اتصال‌دهنده قلاب-حلقه
چسب نر و ماده قلاب-حلقه (به انگلیسی Hook-and-loop fasteners) یا اتصال‌دهنده‌های لمسی(به انگلیسی touch fasteners) که نشان تجاری عام ولکرو (به فرانسوی: Velcro) نیز برای آن بکار می‌رود و چسبک[۱]، بست قلاب‌دار، پارچه چسبی یا چسب پارچه‌ای، نیز نامیده می‌شود از دو پارچه که یکی دارای حلقه‌های ریز و دیگری قلاب‌های ریز دارد تشکیل می‌شود که با قرار گرفتن روی هم قلاب‌ها در حلقه‌ها فرو می‌روند و وقتی جدا می‌شوند سطح پارچه ای مستقلی هستند. اتصال‌دهنده قلاب حلقه در سال ۱۹۴۸ میلادی توسط مهندس برق سوئیسی ژُرژ د-مِسترال اختراع شده و در سال ۱۹۵۵ توسط وی به ثبت رسیده‌است.
کلمه Velcro از مجموع دو کلمه فرانسوی Velours بمعنی مخمل و Crochet بمعنی قلاب گرفته شده‌است. بست ولکرو از دولایه تشکیل شده که معمولاً به شکل دو نوار یا دو مربع در دو طرف جسمی که لازم است بهم وصل گردد قرار داده می‌شوند. لایه اول از قلاب‌های بسیار کوچک و لایه دوم از حلقه‌های ریز تشکیل شده‌است. وقتی بهم فشرده شوند قلاب‌ها در حلقه‌ها فرورفته و بست محکم می‌گردد.[۲][۳][۴]
نمونه‌های اولیه از پارچه کتانی ساخته شده بود[۵]که بعلت مقاومت کم آنها، با الیاف نایلون و پلی استر جایگزین گردید.[۶] این بست در البسه و وسائل زندگی جایگزین دکمه، زیپ، بندکفش و کیف شده‌است. حق ثبت مخترع در سال ۱۹۷۸ پایان یافته ولی ولکرو به عنوان یک علامت جهانی در بسیاری از کشورها و زبان‌های مختلف کاربرد دارد.[۷]
تاریخچه[ویرایش]
اختراع آن توسط مهندس برق سوئیسی ژُرژ دُ-مِسترال صورت گرفته‌است.[۳] وی در سال ۱۹۴۱ در حین بازگشت از شکار و عبور از مزرعه متوجه چسبیدن گل‌های خشگ گیاه باباآدم (Arctium) به لباس خود و موهای سگش گردید.[۵] با بررسی آنها در زیر میکروسکپ، فراوانی قلاب‌های آن و روش چسبندگی آنها را مشاهده کرد. او کشف خود را در کارخانه‌ای در لیدن تبدیل به نوار کتانی حاوی قلاب نمود و آن را چندین بار امتحان کرد، ولی نوار کتان جواب نداد و بعد از چند بار چسبیدن خاصیت خود را از دست داد. بنابراین او از الیاف نایلون به عنوان قلاب استفاده کرد.[۶] فرایند اصلاح نوع و مکانیسم قلاب‌ها و حلقه‌ها ۱۰ سال طول کشید.
در سال ۱۹۵۸ روزنامه‌ها خبر دادند که زیپ بدون زیپ اختراع شده‌است.[۸] بزودی تولیدکنندگان در سراسر دنیا به‌خصوص در منچستر، سوئد، کانادا و آمریکا تولید و عرضه آن را آغاز کردند. بعد از اتمام حق ثبت آن در سال ۱۹۷۸، تولید انواع مشابه در تایوان، چین، و کره جنوبی ساخته و عرضه شد.
مخترع آن گفته بود «توصیه من به مدیران اینست که هرگاه یکی از کارمندان مرخصی دو هفته‌ای برای رفتن به شکار خواستند فوراً موافقت کنید.»
قدرت[ویرایش]
ولکرو به اندازه ۲ اینچ مربع می‌تواند یک شخص ۷۹ کیلوگرمی را علیه گرانش زمین نگهدارد.[۹] مقدار نیرو بستگی به طرز قرار گرفتن حلقه‌ها و قلاب‌ها دارد و اینکه چه سطحی از آنها باهم درگیر شده‌اند. لرزش و حرکت آهسته بعلت چسبندگی بیشتر آنها قدرت بست را زیاد می‌کند. لباس کامل از این بست می‌تواند شخص را به دیوار بچسباند.
موارد مصرف[ویرایش]
تقریباً در هر جسمی که لازم است به‌طور موقت به همدیگر بسته شوند، کاربرد دارد. مصرف عمده آن در البسه و کفش و کیف به جای دکمه و بند بکار می‌رود. در ارتش، وسائل خانه و حتی در ایستگاه فضائی ناسا از ولکرو استفاده می‌شود.[۱۰]
منابع[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Velcro». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۲.
- ↑ «چسبک 2» [عمومی] هم‌ارزِ «velcro»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر سیزدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (ذیل سرواژهٔ چسبک 2)
- ↑ "Velcro." The Oxford English Dictionary. 2nd ed. 1989.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Stephens, Thomas (2007-01-04). "How a Swiss invention hooked the world". swissinfo.ch. Retrieved 2012-04-26.
- ↑ "Who is Velcro USA Inc. ?". Velcro. Archived from the original on 7 February 2009. Retrieved 2009-09-07.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Strauss, Steven D. (2001). The Big Idea: How Business Innovators Get Great Ideas to Market. Kaplan Business. pp. 15-pp.18. ISBN 0-7931-4837-5. Retrieved 2012-04-26.
{{cite book}}: Unknown parameter|month=ignored (help) - ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Schwarcz, Joseph A. (2003). Dr. Joe & What You Didn't Know: 99 Fascinating Questions About the Chemistry of Everyday Life. Ecw Press. p. 178. ISBN 1-55022-577-4. Retrieved 2012–27 April.
But not every Velcro application has worked ... A strap-on device for impotent men also flopped.
{{cite book}}: Check date values in:|accessdate=(help); Unknown parameter|month=ignored (help) - ↑ About us, Velcro UK company site, retrieved 25 April 2012
- ↑ Sylvia Porter, "Your Money's Worth", Syracuse Herald-Journal, August 25, 1957, p21
- ↑ Freeman, Allyn (1997). Why Didn't I Think of That: Bizarre Origins of Ingenious Inventions We Couldn't Live Without. Wiley. pp. 99-pp.104. ISBN 0-471-16511-5. Retrieved 2012-04-27.
{{cite book}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (help); Unknown parameter|month=ignored (help) - ↑ Jones, Thomas (2002). The Complete Idiot's Guide to NASA. Alpha. p. 18. ISBN 0-02-864282-1. Retrieved 2008-05-09.
{{cite book}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (help); Unknown parameter|month=ignored (help)