پیمان سمیپالاتینسک
نام بلند:
| |
|---|---|
 | |
| تاریخ امضا | ۸ سپتامبر ۲۰۰۶ |
| مکان امضا |  قزاقستان |
| تاریخ اجرا | ۶ می ۲۰۱۴ |
| امضاکنندگان | ۵ |
| گروه‌ها | ۵ (تمام اعضا) |
پیمان منطقه بدون جنگ‌افزار هسته‌ای آسیای مرکزی به نام‌های دیگر پیمان سمیپالاتینسک یا پیمان سِمی، یک تعهد الزام‌آور حقوقی برای کشورهای منطقه آسیای مرکزی یعنی قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان[۱]، ترکمنستان و ازبکستان[۲] مبنی بر منع تولید، ذخیره، آزمایش و در اختیارگیری جنگ‌افزار هسته‌ای است. این پیمان در ۸ سپتامبر ۲۰۰۶ در سایت تست سمیپالاتینسک قزاقستان امضا و با تصویب آن توسط هر ۵ کشور، در ۲۱ مارس ۲۰۰۹ اجرایی شد.
تاریخچه[ویرایش]
اقدامات در جهت ایجاد یک منطقه بدون جنگ‌افزار هسته‌ای در سال ۱۹۹۲ با اعلامیه آلماتی آغاز شد. در سال ۱۹۹۷ مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اجماع، طی قطعنامه‌ای ایجاد چنین منطقه‌ای را در آسیای مرکزی خواستار شد[۳] که در سال ۲۰۰۰ به تصویب رسید.[۴]
با آگاهی از عدم حمایت توسط قدرت‌های هسته‌ای برای ایجاد پیمانی مانند پیمان بانکوک، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در مذاکرات شرکت داشتند.
در حالی که روسیه و چین از این پیمان با استقبال کردند، آمریکا، بریتانیا و فرانسه با آن مخالفت کرده و گفتند که بر اساس توافق‌های بین‌المللی پیشین، چون روسیه عضو اتحادیه کشورهای مستقل همسود است، حقوق و تعهدات پیمان سمی برای امضا کنندگان آن، الزام‌آور نیست.[۵]
همچنین آمریکا به اصل ایجاد هر محدوده‌ای که برهم زننده ترتیبات امنیتی موجود به ضرر امنیت منطقه‌ای و جهانی باشد یا باعث از دست رفتن حق ذاتی فردی یا جمعی تضمین شده در دفاع از خود بر اساس منشور ملل متحد باشد مخالف بود.
همچنین آمریکا به امکان ایران به درخواست برای پیوستن به این پیمان اعتراض کرد که در نتیجه این ماده حذف شد.[۵]
در نهایت، آمریکا، بریتانیا و فرانسه در مورد ممنوعیت امکان حمل و نقل سلاح‌های هسته‌ای از طریق خاک کشورهای عضو این پیمان اطمینان یافتند.
با وجود تلاش‌های آمریکا، بریتانیا و فرانسه برای جلوگیری از پیمان، در نهایت در سپتامبر ۲۰۰۶ امضا شد. با وجود استقبال از امضای این پیمان در جهان، آنها در دسامبر ۲۰۰۶ به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل، رای منفی دادند.[۶]
همه پنج عضو دائم شورای امنیت (که همگی دارای جنگ‌افزار هسته‌ای هستند) پروتکل معاهده را در ۶ مه ۲۰۱۴ امضا کردند. این پروتکل به صورت الزام‌آور، هرگونه استفاده یا تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای از سوی قدرت‌های هسته‌ای علیه اعضای این پیمان را منع می‌کند.[۷]
تا ماه مه ۲۰۱۶ تمام اعضای دائمی شورای امنیت به جز آمریکا پروتکل را تصویب کرده‌اند.[۸]
وضعیت اعضا[ویرایش]
اعضای رسمی[ویرایش]
| نام کشور | تاریخ امضا | تاریخ تصویب |
 قزاقستان
|
۸ سپتامبر ۲۰۰۶ | ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ |
 قرقیزستان
|
۸ سپتامبر ۲۰۰۶ | ۲۲ مارس ۲۰۰۷ |
 تاجیکستان
|
۸ سپتامبر ۲۰۰۶ | ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸ |
 ترکمنستان
|
۸ سپتامبر ۲۰۰۶ | ۱۹ آوریل ۲۰۰۸ |
 ازبکستان
|
۸ سپتامبر ۲۰۰۶ | ۲ آوریل ۲۰۰۷ |
کشورهای امضا کننده پروتکل[ویرایش]
| نام کشور | تاریخ امضا | تاریخ تصویب |
 چین
|
۶ مه ۲۰۱۴ | ۱۷ اوت ۲۰۱۵ |
 فرانسه
|
۶ مه ۲۰۱۴ | ۱۷ نوامبر ۲۰۱۴ |
 روسیه
|
۶ مه ۲۰۱۴ | ۲۲ ژوئن ۲۰۱۵ |
 بریتانیا
|
۶ مه ۲۰۱۴ | ۳۰ ژانویه ۲۰۱۵ |
 ایالات متحده آمریکا
|
۶ مه ۲۰۱۴ |
جستارهای وابسته[ویرایش]
- پیمان پلیندابا
- پیمان راروتونگا
- پیمان تلاتلولکو
- پیمان منع جامع آزمایش هسته‌ای
- پیمان منع جزئی آزمایش هسته‌ای
- پیمان کنترل تسلیحات در کف دریا
پانویس[ویرایش]
- ↑ «Parliament ratifies CANWFZ treaty, endorse external borrowing program». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۱۶.
- ↑ Peter Crail and Daryl G. Kimball (November 2007). "Nuclear-Weapon-Free Zones (NWFZ) At a Glance". Arms Control Association.
- ↑ «United Nations General Assembly Session 52 Resolution 38. A/RES/52/38 page 29. 9 December 1997. Retrieved 2007-10-20». www.un.org.
- ↑ «United Nations General Assembly Session 55 Resolution 33. A/RES/55/33 page 39. 20 December 2000. Retrieved 2007-10-20». http://www.un.org. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک) - ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Scott Parrish and William Potter (5 September 2006). "Central Asian States Establish Nuclear-Weapon-Free-Zone Despite U.S. Opposition". James Martin Center for Nonproliferation Studies.
- ↑ «United Nations General Assembly Session 61 Verbotim Report 67. A/61/PV.67 page 29. 6 December 2006 at 15:00. Retrieved 2007-10-20». http://www.un.org. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک) - ↑ http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2014/05/225681.htm
- ↑ http://disarmament.un.org/treaties/t/canwfz_protocol
منابع[ویرایش]
- Nuclear Threat Initiative ،Treaty on a Nuclear-Weapon-Free Zone in Central Asia (CANWFZ)، متن اصلی پیمان
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Central Asian Nuclear Weapon Free Zone». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ مه ۲۰۱۶.
پیمان‌های کاهش جنگ‌افزار هسته‌ای | |
|---|---|
| پیمان‌ها |
|
| وابسته | |
- آسیای مرکزی
- پیمان‌های پدیدآورنده منطقه‌های بدون جنگ‌افزار هسته‌ای
- پیمان‌های کنترل تسلیحات
- خط مشی جنگ‌افزارهای هسته‌ای
- روابط ازبکستان و تاجیکستان
- روابط ازبکستان و قرقیزستان
- روابط ازبکستان و قزاقستان
- روابط تاجیکستان و قرقیزستان
- روابط قرقیزستان و قزاقستان
- معاهدههای ازبکستان
- معاهدههای تاجیکستان
- معاهدههای ترکمنستان
- معاهدههای قرقیزستان
- معاهدههای قزاقستان
- معاهدههای لازمالاجرا در ۲۰۰۹ (میلادی)
- معاهدههای مصوبشده در ۲۰۰۶ (میلادی)
- روابط ترکمنستان و قزاقستان
- روابط ازبکستان و ترکمنستان
- روابط تاجیکستان و قزاقستان