غلامرضا رضوانی

غلامرضا رضوانی (۱۳۰۹، خمین - ۱۳۹۲) فرزند محمدکریم، دارای تحصیلات اجتهاد حوزوی، از فقهای شورای نگهبان (بجز دوره دوم) بود. از سوابق او: عضو مجلس خبرگان رهبری، تدریس خارج در نجف و تهران، نماینده رهبران ایران در بازار و رئیس دیوان عدالت اداری. وی که از اعضای دوره ششم شورای نگهبان بود در ۳۰ فروردین ۱۳۹۲ درگذشت.

تحصیلات

با تأسیس اولین مدرسه جدید در شهرستان خمین، ایشان، به تحصیل در این مدرسه پرداخت و در عنفوان جوانی به سال ۱۳۲۷ برای تحصیل علوم اهل بیت راهی شهر قم گردید.

پس از طی دوره سطح و سطوح عالی حوزه علمیه قم نزد سلطانی طباطبایی و عبدالجواد اصفهانی به دروس خارج فقه و اصول سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و سید روح‌الله خمینی پیوست. وی در سال ۱۳۳۲ برای کسب فیض از اساتید حوزه علمیه نجف، راهی عراق شد و از محضر سیدمحمود حسینی شاهرودی بهره برد و همزمان به تدریس سطوح عالی علوم حوزوی مشغول گردید. وی ضمن تدریس علوم حوزوی همچون رسائل، مکاسب، خارج فقه و فلسفه در مدرسه بروجردی، مسجد ترک‌ها و مسجد هندی به تحقیق و تألیف آثاری همچون حواشی بر عروةالوثقی، کفایة الاصول و مکاسب پرداخت.

پس از انقلاب اسلامی

پس از تصویب و همه‌پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از نخستین فقهایی بود که در اول اسفند ۱۳۵۸ با حکم سید روح‌الله خمینی به عضویت شورای نگهبان درآمد تا به عنوان فقیهی مبرز برای انطباق مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع مبین اسلام و قانون اساسی و نیز نظارت بر انتخابات در نظام نوپای اسلامی اقدام کند.

متن حکم برای وی به شرح زیر می‌باشد:

«بسمه تعالی جناب حجة الاسلام آقای حاج شیخ غلامرضا رضوانی دامت افاضاته بنابر اصل نود و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی که بمنظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها شورائی بنام شورای نگهبان تشکیل می‌شود که انتخاب شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز از این شورا بعهده اینجانب می‌باشد لذا جنابعالی را بعنوان یکی از شش فقیه به عضویت شورای نگهبان منصوب می‌نمایم. از خداوند متعال موفقیت هر چه بیشتر شما را امیدوارم.

روح‌الله الموسوی الخمینی اول اسفند ماه ۱۳۵۸ برابر۳ ربیع الثانی ۱۴۰۰»

غلامرضا رضوانی به مدت سه سال در شورای نگهبان، انجام وظیفه نمود. از آنجایی که طبق اصل ۹۲ قانون اساسی «... در نخستین دوره پس از گذشتن سه سال‏، نیمی از اعضا به قید قرعه تغییر می‌یابند…» آیت الله رضوانی به قید قرعه از این نهاد خارج شد. وی سپس به ریاست دیوان عدالت اداری منصوب گردید.

پس از مرگ سید احمد خوانساری، که در مسجد سید عزیزالله بازار تهران اقامه نماز جماعت می‌نمود، سید روح‌الله خمینی در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۶۳ مصادف با ۵ جمادی الثانی ۱۴۰۵، غلامرضا رضوانی را طی حکمی به عنوان امام جماعت این مسجد معرفی کرد. اوصافی که در متن این حکم دربارهٔ وی به کار رفت، قابل توجه و حاکی از میزان اعتماد و اطمینان بود:

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم. از آنجا که پس از رحلت تأسف‌انگیز حضرت آیت اللَّه مرحوم آقای خوانساری- رضوان اللَّه علیه- جمعی از مؤمنین از اینجانب خواسته‌اند که برای امامت مسجد سید عزیز اللَّه یک نفر شخص دارای صلاحیت معرفی نمایم، لذا جناب مستطاب حجت الاسلام آقای حاج شیخ غلامرضا رضوانی- دامت افاضاته- را که سالهای طولانی با ایشان نزدیک بودم و ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم، برای این امر شریف معرفی می‌نمایم؛ و ایشان وکیل اینجانب می‌باشند و مؤمنین می‌توانند در امور شرعیه به ایشان مراجعه نمایند. امید است ان شاء اللَّه تعالی با عنایت خداوند تعالی و تأیید حضرت بقیة اللَّه- ارواحنا لمقدمه الفداء- در این امر شریف به نحو شایسته موفق و مؤید باشند. والسلام علی عباداللَّه الصالحین.»

حضور مجدد در شورای نگهبان

در تابستان سال ۱۳۶۸ محمد یزدی یکی از فقهای شورای نگهبان با حکم سید علی خامنه‌ای به ریاست قوه قضائیه منصوب گردید و همزمان غلامرضا رضوانی در تاریخ ۹ شهریور ۱۳۶۸ وی به عضویت شورای نگهبان منصوب گردید. متن این حکم که همراه با تأکید بر «مراتب علمی و عملی» است، به شرح زیر می‌باشد:

«بسم الله الرّحمن الرّحیم. آیة الله آقای حاج شیخ غلامرضا رضوانی (دامت افاضاته) با توجه به مفاد اصل نود و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی در مورد شورای نگهبان که به منظور صیانت از احکام مقدّسه اسلام و قانون اساسی و عدم مغایرت مصوّبات مجلس شورای اسلامی با آنها تشکیل می‌گردد و نصب فقهای آن برعهده رهبر است و با معرفت به مراتب علمی و عملی جناب عالی که مورد عنایت خاص امام فقید عظیم الشّأن (رضوان الله تعالی علیه) قرار داشت، شما را به عضویت شورای مزبور منصوب می‌کنم. از خداوند متعال، موفقیت جناب عالی و سایر حضرات اعضای محترم را در حراست از خط مستقیم اسلام و انقلاب مسألت می‌نمایم.

سیّد علی خامنه‌ای- ۹/۶/۶۸»

رضوانی سرانجام در شامگاه ۳۰ فروردین ۱۳۹۲ از دنیا رفت.

منابع

«زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹–۱۳۹۲)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۴-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۱.