو فردا. ۲۷ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.

[3] «ویدیو/ «کاروانسراهای ایرانی» رای آوردند، «دیزمار» رد شد». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.

[۱]

[۲]

[۳]

ن ب و میراث جهانی در ایران
فرهنگی	چغازنبیل میدان نقش جهان تخت جمشید تخت سلیمان بم و فضای فرهنگی آن پاسارگاد گنبد سلطانیه سنگ‌نوشته بیستون مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران (کلیسای تادئوس مقدس، استپانوس مقدس، زور زور) مجموعه آثار سازه‌های آبی شوشتر (آبشارها و آسیاب‌های آبی، بند میزان، برج کلاه‌فرنگی، رود گرگر، پل بند گرگر، بند برج عیار، بند ماهی‌بازان، قلعه سلاسل، نهر داریون و پخشاب نهر داریون، بند قیصر، بند خاک، پل بند لشکر، پل شاه علی، بند شرابدار) بازار تبریز آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی مجموعه ۹ باغ ایرانی (ایرانی پاسارگاد، چهل‌ستون، فین، ارم، شاهزاده، عباس‌آباد، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه) مسجد جامع اصفهان برج گنبد قابوس کاخ گلستان شهر سوخته میمند محوطه باستانی شوش مجموعه ۱۱ قنات ایرانی (قصبه، بلده، حسن‌آباد، زارچ، ابراهیم‌آباد، مزدآباد، وزوان، مون، گوهرریز، اکبرآباد، قاسم‌آباد) یزد چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس (شهر گور، قلعه دختر، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بابکان، کاخ اردشیر بابکان، کاخ ساسانی سروستان، بیشاپور، پیکره شاپور یکم، غار شاپور) راه‌آهن سراسری ایران چشم‌انداز فرهنگی اورامانات مجموعه ۵۴ کاروانسرای ایرانی (دیر گچین، قلعه سنگی، رباط شرف، سنگی انجیره، جمال‌آباد، عباس‌آباد تایباد، فخر داوود، شیخعلی‌خان، مرنجاب، امین‌آباد، گبرآباد قمصر، کوهپایه، گز، مهیار، مزینان، ایزدخواست، فخرآباد، سرایان، قصر بهرام، سنگی آهوان، آجری آهوان، میامی، عباس‌آباد میامی، میاندشت، زین‌الدین، میبد، فرسفج، خواجه‌نظر، دهدشت، بیستون، گنجعلی‌خان، گویچه‌بیل، شاه‌عباسی خوی، صائین، تی تی، باغ شیخ، زعفرانیه، رباط مهر، ینگه‌امام، بستک، برازجان، آجری انجیره، افضل، نیستانک، چاه کوران، چمشک، رشتی، خرانق، تاج‌آباد، رباط ده محمد، خان، چهل‌پایه، سعدالسلطنه، رباط قلی) هگمتانه
طبیعی	دشت لوت جنگل‌های هیرکانی
رده

ن ب و کاروانسراهای ایرانی ثبت‌شده در میراث جهانی
دیر گچین (قم) قلعه سنگی (تهران) رباط شرف (خراسان رضوی) سنگی انجیره (یزد) جمال‌آباد (آذربایجان شرقی) عباس‌آباد تایباد (خراسان رضوی) فخر داوود (خراسان رضوی) شیخعلی‌خان (چاله‌سیاه) (اصفهان) مرنجاب (اصفهان) امین‌آباد (اصفهان) گبرآباد قمصر (اصفهان) کوهپایه (اصفهان) گز (اصفهان) مهیار (اصفهان) مزینان (خراسان رضوی) ایزدخواست (فارس) فخرآباد (خراسان رضوی) سرایان (خراسان جنوبی) قصر بهرام (سمنان) سنگی (انوشیروانی) آهوان (سمنان) آجری (شاه‌عباسی) آهوان (سمنان) میامی (سمنان) میاندشت (سمنان) زین‌الدین (یزد) میبد (یزد) فرسفج (همدان) خواجه‌نظر (آذربایجان شرقی) دهدشت (کهگیلویه و بویراحمد) بیستون (کرمانشاه) گنجعلی‌خان (کرمان) گویچه‌بیل (آذربایجان شرقی) شاه‌عباسی خوی (آذربایجان غربی) صائین (اردبیل) تی تی کاروانسرا (گیلان) عباس‌آباد میامی (سمنان) باغ شیخ (عبدالغفارخان) (مرکزی) زعفرانیه (خراسان رضوی) رباط مهر (خراسان رضوی) ینگه‌امام (البرز) بستک (هرمزگان) مشیرالملک (برازجان) (بوشهر) آجری انجیره (یزد) افضل (خوزستان) نیستانک (اصفهان) چاه کوران (کرمان) چمشک (لرستان) رشتی (یزد) خرانق (یزد) تاج‌آباد (همدان) رباط ده محمد (خراسان جنوبی) خان (آذربایجان غربی) چهل‌پایه (خراسان جنوبی) سعدالسلطنه (قزوین) رباط قلی (خراسان شمالی)
رده فهرست کاروانسراهای ایران