فهرست دایناسورها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

دایناسورها گروهی متنوع از خزندگان از کلان‌راستهٔ «دایناسورسانان» هستند که برای نخستین بار در طول دوره تریاس، حدود ۲۴۳ تا ۲۳۳ میلیون سال قبل ظهور کردند. البته پژوهش‌ها دربارهٔ خاستگاه و زمان دقیق ظهور و تکامل دایناسورها همچنان ادامه دارد. این جانوران پس از وقوع رویداد انقراض تریاس٫‌ژوراسیک در حدود ۲۰۱٫۳ میلیون سال پیش، مهره‌داران غالب بر روی خشکی شدند. تسلط آن‌ها بر خشکی، در سرتاسر دوره‌های ژوراسیک و کرتاسه ادامه داشت. شواهد به‌دست‌آمده از سنگواره‌ها بیانگر آن است که پرندگان امروزی گونه‌ای تغییریافته از دایناسورهای پردار هستند که از تکامل تروپودها (دَدپایان) اولیه در دوران ژوراسیک پسین پدید آمده‌اند. بدین ترتیب، پرندگان تنها بازماندگان از نسبهٔ دایناسورها بودند که پس از رویداد انقراض کرتاسه٫‌پالئوژن که حدود ۶۶ میلیون سال پیش رخ داد، زنده ماندند؛ بنابراین می‌توان دایناسورها را به دو گروه دایناسورهای پرنده‌سان یا همان پرندگان و دایناسورهای غیرپرنده‌سان که شامل دیگر دایناسورها می‌شوند، تقسیم‌بندی کرد.

اسکلت سوار شدهٔ آپاتوسور (راست) و تیرانوسور (چپ) در موزه تاریخ طبیعی آمریکا

آشنایی با فهرست[ویرایش]

در حال حاضر هیچ فهرست رسمی و شناخته‌شده‌ای از تمام گونه‌های «دایناسورهای غیرپرنده‌سان» در دسترس نیست. یکپارچه‌ترین فهرست موجود، فهرست «Dinosaur Genera» است که متخصص نام‌گذاری زیست‌شناسی، «جورج اولشِفسکی» آن را تنظیم کرده است، که برای نخستین بار در سال ۱۹۹۵ میلادی به‌صورت آنلاین منتشر شد و به‌طور مرتب به‌روزرسانی می‌شود. معتبرترین منبع عمومی در این زمینه، نسخهٔ دوم کتاب «The Dinosauria»، چاپ سال ۲۰۰۴ میلادی است. بخش عمدهٔ فهرست پیشِ رو با استناد به «فهرست اولشِفسکی» تنظیم شده است، درعین‌حال، تمام اصطلاحات انتزاعی (مانند اسامی مترادف یا موارد غیردایناسور) بر اساس کتاب «Dinosauria» است، مگر در مواردی که با گفته‌های ابتدایی در تضاد باشد که به این موارد استثنا اشاره شده است.
فهرست پیشِ رو یک فهرست جامع از تمام گونه‌هایی است که تاکنون، به‌عنوان «دایناسورهای غیرپرنده‌سان» در نظر گرفته شده‌اند. البته گونه‌هایی که هنوز طبقه‌بندی آن‌ها در دستهٔ «پرنده‌سان» یا «غیرپرنده‌سان»، مورد بحث هست، نیز مشمول این فهرست هستند. اگرچه این فهرست، همهٔ گونه‌های پذیرفته‌شده را در خود جای داده است، بااین‌حال، مواردی را که هنوز نام آن‌ها به‌طور رسمی منتشر نشده‌اند (اسامی خام) یا در حال حاضر به‌عنوان گونهٔ نامعتبر و مشکوک (اسامی مبهم) در نظر گرفته می‌شوند یا دارای اسامی مترادف هستند، نیز دربرگرفته است. همچنین شامل برخی گونه‌هایی هم می‌شود که دیگر در گروه دایناسورها قرار ندارند. این فهرست شامل ۱۶۶۷ عنوانِ نام می‌باشد که تعداد ۱۳۳۲ عدد از آن‌ها به‌عنوان اسامی معتبر و نیز اسامی مبهم در نظر گرفته می‌شوند.

آشنایی با اصطلاحات[ویرایش]

تمامی اصطلاحات و قواعد نام‌گذاری از قوانین جهانی نام‌گذاری برای جانوران تبعیت می‌کند. اصطلاحات فنی عبارتند از:

  • اسم مترادف خردسال یا اولیه: نامی که در گذشته معرف یک گونه بوده است و در حال حاضر با «مترادف ارشد یا ثانویه» جایگزین شده است. بسیاری از این نام‌ها پس از کشف سنگواره‌ها و اطلاعات زیست‌شناختی بیشتر دربارهٔ یک گونه یا تیره، جای خود را به «مترادف ارشد یا ثانویه» می‌دهند.
  • اسم خام: نامی که به چاپ رسیده و به‌کار برده شده است اما هنوز به‌طور رسمی و بر اساس معیارهای قوانین جهانی نام‌گذاری برای جانوران (ICZN) منتشر نشده است. این نام‌ها در این فهرست به‌صورت «کج‌نویس» (ایتالیک) نیستند و داخل دو علامت گیومه («») نوشته شده‌اند.
  • اسم منسوخ: نامی که بیش از پنجاه سال است که در جامعهٔ علمی به کار نرفته و منسوخ شده است.
  • اسم پیش‌نویس: نامی غیررسمی که در متن یک نشریهٔ رسمی بدون هیچ‌گونه پیشینهٔ علمی، منتشر می‌شود.
  • اسم مستعمل: اسمی که به‌طور رسمی برای معرفی گونه‌ای منتشر شده است ولی در گذشته برای معرفی گونه‌ای دیگر به‌کار می‌رفته است. این استفادهٔ ثانویه نامعتبر است و باید با نامی جدید جایگزین شود. اسامی مستعمل برای کاربرد عمومی اعتباری ندارند.
  • اسم مبهم: اسمی که توصیفگر یک سنگواره است، بدون اینکه ویژگی‌های شناختی خاص آن را در نظر گرفته باشد. از آن‌جایی که امکان دارد این نام‌ها کاملاً انتزاعی و بحث‌برانگیز باشند، هیچ گونه‌ای در این فهرست با این نام‌ها مشخص نشده است.

راهنمای کاربرد[ویرایش]

به‌منظور دسترسی کامل و جامع کاربران در یک نگاه، این فهرست طبق الگوی زیر تنظیم و تدوین شده است:
معادل تلفظ فارسی (معنای نام)
[تلفظ با حروف انگلیسی / واژه انگلیسی]
توضیحات
رژیم غذایی | راسته | گونه‌نام

ضمن اشاره به تعداد واژۀ هر کدام از حروف در ابتدای فهرست، واژه‌ها در دسته‌های بیست‌تایی از هم جدا شده‌اند.

توجه: ویژگی‌های فهرست هنوز به‌طور کامل در دسترس نیست و در دستِ ساخت است. لطفاً صبر پیشه کنید.

A[ویرایش]

(۱۸۲)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی یک هنرمند از آبلی‌سور
  • آخنوسور (سوسمار [شهر] آخِن)
    [Aachenosaurus / Akhenosor]
    تکه‌ای از یک سنگواره‌چوب است.
  • آردونیکس (زمین‌پنجه)
    [Aardonyx / Ardoneeks]
    گیاهخوار | خزنده‌کفلان | آنکیسور | ژوراسیک پیشین
  • «عبدالله‌سور» (سوسمار عبدالله [مالک محل اکتشاف])
    [Abdallahsaurus / Abdolahsor]
    اسم خام؛ احتمالاً همان جیرافاتیتان است.
    گیاهخوار | خزنده‌کفلان | براکیوسور
  • ابدارینوروس (دُم [منطقهٔ] ابدرانت‌نورو)
    [Abdarainurus / Abdareynoroos]
    گیاهخوار | خزنده‌کفلان | تیتانوسور
  • آبلی‌سور (سوسمار آبِل [کاشف و موزه‌دار آرژانتینی آن])
    [Abelisaurus / Abeleesor]
    گوشتخوار | خزنده‌کفلان | آبلی‌سور
  • ابریکتوسور (ناخفته‌سوسمار)
    [Abrictosaurus / Abreektosor]
    گیاهخوار / گوشتخوار | پرنده‌کفلان | هترودونتوسور
  • ابروسور (سوسمار سبک‌سر)
    [Abrosaurus / Abrosor
    گیاهخوار | خزنده‌کفلان | ماکروناریا
  • ابیدوسور (سوسمار [شهر] اَبیدوس)
    [Abydosaurus / Abeedosor]
    گیاهخوار | خزنده‌کفلان | براکیوسور
  • آکانتولیپان (لیپانی خاردار)
    [Acantholipan / Akantoleepan]
    گیاهخوار | پرنده‌کفلان | نودوسور
  • آکانتوفولیس (خارپولک)
    [Acanthopholis / Akantofolees]
    گیاهخوار | پرنده‌کفلان | نودوسور
  • اکیلوسور (سوسمار اِکیلوس [خدای افسانه‌ای یونان])
    [Achelousaurus / Ekeelosor]
    گیاهخوار | پرنده‌کفلان | سراتوپسیدا
  • آکرورپتور (دزد جهنمی / جهنمی‌ربا)
    [Acheroraptor / Akeroraptor]
    گوشتخوار | خزنده‌کفلان | دروموسور
  • آشیلیسور (سوسمار آشیل [قهرمان اسطوره‌ای یونان])
    [Achillesaurus / Asheeleesor]
    مترادف خردسال احتمالی برای آلوارزسور است.
  • آشیلوباتور (قهرمان آشیل [قهرمان اسطوره‌ای یونان])
    [Achillobator / Asheelobator]
  • آکریستاووس (نیای بی‌تیغ)
    [Acristavus / Akreestavoos]
  • آکروکانتوسور (سوسمار بلندتیغه)
    [Acrocanthosaurus / Akrokantosor]
  • آکروتولوس (گِردگنبد)
    [Acrotholus / Akrotoloos]
  • اکتیوسور (سوسمار ساحلی)
    [Actiosaurus / Akteeyosor]
    جانوری از دستهٔ گردن‌گوشان (کوریستودرا) است.
  • آدامانتی‌سور (سوسمار [منطقهٔ] آدامانتینا)
    [Adamantisaurus / Adamanteesor]
  • آداسور (سوسمار آدا [روح خبیث در افسانهٔ مغولی])
    [Adasaurus / Adasor]

- - - - - - -

- - - - - - -

بازسازی طرح زنده از آجکاسراتوپس

- - - - - - -

- - - - - - -

بازسازی طرح زنده از آنکیسراتوپس

- - - - - - -

- - - - - - -

- - - - - - -

بازسازی طرح زنده از آرینوسراتوپس

- - - - - - -

بازسازی طرح زنده از اوسترورپتور

- - - - - - -

B[ویرایش]

(۸۳)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

C[ویرایش]

جمجمه یک سنتروسور.
مرمت هنرمند از سراتوسور.
اسکلت سوار شده یک تهی پیکر در موزه تاریخ طبیعی کلیولند.

D[ویرایش]

مرمت هنرمند از دینوکریوس.
مرمت هنرمند از دینونیکوس.

E[ویرایش]

کپی دقیق از اسکلت یک پگاه دزد.
مرمت یک هنرمند از یک زره‌کله.

F[ویرایش]

(۲۴)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

یک کپی از فروتادندان.

G[ویرایش]

اسکلت غول‌زرافه.

H[ویرایش]

اسکلت بلندتاج‌دندان.

I[ویرایش]

اسکلت سوار شده یک ایگوآنودون در وضعیتی چهار جانبه و مدرنیته در انستیتو رویال علوم طبیعی بلژیک در بروکسل.

J[ویرایش]

احیا زندگی جینفنگ‌بال.

K[ویرایش]

اسکلت کنتروسور .

L[ویرایش]

مرمت هنرمند از لامبئوسور.
بازسازی دو لینهنیکوس که در دوره کامپانین می‌زیستند.

M[ویرایش]

مرمت هنرمند از یک درازمهره.
اسکلت گچی قالب ریزی شده یک موتابوراسور

N[ویرایش]

احیا زندگی نیمینگوسور.

O[ویرایش]

مرمت هنرمند از امیسور.

P[ویرایش]

احیا زندگی پاکی‌سفالوسور.
جمجمه پیشاخزنده‌تاج .

Q[ویرایش]

(۱۱)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی یک هنرمند از کیانژوسور

R[ویرایش]

احیا زندگی راپتوسور.

S[ویرایش]

مرمت هنرمند از استگوسور.
اسکلت قالب ریزی شده یک استروتیومیموس.
اسکلت یک تمساح‌وش.

T[ویرایش]

اسکلت یک تیرانوسور که در شهر پیتسبرگ ایالات متحده آمریکا نگهداری می‌شود.
مرمت هنرمند از تکودونتوسور.
اسکلت یک تریسراتوپس در موزه علوم طبیعی هیوستون

U[ویرایش]

(۱۸)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی طرح زنده از یودانوسراتوپس
بازسازی طرح زنده از یوتاسراتوپس

V[ویرایش]

(۲۵)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی طرح زنده از واگاسراتوپس
بازسازی یک هنرمند از ولاسیرپتور

- - - - - - -

بازسازی یک هنرمند از وولکانودون

W[ویرایش]

(۲۰)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی یک هنرمند از هیپسلوسپینوس
بازسازی یک هنرمند از ووئرهوسور

X[ویرایش]

(۲۰)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی طرح زنده از زینوسراتوپس
بازسازی یک هنرمند از زوولانگ
  • زانمنگلانگ (چابک‌اژدر)
    [Xunmenglong / Zanmenglang]
  • زوولانگ (اژدهای زوو [لقب پروفسور وانگ یوئِلون])
    [Xuwulong / Zovoolang]

Y[ویرایش]

(۲۷)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی یک هنرمند از یی
بازسازی طرح زنده از یین‌لانگ

- - - - - - -

بازسازی طرح زنده از یورگووچیا

Z[ویرایش]

(۲۸)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

بازسازی یک هنرمند از زیاپلتا (هورسپر)
  • زالموکسس (منسوب به زالموکسیس [از خدایان یونان باستان])
    [Zalmoxes / Zalmokses]
  • زانابزار (شخصیت مذهبی‌تاریخی مغولستان)
    [Zanabazar / Zanabezar]
  • زانکلودون (داس‌دندان)
    [Zanclodon / Zanklodon]
    جانوری غیردایناسور است.
  • زاپالاسور (سوسمار [شهر] زاپالا)
    [Zapalasaurus / Zapalasor]
  • زاپسالیس (تیزگاز)
    [Zapsalis / Zapsalees]
  • زاراپلتا (سپرخارپشتک)
    [Zaraapelta / Zarapelta]
  • زاتوموس (تیزبُر)
    [Zatomus / Zatomoos]
    جانوری غیردایناسور از دستهٔ شاه‌خزندگان است.
  • زبی (برگرفته از نام جورج زِبیشفِسکی [دیرین‌شناس پرتغالی])
    [Zby / Zebee]
  • زفیروسور (دُبورخزنده [دُبور: باد غربی])
    [Zephyrosaurus / Zefeerosor]
  • ژانگ‌هنگ‌لانگ (اژدهای ژانگ‌هِنگ [فیلسوف چینی])
    [Zhanghenglong / Zhanghenglang]
بازسازی طرح زنده از زبی و مقایسه اندازه آن با انسان

- - - - - - -

بازسازی طرح زنده از زونیسراتوپس

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ Tereschenko, VS & Alifanov, VR (2003). "Bainoceratops efremovi, a new protoceratopid dinosaur (Protoceratopidae, Neoceratopsia) from the Bain-Dzak Locality (South Mongolia)". Paleontological Journal. 37 (3): 293–302.
  2. ↑ Bell, P.R. , Brougham, T. , Herne, M.C. , Frauenfelder, T. , & Smith, E.T. (2019). Fostoria dhimbangunmal, gen. et sp. nov. , a new iguanodontian (Dinosauria, Ornithopoda) from the mid-Cretaceous of Lightning Ridge, New South Wales, Australia. Journal of Vertebrate Paleontology: e1564757. doi:10.1080/02724634.2019.1564757
  3. ↑ فدریکو جیانکینی، آریل مندز، لئوناردو فیلیپی، آریانا پائولینا کارباخال، روبن خوارز والِیری، آلبرتو گریدو (۲۰۲۱ میلادی) / دایناسوری جدید از دستهٔ آبل‌خزندگان و سخت‌پشت‌سوسماریان (کرتاسهٔ پسین، سانتونین، سازند باجودلاکارپا)، پاتاگونیای شمالی، آرژانتین
    ژورنال دیرین‌شناسی مهره‌ای:e1877151
    شبر: 10.1080/02724634.2020.1877151
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فهرست_دایناسورها&oldid=39467056»