زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم

زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم
زبان	فارسی
شاعر	حافظ
بحر	رَمَل مُثَمَّن مَخبون محذوف

غزلی با مطلع «زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم»، غزل شمارهٔ ۳۱۶ از دیوانِ حافظ در تصحیحِ محمد قزوینی و قاسم غنی است.

متن شعر

زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم		ناز بنیاد مکن تا نکنی بنیادم
می مخور با همه کس تا نخورم خون جگر		سر مکش تا نکشد سر بفلک فریادم
زلف را حلقه مکن تا نکنی در بندم		طرّه را تاب مده تا ندهی بر بادم
یار بیگانه مشو تا نبری از خویشم		غم اغیار مخور تا نکنی ناشادم
رخ برافروز که فارغ کنی از برگ گُلم		قد برافراز که از سرو کنی آزادم
شمع هر جمع مشو ور نه بسوزی ما را		یاد هر قوم مکن تا نروی از یادم
شهره شهر مشو تا ننهم سر در کوه		شور شیرین منما تا نکنی فرهادم
رحم کن بر من مسکین و بفریادم رس		تا بخاک در آصف نرسد فریادم
حافظ از جور تو حاشا که بگرداند روی		من از آن روز که دربند توام آزادم

وزن

این شعر بر وزن (فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن) و در بحر رمل مثمن مخبون محذوف سروده شده است.

در اجراها

قوامی در برنامهٔ شمارهٔ ۳۴۶ از مجموعهٔ گل‌های رنگارنگ این غزل را در آوازِ ابوعطا اجرا کرده‌است.

در دیگر آثار هنری

بر پرّه‌های بادبزنی روغنی، اثر «آقا سید محمد» و متعلق به سال ۱۲۸۶ ه‍.ق/۱۸۶۹ م که در مجموعهٔ خلیلی (LAQ 461) نگهداری می‌شود، بیت اول این غزل نقش بسته‌است.

محسن نامجو، ترانه زلف را در آلبوم‌های ترنج، الکی و آوازهایی از شرق براساس این شعر حافظ خوانده است.

منابع

• آذرنوش، آذرتاش؛ اینجنیتو، دومینیکو؛ باقری، بهادر؛ بلوکباشی، علی؛ بیات، علی؛ پاکتچی، احمد؛ خرمشاهی، بهاءالدین؛ دادبه، اصغر؛ ساجدی، طهمورث؛ سجادی، صادق؛ سمسار، محمدحسن؛ شمس، اسماعیل؛ عبدالله، صفر؛ کردمافی، سعید؛ کیوانی، مجدالدین؛ مسعودی آرانی، عبدالله؛ میثمی، حسین؛ میرانصاری، علی؛ نکوروح، حسن؛ هاشم‌پور سبحانی، توفیق؛ بخش هنر و معماری (۱۳۹۰). «حافظ». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۹. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۲۶۰۴۷.
• دادجو، درّه (۱۳۹۷). «خوشخوانی‌های دیوان حافظ». در بهاءالدین خرمشاهی. دانشنامهٔ حافظ و حافظ‌پژوهی. ج. ۲. تهران: نخستان پارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۹۷۶۴-۴-۷.
• حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد. قزوینی، محمد؛ غنی، قاسم، ویراستاران. دیوان حافظ. تهران: سینا.