گاندو (مجموعه تلویزیونی)

گاندو
ژانر	اجتماعی اکشن جنایی معمایی سیاسی امنیتی
نویسنده	آرش قادری
کارگردان	جواد افشار
بازیگران	داریوش فرهنگ وحید رهبانی پیام دهکردی محمدرضا شریفی‌نیا پندار اکبری لیلا اوتادی فرهاد قائمیان علیرام نورایی سارا خوئینی‌ها آزیتا ترکاشوند خسرو شهراز نگار عابدی سوگل طهماسبی رضا توکلی کامبیز دیرباز صالح میرزاآقایی سیدمهرداد ضیایی کمند امیرسلیمانی اتابک نادری جمشید جهان‌زاده جواد طاهری رابعه اسکویی
کشور سازنده	ایران
زبان اصلی	فارسی
شمار فصل‌ها	۲
شمار قسمت‌ها	۳۰ قسمت (فصل اول) ۳۷ قسمت (فصل دوم)
تولید
تهیه‌کننده	مجتبی امینی
فیلم‌برداری	فرشاد گل‌سفیدی
تدوین‌گر	سید حامد محسن پور
مدت	۵۰ دقیقه
تولیدکننده	آوینی فیلم
پخش
شبکهٔ اصلی	شبکه سه
انتشار اولیه	۱۵ خرداد ۱۳۹۸ – ۱۵ تیر ۱۳۹۸
انتشار
پیش از	گاندو ۲
پیوندهای بیرونی
وبگاه

گاندو یک مجموعه تلویزیونی محصول گروه فیلم و سریال شبکه سه تلویزیون جمهوری اسلامی ایران (صدا و سیما) در سبک اجتماعی، اکشن و امنیتی است که نخستین قسمت آن در ۱۵ خرداد ۱۳۹۸ از شبکه سه تلویزیون ایران با کارگردانی جواد افشار و نویسندگی آرش قادری پخش شد و در ۱۵ تیر ۹۸ به پایان رسید. فصل دوم این مجموعه تلویزیونی با نام گاندو ۲ از ۳۰ اسفند ۱۳۹۹ در ۱۳ قسمت از شبکه سه پخش شد. فصل دوم این مجموعه به دلیل ژانر سیاسی که داشت، با اعتراض برخی از مسئولان دولت متوقف شد و ادامه آن بعد از انتخابات ۱۴۰۰ پخش شد.

ساخت

مجموعه گاندو به کارگردانی جواد افشار با حضور تعدادی از بازیگران اصلی از ۱۹ شهریور ماه کلید خورد. این در حالی است که علاوه بر تهران، در شهر استانبول کشور ترکیه نیز تصویربرداری سریال ادامه داشت و گروه‌هایی ساخت برخی دکورها را در تهران ادامه دادند. تصویربرداری مجموعه گاندو در فروردین ماه در کشور چین به پایان رسیده بود.

کارگردان مجموعه «گاندو» دربارهٔ بودجه این سریال گفت: من پیش‌تر سریال «آنام» را با بودجه دولت ساختم اما کل بودجه سریال «گاندو» را سازمان صدا و سیما پرداخت کرده‌است. وقتی سریال آنام را کار کردیم، پراید بیست میلیون بود. اما حالا بودجه سریال «گاندو» تنها سی درصد بیشتر از آن سریال است و فکر نمی‌کنم بیشتر از هفت میلیارد بوده باشد.

داستان

سریال «گاندو» یک مجموعه امنیتی است و فیلمنامه آن بر اساس مستندات و وقایع تاریخی و کشف جاسوس‌های داخل و خارج از ایران است و همچنین به موضوع آقازاده‌ها نیز اشاره‌هایی می‌کند. در مجموعه گاندو تمامی اسامی افراد و اشخاص حقیقی در آن عوض شده‌است. به‌طور مثال بخشی در سریال در ارتباط با جیسون رضاییان است که ایران رضائیان را به همراه همسرش (یگانه صالحی) در ۳۱ مرداد ۱۳۹۳ به اتهام جاسوسی از طرف سیا دستگیر کرد که در این مجموعه با نام مایکل هاشمیان شناخته می‌شود.

نام

گاندو، تمساح پوزه کوتاه ایرانی است. جواد افشار در توضیح انتخاب این نام می‌گوید گاندو موجودی است که می‌تواند مدت‌ها با صبر و حوصله‌ای زیاد به کمین شکارش بنشیند و در لحظه مناسب، ضربه خودش را بزند که بر همین اساس به شکارچی کمین‌گر هم مشهور است. ویژگی جاسوسان و حتی ضدجاسوس‌ها نیز همین است که بیشتر در کمین، جستجو، کشف و شهود، طرح و برنامه‌ریزی، کسب اطلاعات، چیدن منابع و سرنخ‌ها و درنهایت تکمیل کردن پازل‌ها به سر می‌برند.

ادعای تخیلی بودن داستان

طی نشست مطبوعاتی سریال «گاندو»، آرش قادری نویسنده این سریال دربارهٔ این موضوع که ۸۰ درصد متن واقعی نیست، اظهار کرد: تیتری که از مصاحبه من منتشر شد واقعی نبود. ما کارمان بر اساس یک پرونده واقعی بود، اما برای درام و قصهٔ مجموعه نیاز به داستان داشتیم. در پرونده جیسون رضاییان همه اتفاقاتی که شاهد بودید موبه‌مو رقم خورده‌است. ما چند پرونده واقعی داشتیم که باید آن‌ها را با رابط و قصه به هم مرتبط می‌کردیم.

البته مجتبی امینی، تهیه‌کننده این سریال در توییتی نسبت به ادعای جواد ظریف که این سریال را دروغ خوانده بود، اظهار داشت: «‏سریال گاندو «دروغ» نبوده و نیست. «گاندو» صدای در گلو مانده مردم است نمایش «خیانت» و «فریبکاری» آمریکا و انگلیس است، دروغ، تضمین امضای جان کری بود. دروغ، وعده‌های آمریکا و انگلیس برای برداشته شدن همه تحریم‌ها بود. دروغ، وعده رونق اقتصادی است، که نتیجه آن کوچک شدن سفره مردم بوده‌است. ‏گاندو بر اساس اسناد واقعی ساخته شده… اسناد و مدارکی که پشتوانه پژوهشی نگارش فیلم نامه بوده را، در فیلم مستندی در اختیار مردم قرار خواهیم داد.»

نظرسنجی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی رسانه ملی، مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما براساس نظرسنجی که ۲۰ تیر از سراسر کشور داشته‌است اعلام کرد: ۸۰ و نیم درصد از مردم بیننده برنامه‌های صدا و سیما بوده‌اند که در این بین مجموعه تلویزیونی «گاندو» با حدود ۴۴ درصد بیننده در صدر مجموعه‌های جدید تلویزیون قرار گرفت.

نامزدها

سال	جایزه	پده	نامزد	نتیجه
۱۳۹۹	بیستمین دوره جشن حافظ
		بهترین مجموعه تلویزیونی	مجتبی امینی	نامزدشده
		بهترین کارگردان تلویزیونی	جواد افشار

بازیگران

نام	نقش	توضیحات
داریوش فرهنگ	امیرحسین عبدی	معاون ضد جاسوسی اطلاعات سپاه در فصل اول و معاون کل فرمانده اطلاعات سپاه در فصل دوم)
وحید رهبانی	محمد	نقش اصلی و سرگروه تیم امنیتی
پیام دهکردی	مایکل هاشمیان	خبرنگار دورگه ایرانی آمریکایی و جاسوس که نقش جیسون رضائیان را داشته
محمدرضا شریفی‌نیا	مهندس بهروز کاظمی	جاسوس و واردکننده قطعات الکترونیکی
پندار اکبری	سعید شهریاری	عضو تیم امنیتی
عرفان ابراهیمی	امیر	عضو تیم امنیتی
مجید نوروزی	رسول	عضو تیم امنیتی
علی افشار	داوود	مسئول تعقیب و مراقب تیم امنیتی
لیلا اوتادی	خانوم فهیمی	مأمور امنیتی
فرهاد قائمیان	ساعد بهرامی	جاسوس، نویسنده و منتقد)
علیرام نورایی	فرهاد حقی (مهران عربی)	جاسوس، خبرنگار و مدرس خبرنگاری)
سارا خوئینی‌ها	مرجان شرفی	دوست گلی، جاسوس و عکاس
آزیتا ترکاشوند	گلی ثابتی	جاسوس و حمایتگر از تمساح گاندو)
خسرو شهراز	آقای شهیدی	بازجو
نگار عابدی	ثریا مسعودی	خدمتگار گلی
نیلوفر شهیدی	سیما عزیزی	خواهرزاده رئیس‌جمهور، نقاش، طراح گرافیک و معشوقه آیدین که جایگزین اسماعیل سماوی شده‌است
سوگل طهماسبی	عطیه	همسر محمد و کارمند وزارت امور خارجه
رضا توکلی	دکتر فرمند	پدر علیرضا
نسرین نکیسا	عزیز	مادر محمد
کامبیز دیرباز	محسن مسئول بخش مفاسد اقتصادی اطلاعات سپاه
صالح میرزاآقایی	آیدین ستوده	شوهر مرجان و همکلاسی فرهاد حقی)
سید مهرداد ضیایی	فرشید ریاضی	جاسوس و پزشک عمومی)
کمند امیرسلیمانی	مهتا سلطان‌آبادی	جاسوس و نقاش
اتابک نادری	پزشک
جمشید جهان‌زاده	ابراهیم شعرباف	تولیدکننده یخچال ساید بای ساید
جواد طاهری	اسماعیل	عضو شورای امنیت ملی
بهزاد رحیم‌خانی	سهراب کاشانی	دوست ابراهیم شعرباف
رابعه اسکویی	آدم جورکن
ناصر هاشمی تبریزی	قاضی جیسون رضاییان
فیلیپ ساپرکین	ادوارد دنزل	جاسوس و گردشگر
میثم ولیخانی	سینا امینی	عکاس، صاحب آتلیه و دوست بهرامی
فرشته آلوسی	زیبا روزبه	کارمند آژانس هواپیمایی
ناره گریگوریان	فرزانه ناصری یا همان یگانه صالحی	نامزد مایکل و خواهرزاده آیدین
علیرضا نعمت‌اللهی	منشی دایی سیما
یاسمین پی داودی
آیدا جعفری	مأمور امنیتی
حمید متقی	علی	هکر تیم امنیتی اطلاعات سپاه
سارا محمدی	مریم کَلایی	همسر فرهاد حقی
عباس محمدی
بهامین تورانی	علیرضا فرمند	آقازاده و جاسوس
مهدی عبادتی	حسام	عضو تیم امنیتی اطلاعات سپاه در ترکیه
ناصر هاشمی تبریزی	قاضی جیسون رضاییان
وحید ندایی	دکتر	نماینده مجلس
محبوبه صادقی	عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای
امیرحسین ابراهیمی	حامد	چهره‌نگار و عضو تیم امنیتی
محمد حاجی‌بابایی	سهیل محمدی	فرش فروش
حسن علیرضایی		فروشنده صنایع دستی در اصفهان
رامک صرافان	مجد	وکیل دعاوی
مصطفی سلطانی	مصطفی	عضو تیم امنیتی
مرتضی فرجی	مرتضی	مأمور سایت و عضو تیم

فصل دوم

مقالهٔ اصلی: گاندو ۲

فصل دوم این مجموعه با نام گاندو ۲ برای نوروز ۱۴۰۰ برای پخش از شبکه سه در ۳۰ قسمت آماده شد و پس از پخش ۱۳ قسمت از آن به علت اعتراض شماری از مسئولان دولت، پخش آن متوقف شد تا پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در قالب گاندو ۲ پخش شود که پخش آن پس از چهار ماه وقفه در ۳۱ تیر ۱۴۰۰ بر روی آنتن شبکه ۳ رفت.

حاشیه و واکنش‌ها

پخش مجموعه گاندو واکنش‌های مختلفی را از سوی جریان‌های سیاسی، افراد وابسته و غیر وابسته به دولت و دیگر سیاسیون به همراه داشت. در رسانه‌های داخلی و خارجی نیز قسمت‌های متعددی از این سریال مورد نقد، بررسی و تحلیل قرار گرفت.

روزنامه جروزالم پست چاپ اورشلیم در تحلیل گاندو نوشت: نمایش تلویزیونی جدید ایران در تلاش است تا به شیوه‌ای نو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را خوب نشان بدهد.

تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی با اشاره به برخی واکنش‌ها به سریال گاندو، این سؤال را مطرح کرد که آیا گاندو پروژه‌ای برای مقابله با دولت ایران است؟

آرمان امروز در انتقاد به پخش سریال نوشت: نوک پیکان هجمه گاندو به سمت رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و دیپلمات‌های کشور است و البته گاهی برای ایجاد تلطیف به سعدی شاعر پرآوازه کشور هم انتقاد وارد کردند.

حسام‌الدین آشنا رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک در انتقاد به گاندو گفت: دولت نه اجازه و نه پول دارد که سریال بسازد و صدا و سیما هم پول ندارد سریال بسازد ولی گویا جای دیگری هست که برای تضعیف دولت هم پول فراوان دارد، هم مجوزها و مشوق‌های لازم را دریافت کرده‌است و هم می‌تواند صدا و سیما را الزام به پخش کند. شما با گاندو، گنده نمی‌شوید.

رادیو فردا در تحلیل گاندو با تیتر «گاندو» چه سودی برای سپاه پاسداران دارد، نوشت: این سریال، هم دولت حسن روحانی را زخمی کرده و هم زخم‌های امنیتی که این چند سال به این دولت زده را یادآوری کرده و مهم‌تر اینکه به گفته مسئولان دولت روحانی، قصد دارد برخی دستاوردهای این دولت مثل پول گرفتن در ازای آزاد کردن گروگان‌های دوتابعیتی را به نام خودش ثبت کند. مجموع این رویدادها که نمک بر زخم دولت پاشیده، سبب شده که صدای دولت بلند شود و جنجال گاندو هم بیشتر نمود پیدا کند. آنچه که اکنون در متن و حاشیه سریال گاندو می‌بینیم، نه یک جنگ قدرت تازه یا رویداد عجیب بلکه ادامه منطقی فعالیت‌های نهادی است که به تعبیر کنایه‌آمیز حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، «سرمایه، سایت، روزنامه، خبرگزاری، توپ و امکانات نظامی و دیگر مظاهر قدرت» را در خود جمع کرده‌است.

محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی در واکنش به قسمت‌های مربوط به هیئت دولت و وزارت امور خارجه در مصاحبه با شبکه خبر گفت: دولت حق دارد از این سریال شکایت کند. با وزارت خارجه‌ای که امروز در خط مقدم جبهه مقابله با دشمنان است در سریال گاندو برخورد بدی شده‌است و همچنین این اتفاق دربارهٔ وزارت اطلاعات کشور نیز افتاده‌است.

مجتبی امینی در نامه‌ای خطاب به محمود واعظی گفت: «خدا را شکر که توانستیم اثری را بسازیم و به نمایش بگذاریم که دوست و دشمن انقلاب اسلامی را پای تلویزیون جمهوری اسلامی نشاند و تحسین نمایندگان مردم را برانگیخت. جناب آقای واعظی؛ سریال گاندو توهم و تخیل نیست، سریال گاندو صدای در گلو مانده مردم ایران است. چه شد که دشمنان مردم و شبکه‌های معاند از جمله بی‌بی‌سی و سی ان ان به محتوای سریال گاندو حمله کردند و شما هم حمله کردید؟»

علی مطهری نماینده مجلس در یادداشت خود که در ستون سیاسی روزنامه ایران نوشت، انتقادهای خود را اینگونه مطرح کرد: سریال گاندو بیشتر تخیلی بود تا واقعی؛ این سریال بر اساس پروژه نفوذ ساخته شده بود، در حالی که احتمال نفوذ در دولت پنهان به دلیل قدرت برتر آن بیشتر است. آمریکا، انگلیس و اسرائیل که معمولاً مبدأ ارسال نفوذی یا جاسوس هستند می‌دانند که معمولاً دولت‌ها در ایران قدرت تعیین‌کننده نیستند و قدرت تأثیرگذار در جای دیگری است؛ لذا احتمال نفوذ در نهادهای حکومتی و نیروهای مسلح بیشتر از احتمال نفوذ و جاسوسی در دولت است.

محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران در پاستور در واکنش به این مطلب که «فردی در سریال گاندو به شما شبیه و در نقش منفی است»، گفت: «من بحمدالله نگاه نمی‌کنم بنابراین نگران نیستم.» وی همچنین یک سال بعد در گفت و گویی ضمن شرح پرونده جیسون رضائیان گفت: «آنچه که شما در سریال گاندو دیدید یک دروغ تمام‌عیار بود.»

رادیو بین‌المللی فرانسه در انتقاد به شیوه برچسب زندن نهادهای حکومتی به ویژه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوشت: در گاندو سعی شد شخصیت‌های خبرنگار، فعال محیط زیست، عکاس و نقاش به عنوان جاسوس نشان داده شود، افرادی با این عنوان‌ها و شغل‌ها که هر از چندگاه به اتهام جاسوسی در جمهوری اسلامی بازداشت می‌شوند چندان هم بی‌دلیل دستگیر نشده‌اند.

در تحلیلی دیگر با موضوع هدف دار بودن سریال در ایران وایر نوشته شد: سریال گاندو با هدف تأیید تئوری نفوذ مدنظر رهبر انقلاب اسلامی ساخته شده‌است. این سریال تلاش می‌کند نشان دهد نگرانی رهبر از نفوذ در ارکان قدرت جدی و واقعی بوده‌است.

محمد مهاجری فعال سیاسی، پس از پخش چند قسمت از سریال در توئیتی از دلگیر شدن قاسم سلیمانی از سریال گاندو خبر داده بود.

نماینده ولی فقیه در نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان صداوسیما، از کلیه عوامل دست اندرکار در ساخت مجموعه تلویزیونی گاندو قدردانی کرد.

جواد کریمی قدوسی نماینده مجلس در حمایت از این مجموعه گفت: امروز پرده‌ها افتاده‌است اما تخریب‌ها ادامه دارد؛ تاوان حرکت در مدار حق همین است.

۱۵۵ نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای که توسط احمد امیرآبادی فراهانی عضو هیئت رئیسه مجلس قرائت شد، از بازیگران عوامل و گروه تولید و تهیه سریال گاندو و ریاست سازمان صدا و سیما تقدیر کرده و حمایت خود را از تولید چنین مجموعه‌های تلویزیونی اعلام کردند.

در یکی از پربازدیدترین و سیاسی‌ترین سکانس‌های قسمت اول این سریال عملیات به زمین نشاندن هواپیمای مسافربری برای جلوگیری از خروج آقازاده با پول بیت‌المال از کشور توسط نیروهای امنیتی ایران به تصویر کشیده شد که به نظر می‌رسید کاملاً برگرفته از قصه دستگیری عبدالمالک ریگی، رهبر پیشین گروه تروریستی جندالله باشد.

جواد افشار دربارهٔ سکانس نشاندن هواپیما به ایلنا گفت: این اتفاق به صورت مستند چندین بار اتفاق افتاده و تنها مربوط به دستگیری ریگی نبوده‌است.

در سکانسی از قسمت بیست و ششم، صحبت از کتاب گلستان سعدی به میان می‌آید. در این سکانس یکی از شخصیت‌های منفی آمریکایی به آیدین ستوده (جاسوس) رو می‌کند و با نشان دادن نسخه‌ای از گلستان سعدی می‌گوید: «ممکنه باورت نشه این قدر که این کتاب در تقابل با ایران به من کمک کرده، منابع مالی آمریکا و قدرت دولت آمریکا نکرده. این کتاب شاهکار بشره. توصیه می‌کنم شما هم بخونیش». تابناک به نقل از روزنامه خراسان در واکنش به بخش ابتدایی این جملات گفت: «حقیقت این است که سعدی در کنج آرامگاه خود آرام گرفته و شوربختانه باید بعد از حضور عجیب بدلش در ویژه برنامه تحویل سال شبکه ۴ و مراسم بزرگداشت پرحاشیه چند ماه اخیرش در سعدیه، چشمش به جمال سکانسی از سریال گاندو روشن شود که یک شخصیت منفی آمریکایی، گلستان را بزرگ‌ترین نقشه راه برای تقابل با ایرانی‌ها می‌خواند! دود سیگار، نگاه‌های مرموز و تعقیب‌کننده چند جاسوس و گلستان سعدی؛ این شاید ناهمگون‌ترین سکانس از همنشین‌های سعدی در ذهن‌مان باشد».

بعد از پخش قسمت آخر سریال به گزارش پارسه، نزدیک به ۲۰۰ خانواده شهید با نگارش نامه‌ای ضمن انجام تقدیر و تشکر از دست‌اندرکاران ساخت سریال «گاندو» خواستار ساخت فصل دوم آن شدند. اما محمدجواد ظریف طی نامه‌ای به رهبر جمهوری اسلامی که صدا و سیما زیر نظرش است، شکایت خود را نسبت به محتوای سریال ابراز نمود. او گفت در این سریال وزارت و وزیر امور خارجه به عنوان نهاد و فردی منفعل و بی‌اراده نشان داده می‌شوند؛ اگر این‌گونه است بهتر است شخص دیگری وزیر باشد.

علی ارجمند عین الدین مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان جهاد کشاورزی استان البرز که از چهره‌های سرشناس مخالفان محصولات تراریخته در ایران است، در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم پیشنهاد ساخت گاندو ۲ با محوریت پرونده‌های مربوط به نفوذ در عرصه‌های مربوط به غذا، دارو و محیط زیست را مطرح کرد وی گفت: خلاصه فیلمنامه سریال بلند گاندو ۲ به نام بیوتراو آماده شده‌است و اسناد این سریال که احتمالاً در ۱۰۰ قسمت ارائه‌خواهد شد در ۴۰۰۰ صفحه سند در طی چهار سال گذشته جمع‌آوری شده‌است.

درخواست تهیه سریال دربارهٔ گلستان هفتم

دو سال پس از اعتراضات گلستان هفتم مادر یکی از مأموران کشته شده در پیامی به تهیه‌کننده سریال گاندو عنوان کرد انتظار آن دارم تا در آینده نزدیک به مردم بگویید چه عواملی دست به دست هم دادند تا جوان انقلابی را در قلب تهران ارباً اربا کردند.

جستارهای وابسته

• گاندو ۲
• سارق روح
• ترور خاموش

پیوند به بیرون

• گاندو در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)

|}