کویر: تفاوت میان نسخه‌ها
تغیر و بروز رسانی عکس ها | بهتر کردن خوانایی مطالب | ارئه مطالب ناب برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایشگر دیداری |
برچسب: واگردانی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اشتباه نشود|بیابان}} |
{{اشتباه نشود|بیابان}} |
||
{{برای|کویر مرکزی ایران|دشت کویر |
{{برای|کویر مرکزی ایران|دشت کویر}} |
||
{{کاربردهای دیگر}} |
{{کاربردهای دیگر}} |
||
[[پرونده:Kaveer-Yazd1.jpg|چپ|انگشتدان|265px|تصویری از کویر یزد]] |
[[پرونده:Kaveer-Yazd1.jpg|چپ|انگشتدان|265px|تصویری از کویر یزد]] |
||
''' |
'''کویر''' یا '''نمک‌زار''' منطقه‌ای است که به دلیل موقعیت جغرافیایی (معمولاً ختم [[رودخانه]]ها در آن) و حرارت شدید آفتاب به نمک‌زار بدل شده باشد. برخی کویرها قبلاً دریاچه یا دریاهایی بوده‌اند که در اثر تبخیر آب از آن‌ها به نمک‌زار بدل شده‌اند. |
||
کویر مرکزی ایران که [[دشت کویر]] نامیده می‌شود، درون خود تعداد زیادی کویر کوچک‌تر، مانند [[کویر درانجیر |
کویر مرکزی ایران که [[دشت کویر]] نامیده می‌شود، درون خود تعداد زیادی کویر کوچک‌تر، مانند [[کویر درانجیر]]، [[کویر ساغند]]، روح مرغوم را جا داده است.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=خسروشاهی|نام=محمد|نشانی=http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/موضوع_كویر/کویرشناسی/درباره_کویر.htm|عنوان=دربارهٔ کویر|ناشر=وب سایت بیابان‌ها و کویرهای ایران|بازبینی=2016-06-04}}</ref> |
||
== تفاوت کویر و بیابان == |
== تفاوت کویر و بیابان == |
||
با وجود این‌که در بین عامه مردم رایج است که اصطلاح «کویر» و «بیابان» را به‌جای یکدیگر به‌کار می‌برند ولی بین این دو اصطلاح تفاوت اساسی وجود دارد. [[بیابان]] به بخشی از [[مناطق خشک]] گفته می‌شود که بارندگی سالانه آن کمتر از ۵۰ میلی‌متر است و ممکن است چند سال در آن باران نبارد و با کم‌آبی و [[تبخیر]] شدید مواجه است و پوشش گیاهی آن بسیار ضعیف است. اما کویر به زمین‌های [[رس]]ی پف‌کرده، با [[شوری خاک|شوری]] و [[نمک]] بسیار شدید گفته می‌شود که گیاهان نمی‌توانند در آن رشد نمایند. در بعضی از کویرها که شوری خاک کمتر است، ممکن است گیاهانی مانند [[گز (درخت)|گز]] که دربرابر املاح نمکی مقاوم است، در آن رشد نماید؛ بنابراین کویر معمولاً زمین‌هایی با شوری بالا و بدون گیاه است که به آن «نمک‌زار» نیز گفته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.ngdir.ir/GeoportalInfo/PSubjectInfoDetail.asp?PID=1144&index=5 |عنوان=ژئوتوریسم بیابان‌های ایران | ناشر =پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۶}}</ref> |
با وجود این‌که در بین عامه مردم رایج است که اصطلاح «کویر» و «بیابان» را به‌جای یکدیگر به‌کار می‌برند ولی بین این دو اصطلاح تفاوت اساسی وجود دارد. [[بیابان]] به بخشی از [[مناطق خشک]] گفته می‌شود که بارندگی سالانه آن کمتر از ۵۰ میلی‌متر است و ممکن است چند سال در آن باران نبارد و با کم‌آبی و [[تبخیر]] شدید مواجه است و پوشش گیاهی آن بسیار ضعیف است. اما کویر به زمین‌های [[رس]]ی پف‌کرده، با [[شوری خاک|شوری]] و [[نمک]] بسیار شدید گفته می‌شود که گیاهان نمی‌توانند در آن رشد نمایند. در بعضی از کویرها که شوری خاک کمتر است، ممکن است گیاهانی مانند [[گز (درخت)|گز]] که دربرابر املاح نمکی مقاوم است، در آن رشد نماید؛ بنابراین کویر معمولاً زمین‌هایی با شوری بالا و بدون گیاه است که به آن «نمک‌زار» نیز گفته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.ngdir.ir/GeoportalInfo/PSubjectInfoDetail.asp?PID=1144&index=5 |عنوان=ژئوتوریسم بیابان‌های ایران | ناشر =پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۶}}</ref> |
||
== |
== کویرزُدایی == |
||
به تلاش برای تثبیت شن‌های روان و تثبیت خاک‌های سطحی در کویر، مقابله با [[فرسایش خاک]] در مناطق خشک و بی‌آب از راهِ کاشت گیاهان مقاوم به کم‌آبی، [[مدیریت مصرف آب]]، پاشش مواد تثبیت‌کننده و.. '''کویرزدایی''' گفته می‌شود.{{مدرک}} ۱۷ ژوئن، روز جهانی پیکار با بیابان‌زایی در جهان است. مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد اعلام کرده‌است: «گسترش کویرها و [[خشکسالی]]، سالانه ۴۲ میلیارد دلار از ارزش [[تولیدات کشاورزی]] کاسته و باعث عدم [[امنیت|امنیت قضایی]]، [[قحطی]] و [[فقر]] می‌شود.»<ref name="Zamaaneh">http://zamaaneh.com/pejman/2007/06/post_40.html</ref> |
|||
کویر هد در دشت کویر واقع شده است. یک مهمانپذیری سنتی در انجا وجود دارد که مسافران بتوانند لذت کویر گردی را حس کنند و درک کنند که کویر چیست و یعنی چی | کویر هد یا مهمانپذیری سنتی اقای حیدری بسیار متفاوت هست. |
|||
=== تاریخچهٔ |
=== تاریخچهٔ کویرزُدایی === |
||
فعالیت‌ها عمدتاً از دههٔ ۱۳۴۰ شروع شده‌است. اوایل این دهه، در بخش‌های مرکزی کشور، فعالیت‌هایی در راستای تثبیت [[شن‌های روان]] و مبارزه با فرسایش [[باد]] و [[توفان شن]] در قسمت‌هایی که بدون [[پوشش گیاهی]] بود شروع شد. در آغاز، چون قرار بود که مجموعهٔ تپه‌های شنی تثبیت پیدا کنند نخستین فعالیت‌ها در ارتباط با تثبیت شن‌های روان بیشتر به‌صورت مکانیکی بوده‌است؛ با استفاده از [[بادشکن]] روی تپه‌های شنی سعی کردند تا آنجا که امکان داشته باشد توفان شن را به حداقل برسانند. پس از عملیات مکانیکی به تدریج به موازات آن، عملیات شیمیایی آغاز شد. عمدتاً از [[مالچ نفتی]] برای تثبیت نقاطی که در معرض [[بحران]] است استفاده می‌شد.<ref name="Zamaaneh"/> |
|||
فعالیت‌ها عمدتاً از دههٔ ۱۳86 شروع شده‌است. اوایل این دهه، در بخش مهمان های خارجی خیلی خوب پیش رفته است، فعالیت‌هایی در جمع اوری گیاهان دارویی بسیار عالی بوده است. و در سال 1397 [https://kavirhod.ir/ وبسایت] خود را ساختند. <ref name="Zamaaneh">https://kavirhod.ir/</ref> |
|||
== چالش‌ها == |
== چالش‌ها == |
||
=== بحران ریزگردهای خوزستان === |
|||
=== ب<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|وب‌گاه=kavirhod.ir|نشانی=https://kavirhod.ir/|عنوان=کویره هد – کویر گردی|بازبینی=2018-11-27}}</ref>حران ریزگردهای خوزستان === |
|||
[[پرونده:Haze_in_Ahvaz.jpg|بندانگشتی|چپ|280px|ساحل [[کارون]] و [[پل سفید]]، پیش و پس از گردوخاک در [[شهر اهواز]]، ۲۱ مهر ۱۳۹۳ خورشیدی]] |
[[پرونده:Haze_in_Ahvaz.jpg|بندانگشتی|چپ|280px|ساحل [[کارون]] و [[پل سفید]]، پیش و پس از گردوخاک در [[شهر اهواز]]، ۲۱ مهر ۱۳۹۳ خورشیدی]] |
||
{{اصلی|بحران ریزگردهای خوزستان}} |
{{اصلی|بحران ریزگردهای خوزستان}} |
||
''بحران ریزگردهای خوزستان'' یک [[بحران]] زیست‌محیطی است که در [[استان خوزستان]] وجود دارد. در حال حاضر، کانون اصلی تولید این [[ریزگرد]]ها، از داخل ایران است اما ریزگردهایی که از کشورهای همسایه از جمله [[عراق]] وارد خاک ایران می‌شوند شرایط را تشدید کرده‌اند. بخش‌های جنوبی [[تالاب هورالعظیم]] و و محور [[اهواز]] و [[ماهشهر]] کانون‌های اصلی تولید ریزگرد در داخل، و جنوب شرقی کشور عراق به دلیل توقف [[کویرزدایی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/161638 |عنوان = «میزان آلودگی خوزستان ۲۵ برابر شد»| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۴ تیر ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> و نابودی [[تالاب‌های بین‌النهرین]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/154825 |عنوان = «نابودی تالاب‌های بین‌النهرین عامل ورود ریزگرد به ایران است»| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۹ خرداد ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> کانون برون مرزی ریزگردها هستند.<ref name="radiozamaneh">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/203285 |عنوان = هوای اهواز همچنان ناسالم است| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۱۳ بهمن ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> |
''بحران ریزگردهای خوزستان'' یک [[بحران]] زیست‌محیطی است که در [[استان خوزستان]] وجود دارد. در حال حاضر، کانون اصلی تولید این [[ریزگرد]]ها، از داخل ایران است اما ریزگردهایی که از کشورهای همسایه از جمله [[عراق]] وارد خاک ایران می‌شوند شرایط را تشدید کرده‌اند. بخش‌های جنوبی [[تالاب هورالعظیم]] و و محور [[اهواز]] و [[ماهشهر]] کانون‌های اصلی تولید ریزگرد در داخل، و جنوب شرقی کشور عراق به دلیل توقف [[کویرزدایی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/161638 |عنوان = «میزان آلودگی خوزستان ۲۵ برابر شد»| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۴ تیر ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> و نابودی [[تالاب‌های بین‌النهرین]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/154825 |عنوان = «نابودی تالاب‌های بین‌النهرین عامل ورود ریزگرد به ایران است»| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۹ خرداد ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> کانون برون مرزی ریزگردها هستند.<ref name="radiozamaneh">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiozamaneh.com/203285 |عنوان = هوای اهواز همچنان ناسالم است| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۱۳ بهمن ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ فوریه ۲۰۱۵}}</ref> |
||
=== تالاب گاوخونی === |
|||
=== کویر هد به فاصله 600 کیلیومتر از تهران === |
|||
هم‌اکنون احیای [[تالاب گاوخونی]] و جلوگیری از حرکت [[ریزگرد]]های ناشی از خشکی این تالاب به سوی [[اصفهان]] از نگرانی‌های مردم این استان است. خشکی این تالاب سبب ایجاد ریزگردها شده که این ریزگردها با وزش [[باد]] به سمت شهر و استان اصفهان وارد می‌شوند. تداوم روند خشکسالی این تالاب، تهدیدی برای سلامتی مردم است؛ چرا که اگر این تالاب احیا نشود، در آینده با [[بیماری]]های مختلفی در سطح اصفهان مواجه می‌شویم. کویرزدایی بهترین راهکار احیای تالاب بین‌المللی گاوخونی و جلوگیری از حرکت ریزگردهای ناشی از خشکی این تالاب به سوی اصفهان است.<ref>http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931017000117</ref> |
|||
فاصله کویر هد تا تهران کمی زیاد است اما تمام مسافران میگوییند هیچ خسته گی پس از اقامت در مهمانپذیری کویر هد حس نکردیم.<ref>https://kavirhod.ir/</ref> |
|||
=== کویرزدایی با پساب فاضلاب شرق اصفهان === |
|||
پروژه تصفیه‌خانه فاضلاب شرق اصفهان می‌تواند کویرزدایی منطقه شرق را با استفاده از پساب فاضلاب به همراه داشته باشد با هزینه‌ای بالغ بر ۴۵ میلیارد ریال به بهره‌برداری می‌رسد.<ref>http://www.imna.ir/fa/doc/news/54011/کویرزدایی-پساب-فاضلاب-شرق-اصفهان</ref> |
|||
=== کویرزدایی در بافق === |
|||
در سال ۹۲–۹۳ حدود ۲۰۰ هکتار از [[کویر بافق]] بطور کامل تحت پوشش پروژه کویرزدایی قرار گرفته‌است.<ref>http://tnews.ir/news/e1ef31028103.html</ref> |
|||
=== انجمن ملّی کویرزدایی === |
|||
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی سمنان، تشکیل انجمن ملی کویر زدایی و تثبیت شن‌های روان را از جمله وظایف مهم این نهاد برشمرد و گفت: «انجمن ملی کویر زدایی می‌تواند گام مؤثری در جهت مقابله با افزایش روزافزون کویر باشد.»<ref>http://www3.irna.ir/fa/News/81944879/</ref> |
|||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
| خط ۳۱: | خط ۴۰: | ||
== نگارخانه == |
== نگارخانه == |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Image:Lake Hart.jpg|<!--<center>The dry lake and shore of Lake Hart, an [[حوضه بسته]] desert lake in [[استرالیای جنوبی]].--> |
|||
پرونده:طلوع خورشید در کویر مرنجاب.jpg|کویر هد | کویر گردی | کویر |
|||
Image:Piles of Salt Salar de Uyuni Bolivia Luca Galuzzi 2006 a.jpg|<!--<center>Salt harvesting in [[سالاردو ییونی]]، [[بولیوی]]، the world's largest salt flat.--> |
|||
پرونده:Camels and desert sunset, Kavir National Park,Tehran کاروان شتر در غروب کویر، پارک ملی کویر،تهران - panoramio.jpg|کویر هد | کویر گردی | کویر |
|||
Image:Cono de Arita, Salta. (Argentina).jpg| |
|||
پرونده:Maranjab Desert کویر مرنجاب - panoramio.jpg|کویر هد | کویر گردی | کویر |
|||
Image:EtoshaPan 2005-06 comparison.jpg|<!--<center>[[Etosha Pan]] in northern [[نامیبیا]]--> |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
نسخهٔ ۲۷ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۰:۴۴
کویر یا نمک‌زار منطقه‌ای است که به دلیل موقعیت جغرافیایی (معمولاً ختم رودخانه‌ها در آن) و حرارت شدید آفتاب به نمک‌زار بدل شده باشد. برخی کویرها قبلاً دریاچه یا دریاهایی بوده‌اند که در اثر تبخیر آب از آن‌ها به نمک‌زار بدل شده‌اند.
کویر مرکزی ایران که دشت کویر نامیده می‌شود، درون خود تعداد زیادی کویر کوچک‌تر، مانند کویر درانجیر، کویر ساغند، روح مرغوم را جا داده است.[۱]
تفاوت کویر و بیابان
با وجود این‌که در بین عامه مردم رایج است که اصطلاح «کویر» و «بیابان» را به‌جای یکدیگر به‌کار می‌برند ولی بین این دو اصطلاح تفاوت اساسی وجود دارد. بیابان به بخشی از مناطق خشک گفته می‌شود که بارندگی سالانه آن کمتر از ۵۰ میلی‌متر است و ممکن است چند سال در آن باران نبارد و با کم‌آبی و تبخیر شدید مواجه است و پوشش گیاهی آن بسیار ضعیف است. اما کویر به زمین‌های رسی پف‌کرده، با شوری و نمک بسیار شدید گفته می‌شود که گیاهان نمی‌توانند در آن رشد نمایند. در بعضی از کویرها که شوری خاک کمتر است، ممکن است گیاهانی مانند گز که دربرابر املاح نمکی مقاوم است، در آن رشد نماید؛ بنابراین کویر معمولاً زمین‌هایی با شوری بالا و بدون گیاه است که به آن «نمک‌زار» نیز گفته می‌شود.[۲]
کویرزُدایی
به تلاش برای تثبیت شن‌های روان و تثبیت خاک‌های سطحی در کویر، مقابله با فرسایش خاک در مناطق خشک و بی‌آب از راهِ کاشت گیاهان مقاوم به کم‌آبی، مدیریت مصرف آب، پاشش مواد تثبیت‌کننده و.. کویرزدایی گفته می‌شود.[نیازمند منبع] ۱۷ ژوئن، روز جهانی پیکار با بیابان‌زایی در جهان است. مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد اعلام کرده‌است: «گسترش کویرها و خشکسالی، سالانه ۴۲ میلیارد دلار از ارزش تولیدات کشاورزی کاسته و باعث عدم امنیت قضایی، قحطی و فقر می‌شود.»[۳]
تاریخچهٔ کویرزُدایی
فعالیت‌ها عمدتاً از دههٔ ۱۳۴۰ شروع شده‌است. اوایل این دهه، در بخش‌های مرکزی کشور، فعالیت‌هایی در راستای تثبیت شن‌های روان و مبارزه با فرسایش باد و توفان شن در قسمت‌هایی که بدون پوشش گیاهی بود شروع شد. در آغاز، چون قرار بود که مجموعهٔ تپه‌های شنی تثبیت پیدا کنند نخستین فعالیت‌ها در ارتباط با تثبیت شن‌های روان بیشتر به‌صورت مکانیکی بوده‌است؛ با استفاده از بادشکن روی تپه‌های شنی سعی کردند تا آنجا که امکان داشته باشد توفان شن را به حداقل برسانند. پس از عملیات مکانیکی به تدریج به موازات آن، عملیات شیمیایی آغاز شد. عمدتاً از مالچ نفتی برای تثبیت نقاطی که در معرض بحران است استفاده می‌شد.[۳]
چالش‌ها
بحران ریزگردهای خوزستان
بحران ریزگردهای خوزستان یک بحران زیست‌محیطی است که در استان خوزستان وجود دارد. در حال حاضر، کانون اصلی تولید این ریزگردها، از داخل ایران است اما ریزگردهایی که از کشورهای همسایه از جمله عراق وارد خاک ایران می‌شوند شرایط را تشدید کرده‌اند. بخش‌های جنوبی تالاب هورالعظیم و و محور اهواز و ماهشهر کانون‌های اصلی تولید ریزگرد در داخل، و جنوب شرقی کشور عراق به دلیل توقف کویرزدایی[۴] و نابودی تالاب‌های بین‌النهرین[۵] کانون برون مرزی ریزگردها هستند.[۶]
تالاب گاوخونی
هم‌اکنون احیای تالاب گاوخونی و جلوگیری از حرکت ریزگردهای ناشی از خشکی این تالاب به سوی اصفهان از نگرانی‌های مردم این استان است. خشکی این تالاب سبب ایجاد ریزگردها شده که این ریزگردها با وزش باد به سمت شهر و استان اصفهان وارد می‌شوند. تداوم روند خشکسالی این تالاب، تهدیدی برای سلامتی مردم است؛ چرا که اگر این تالاب احیا نشود، در آینده با بیماری‌های مختلفی در سطح اصفهان مواجه می‌شویم. کویرزدایی بهترین راهکار احیای تالاب بین‌المللی گاوخونی و جلوگیری از حرکت ریزگردهای ناشی از خشکی این تالاب به سوی اصفهان است.[۷]
کویرزدایی با پساب فاضلاب شرق اصفهان
پروژه تصفیه‌خانه فاضلاب شرق اصفهان می‌تواند کویرزدایی منطقه شرق را با استفاده از پساب فاضلاب به همراه داشته باشد با هزینه‌ای بالغ بر ۴۵ میلیارد ریال به بهره‌برداری می‌رسد.[۸]
کویرزدایی در بافق
در سال ۹۲–۹۳ حدود ۲۰۰ هکتار از کویر بافق بطور کامل تحت پوشش پروژه کویرزدایی قرار گرفته‌است.[۹]
انجمن ملّی کویرزدایی
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی سمنان، تشکیل انجمن ملی کویر زدایی و تثبیت شن‌های روان را از جمله وظایف مهم این نهاد برشمرد و گفت: «انجمن ملی کویر زدایی می‌تواند گام مؤثری در جهت مقابله با افزایش روزافزون کویر باشد.»[۱۰]
جستارهای وابسته
نگارخانه
.jpg)
پانویس
- ↑ خسروشاهی، محمد. «دربارهٔ کویر». وب سایت بیابان‌ها و کویرهای ایران. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۴.
- ↑ «ژئوتوریسم بیابان‌های ایران». پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. دریافت‌شده در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۶.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ http://zamaaneh.com/pejman/2007/06/post_40.html
- ↑ ««میزان آلودگی خوزستان ۲۵ برابر شد»». رادیوزمانه. ۲۴ تیر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۸ فوریه ۲۰۱۵.
- ↑ ««نابودی تالاب‌های بین‌النهرین عامل ورود ریزگرد به ایران است»». رادیوزمانه. ۲۹ خرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۸ فوریه ۲۰۱۵.
- ↑ «هوای اهواز همچنان ناسالم است». رادیوزمانه. ۱۳ بهمن ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۸ فوریه ۲۰۱۵.
- ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931017000117
- ↑ http://www.imna.ir/fa/doc/news/54011/کویرزدایی-پساب-فاضلاب-شرق-اصفهان
- ↑ http://tnews.ir/news/e1ef31028103.html
- ↑ http://www3.irna.ir/fa/News/81944879/
منابع
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ کویر موجود است. |