درگاه:هخامنشیان/شاهان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شاهان ۱

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۱ هَخامَنِش نام کسی است که دودمان هخامنشی خود را به نام او می‌خواندند. واژه هخامنش معنای دارنده اندیشه راست را می‌رساند. هخامنش می‌باید نیای بزرگ هخامنشیان و سرپرست طایفه پاسارگاد بوده باشد.

اخلاف او سرانجام به تاسیس شاهنشاهی نیرومندی در آسیا موفق گردیدند که از ۵۵۹ ق.م تا سال ۳۳۰ ق.م دوام آورد. وی نیای کوروش بزرگ و داریوش بزرگ است. هخامنش توسط پادشاه دیااکو پادشاه اول مادها (اولین پادشاه ایران ) به فرمانداری پارسه منصوب می‌شود و در حمله‌ای که تعدادی از جنگجویان پارسی علیه تعدادی از سربازان سناخریب پادشاه آشور ترتیب داده بودند سرکردگی آنان را بر عهده داشت. حکومت هخامنش در آنشان درست در زمانی بود که طایفه دیگری از آریایها (مادها) در غرب ایران در حال تشکیل قدرت مقتدری بودند. پس از هخامنش حکومت آنشان به فرزندش چیش‌پیش رسید.

شاهان ۲

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۲

داریوش یکم (به پارسی باستان: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁)، ناموَر داریوش بزرگ، پسر ویشتاسپ، همسر آتوسا و داماد کوروش بزرگ، سومین پادشاه هخامنشی بود. وی در سال ۵۲۲ پیش از میلاد، با کمک چندی از بزرگان هفت خانوادهٔ اشرافی پارسی با کشتن گئومات مغ بر تخت نشست. پس از آن به فرونشاندن شورش‌های درون‌مرزی پرداخت. فرمانروایی شاهنشاهی را استحکام بخشید و سرزمین‌هایی چند به شاهنشاهی افزود. آغاز ساخت پارسه (تخت جمشید) در زمان پادشاهی او بود.

از دیگر کارهای او حفر راه‌آبی بود که دریای سرخ را به رود نیل و از آن سو به دریای مدیترانه پیوند می‌داد. آرامگاه او در دل کوه رحمت در جایی به نام نقش رستم در مرودشت فارس (نزدیک شیراز) است. پس از جهانگیری کوروش و کمبوجیه سراسر آسیا (آسیای صغیر) مگر عربستان جزو قلمرو او محسوب می‌گردید.

داریوش در بازسازی معابد یهودیان که توسط بخت النصر ویران شده بود، به یهودیان یاری کرد. نام داریوش بزرگ در کتاب مقدس عهد عتیق، در ۲۵ آیه، ذکر شده‌است. در کتاب مقدس دربارهٔ ثبات و تزلزل ناپذیری قوانین ماد و پارس در کتاب دانیال و استر سخن رفته‌است.

شاهان ۳

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۳

خَشایارشای یکم (به پارسی باستان: 𐎧𐏁𐎹𐎠𐎼𐏁𐎠)، یا خَشایارشای بزرگ ملقب به شاه شاهان پسر داریوش بزرگ و آتوسا دختر کوروش بزرگ، چهارمین پادشاه هخامنشی بین سال‌های (۴۸۵ تا ۴۶۵ پیش از میلاد) بود. داریوش پسران بسیاری داشت که بزرگترین آنها آرتابرزن بود که از دختر گئوبروو، همسر نخست داریوش بود، ولی داریوش، خشایارشا را که بزرگترین فرزند آتوسا دختر کوروش بود به جانشینی برگزید. نام خشایارشا از دو جزء "خشای" به معنی (شاه) و "آرشا" به معنی (مرد) تشکیل شده و به معنی «شاه مردان» است، معنای این نام می‌تواند «کسی که در میان شاهان پهلوان است»

خشایارشا پس از ۲۰ سال پادشاهی، در اکتبر ۴۶۵ پیش از میلاد توسط رئیس گارد سلطنتی اردوان و یک خواجه به نام میترا یا اسپنت میترا که با یکدیگر همدست شده بودند، در خوابگاه خویش کشته شد. سپس اردوان پسر بزرگ خشایارشا داریوش را کشت. چون پسر دوم پادشاه، ویشتاسپ که والی باکتریه بود، نیز از پایتخت دور بود و اردوان چند ماه سمت نیابت سلطنت را داشت. او بطور موقت، اردشیر، پسر سوم خشایارشا را بر تخت نشاند و خودش از طریق پسران خویش قصد داشت به هنگام فرصت وی را نیز از میان بردارد، اما اردشیر از این توطئه آگاهی یافت و در دفع او پیشدستی کرد. در طی یک زد و خورد داخلی که در چهار دیوار حرمخانه در گرفت، اردشیر اردوان و پسرانش را کشت و خود را شاهنشاه خواند. (اردشیر یکم)

شاهان ۴

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۴

اردشیر یکم یا ارتخشتره (به پارسی باستان: 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂)، پسر خشایارشا و ملکه آمستریس، پنجمین پادشاه هخامنشی از سال ۴۶۵ تا ۴۲۴ پیش از میلاد بود.

او سومین پسر خشایارشا بود. پس از به قتل رسیدنِ پدر و برادرش داریوش که جانشینِ قانونی بود، به دستِ اردوان فرمانده گارد نگهدار شاه، بر تختِ شاهی نشست. اردوان بطور موقت، اردشیر، را بر تخت نشاند و خودش از طریق پسران خویش قصد داشت به هنگام فرصت وی را نیز از میان بردارد، اما اردشیر از این توطئه آگاهی یافت و در دفع او پیشدستی کرد. اردشیر، اردوان و پسرانش را کشت و خود را شاهنشاه خواند. اردشیر ۴۱ سال فرمانروایی کرد.

در زمان اردشیر یکم در حدود سال ۴۴۱ پیش از میلاد، گاهشمار امپراتوری اصلاح شد و نامِ ماه‌های سال به نام‌های ایزدان مزدیسنا نامگذاری شدند که تا به امروز باقی است.

در سال ۴۶۰ پیش از میلاد شورش تازه‌ای در مصر روی داد که در دربار ایران مایهٔ نگرانی شد. ایناروس یک شاهزادهٔ اهل لیبی مصری‌هایی را که از طرز حکومت هخامنش برادر خشایارشا ساتراپ مصر ناراضی بودند، گرد خویش جمع کرد و خود را فرعون خواند و از آتن کمک خواست که آنها نیز دویست کشتی یا بیشتر به یاری او گسیل کردند. اردشیر با هزینهٔ سنگین و در دنبال جنگی سخت، در سال ۴۵۴ پیش از میلاد، سرانجام توانست ایناروس را منکوب و اسیر نماید و بار دیگر در مصر چنان حکومت کند که مصری‌ها او را بستایند و هرودوت که خود در همین ایام به مصر مسافرت کرده‌است، مردم را از وی راضی بیابد.

شاهان ۵

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۵

اردشیر سوم یا اُخُوس یا وهوک پسر اردشیر دوم و استاتیرا همسر او بود. وی پس از اینکه به تخت نشست، خود را در سنگ‌نبشته تخت جمشید ارتَ خْشثَر یا اردشیر نامید. نویسندگان یونانی، نام او را آرتاکسرک سس یا آرتاسس‌سس نوشته‌اند.

سلطنت اردشیر سوم، تماماً صرف خوابانیدن شورش‌ها، در ممالک تابعه گردید. اردشیر در سال ۳۳۸ پیش از میلاد و در بیستمین سال سلطنتش، توسط باگواس خواجه که حاجب و محرم و وزیر او بود، بر دست یک طبیب فریب خورده، مسموم شد و شاه بر اثر آن درگذشت.

پس از داریوش بزرگ، اردشیر سوم یگانه شاهی بود که از قشون‌کشی‌های بزرگ با پیروزی بیرون آمد و فوت او در این موقع حساس تاریخی، برای ایران فقدانی بزرگ بشمار می رفت.

شاهان ۶

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۶

اردشیر دوم یا ارشک یا اردشیر منمون پادشاه هخامنشی، پسر بزرگ داریوش دوم و پروشات بود که پس از مرگ پدر در سن چهل سالگی به سلطنت رسید. یونانی‌ها وی را منمون به معنی باحافظه خوانده‌اند زیرا چنانکه می‌نویسند حافظه‌ای فوق العاده داشته‌است. سلطنت او در عین آنکه آگنده از توطئه و طغیان و جنایت بود، به سبب اوضاع و احوال مساعد، در آنچه به روابط با دنیای غرب مربوط می‌شد، روی هم رفته، سلطنتی موفق بود.

اردشیر دوم پس از ۴۵ سال شاهنشاهی در سال ۳۵۸ پیش از میلاد، در سن ۸۷ سالگی درگذشت و پسرش اٌخٌوس با نام اردشیر سوم به جای او نشست.

شاهان ۷

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۷ کمبوجیه دوم یا کمبوزیه یا کامبیز (به پارسی باستان:𐎣𐎲𐎢𐎪𐎹) از سال ۵۳۰ تا سال ۵۲۲ پیش از میلادی، پادشاه هخامنشی بود. وی پسر بزرگتر کوروش بزرگ و کاسادان بود.

کمبوجیه در بهار سال ۵۲۲ پیش از میلاد، در پایان سه سال دوری از وطن بخاطر خبرهای بدی که از ایران می‌رسید و طغیان بدفرجامی که در آنجا روی داده‌بود و حضور او را در آنجا الزامی می‌کرد، روی به ایران آورد. او شنیده بود که یکی از مغان اهل ماد خود را بردیا پسر کوروش گفته و بر تخت سلطنت نشسته و مردم همه به طرف او رفته‌اند. کمبوجیه در موقعیت بسیار دشواری واقع شد چون خود می‌دانست که بردیا را کشته، ولیکن نمی‌توانست این مطلب را علناً ابراز کند. به همین دلیل پیش از آنکه با محرک این طغیان که مردم او را بردیا پسر کوروش می‌خواندند، روبرو شود در بین راه در حدود دمشق بطور مرموزی مرد.

شاهان ۸

درگاه:هخامنشیان/شاهان/۸

داریوش سوم یا دارا آخرین پادشاه شاهنشاهی هخامنشی بود. او فرزند آرشام (نوهٔ داریوش دوم)، و سی‌سی‌گامبیس، دختر اردشیر دوم بود. او در سال ۳۸۰ پیش از میلاد در پارسه متولد شد و در سال ۳۳۰ پیش از میلاد در دامغان بدست اردشیر پنجم کشته شد. در شاهنامهٔ فردوسی و تاریخ سنتی ایرانیان، داریوش سوم با نام «دارا» شناخته می‌شود و پدر او داراب معرفی شده‌است.

با مرگ داریوش، شاهنشاهی هخامنشیان نیز برافتاد. نام دختر داریوش سوم استاتیرای سوم بود. او یکی از سه زن ایرانی‌ای بود که اسکندر به عقد خود درآورد. روشنک یا رکسانا دختر والی باختر و پروشات دوم، دختر اردشیر سوم دو همسر دیگر او بودند.

شاهان ۹

شاهان ۱۰

شاهان ۱۱

شاهان ۱۲

شاهان ۱۳

شاهان ۱۴

شاهان ۱۵

شاهان ۱۶

شاهان ۱۷

شاهان ۱۸

شاهان ۱۹

شاهان ۲۰

شاهان ۲۱

شاهان ۲۲

شاهان ۲۳

شاهان ۲۴

شاهان ۲۵

شاهان ۲۶

شاهان ۲۷

شاهان ۲۸

شاهان ۲۹

شاهان ۳۰

شاهان ۳۱

شاهان ۳۲

شاهان ۳۳

شاهان ۳۴

شاهان ۳۵

شاهان ۳۶

شاهان ۳۷

شاهان ۳۸

شاهان ۳۹

شاهان ۴۰

شاهان ۴۱

شاهان ۴۲

شاهان ۴۳

شاهان ۴۴

شاهان ۴۵

شاهان ۴۶

شاهان ۴۷

شاهان ۴۸

شاهان ۴۹

شاهان ۵۰

شاهان ۵۱

شاهان ۵۲

شاهان ۵۳

شاهان ۵۴

شاهان ۵۵

شاهان ۵۶

شاهان ۵۷

شاهان ۵۸

شاهان ۵۹

شاهان ۶۰

شاهان ۶۱

شاهان ۶۲

شاهان ۶۳

شاهان ۶۴

شاهان ۶۵

شاهان ۶۶

شاهان ۶۷

شاهان ۶۸

شاهان ۶۹

شاهان ۷۰

شاهان ۷۱

شاهان ۷۲

شاهان ۷۳

شاهان ۷۴

شاهان ۷۵

شاهان ۷۶

شاهان ۷۷

شاهان ۷۸

شاهان ۷۹

شاهان ۸۰

شاهان ۸۱

شاهان ۸۲

شاهان ۸۳

شاهان ۸۴

شاهان ۸۵

شاهان ۸۶

شاهان ۸۷

شاهان ۸۸

شاهان ۸۹

شاهان ۹۰

شاهان ۹۱

شاهان ۹۲

شاهان ۹۳

شاهان ۹۴

شاهان ۹۵

شاهان ۹۶

شاهان ۹۷

شاهان ۹۸

شاهان ۹۹