ورزش زنان

بالا از راست به چپ:
سوزان لانگلان - کیتلین اوهاشی
سرینا ویلیامز - الکس مورگان

ورزش زنان شامل همه مسابقات خاص زنان چه در شکل حرفه‌ای، آماتور یا ورزش همگانی در تمام رشته‌های ورزشی می‌شود. مشارکت زنان در ورزش درقرن بیستم میلادی، به ویژه در اواخر آن افزایش چشمگیری یافت. این افزایش تحت تأثیر تغییرات فرهنگی جامعه بود که بر برابری جنسیتی تأکید داشت.

در دنیای امروز شاید هیچ رشته ورزشی که زنان در آن مشارکت نورزند یا آن که ورزش ویژه‌ای برای زنان تلقی شوند یافت نگردد، اما میزان این مشارکت در هر رشته ورزشی و هر کشور تفاوت دارد.

فرهنگ یا قوانین برخی از کشورها (بیشتر کشورهای اسلامی) محدودیتهایی را برای حضور زنان در بعضی از رشته‌ها به همراه دارد و نیز میزان مشارکت و علاقه آنان در برخی از رشته‌های ورزشی مانند بوکس، کشتی، وزنه‌برداری و انواع فوتبال بسیار کمتر از همبازیان مرد خود است. در مقابل در تعدادی از ورزش‌ها مانند تنیس، ژیمناستیک، پاتیناژ نمایشی و والیبال ساحلی ورزشکاران زن اهمیت بیشتر یا حداقل برابری با همتایان مرد خود یافته‌اند. تعداد دیگری از رشته‌های ورزشی نیز مانند نت‌بال و سافت‌بال به ورزش‌هایی زنانه معروف شده‌اند.

ورزش همگانی

شناگران یک تیم دبیرستانی در آمریکا.

به طور کلی ورزش در دو بُعد حرفه‌ای و عمومی بررسی می‌شود. ورزش حرفه‌ای به مسابقات رسمی و شغل ورزشکاری برمی‌گردد ولی ورزش عمومی مربوط به انجام تمرینات ورزشی توسط تمام افراد جامعه و سلامتی عمومی افراد است و حداقل روزانه ۳۰ دقیقه و ۵ روز در هفته توصیه می‌شود.

از این نظر ورزش و انجام تمرین‌های ورزشی در میان زنان جایگاه بسیار پایینی دارد. به عنوان مثال، طبق تحقیقات «فدراسیون ورزش و آمادگی جسمانی زنان» (WSFF)، بریتانیا با بحران آمادگی جسمانی و ورزش زنان مواجه است و فقط یک پنجم (۲۰ درصد) از زنان برای تندرستی خود به تمرینات ورزشی کافی می‌پردازند، در حالی که ۶۰ درصد زنان تصور می‌کنند تمرینات ورزشی کافی دارند.

سو تیبالز، مدیر اجرایی WSFF معتقد است به تصویر کشیدن زنان مدل و لاغر اندام در رسانه‌ها، باعث می‌شود زنان بیشتر به دنبال حفظ لاغری بروند تا تناسب و سلامتی جسمانی. همچنین بسیاری از زنان هنوز فکر می‌کنند ورزش، غیرزنانه است. به نقل از هفته‌نامه شیرزنان، ورزش زنان مسلمان بریتانیا از این هم کمتر است و فقط ۱۳٫۲ درصد این زنان به میزان کافی ورزش می‌کنند.

تاریخ

اسلام

مدال داران از اسپانیا، بریتانیا، ایران و مصر در تکواندو

شرکت زنان مسلمان در ورزش حرفه‌ای به تدریج در حال افزایش است. برای مثال در المپیک تابستانی ۲۰۰۴ زنان ورزشکار کشورهای مسلمان عراق، افغانستان، بحرین، کویت و سومالی نیز حضور داشتند و از جمله حضور رقیه القیصر با پوشش اسلامی در رقابتهای دو ۱۰۰ متر مورد توجه رسانه‌های زیادی قرار گرفت. همچنین صنعت پوشاک ورزشی در حال سرمایه‌گذاری و طراحی لباس‌های بهتر و مناسبتر برای زنان مسلمان است. اما بعضی از این ورزشکاران در مصاحبه‌های غیررسمی از حجاب انتقاد می‌کنند.

زنان ایران

نوشتار اصلی: فهرست زنان ورزشکار ایران

عکسی از تیم ملی دو و میدانی زنان ایران در سال ۱۳۱۹

صحنه ای از بازی پاس برابر تاج. آخرین بازی از جام قهرمانی باشگاه‌های تهران ۱۳۵۳.

تیم ملی والیبال، دقایقی پیش از دریافت نخستین مدال تاریخ ورزش بانوان ایران. دوشنبه ۲۸ آذر ماه ۱۳۴۵ در تالار سرپوشیده بانکوک. بانوان شایسته بترتیب از راست: دکتر لیلی امامی، دکتر عذرا ملک، ژاله سید هادی‌زاده، پری فردی، دکتر مینا فتحی، روحی پند نواز، نسرین شکوفی، مهری خرازی و ماری تت (کاپیتان)

تیم بسکتبال بانوان ارمنی‌های جلفای اصفهان در سال ۱۳۰۲خورشیدی

ورود زنان به عرصه ورزش در ایران، به تلاش‌های وسیعی که در دوران سلطنت دودمان پهلوی انجام شد، بازمی‌گردد.

زنان ورزشکار ایرانی در رشته‌های مختلفی فعالیت می‌کنند و مدال‌های جهانی کسب کرده‌اند، مانند اتومبیل‌رانی (که مشترک با مردان است)، تنیس، تیراندازی، والیبال، فوتبال، بسکتبال، دو و میدانی، انواع ورزش‌های رزمی و...

یعضی از ورزشکاران زن ایرانی بسیار مشهور هستند مانند:

• ارغوان رضائی قهرمان تنیس ایرانی‌الاصل که هم‌اکنون در فرانسه بازی می‌کند. او به «ملکه تنیس ایران» معروف است.
• یاسمین سعادت، اولین زن تنیسورایرانی با حجاب اسلامی درمسابقات بین‌المللی.
• لاله صدیق قهرمان اتومبیل‌رانی مشترک زنان و مردان در ایران که ادعا شده‌است در آخرین مسابقه‌اش تقلب نموده‌است. او به «شوماخر ایرانی» معروف است.

در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران، مهوش شفاعی، گیتی محبان، ژیلا الماسی، مریم شریعت‌زاده و مریم آچاک تیم تیم شمشیربازی زنان ایران را تشکیل می‌دادند. این تیم توانست اولین مدال طلای ورزش زنان ایران در مسابقه‌ای معتبر و بین‌المللی را کسب کنند. مهوش شفاعی در این مسابقات توانست افتخار کسب اولین مدال انفرادی ورزش زنان ایران در مسابقه‌ای معتبر و بین‌المللی را نیز کسب کنند.

عناوین ورزشکاران زن ایران در دوره‌های مختلف المپیک:

• المپیک ۱۹۶۴ توکیو اولین المپیکی بود که زنان ایرانی در آن حاضر بودند. در این رقابت‌ها رشته دو و میدانی نازلی بیات ماکو در پرش ارتفاع، ژولیت گفرکف در پرتاب دیسک و سیمین صفامهر در دو ۱۰۰ متر و پرش طول نماینده داشت و در رشته ژیمناستیک هم جمیله سروری حضور داشت.
• المپیک ۱۹۷۶ مونترال ژیلا الماسی، گیتی محبان و مهوش صفایی شمشیربازان راه یافته به این رقابتها بودند. این درحالی است که در بخش تیمی شمشیربازی هم گیتی محبان، ژیلا الماسی، مهوش صفایی و مریم آچاک با حریفان خود مبارزه کردند.
• لیدا فریمان در سال ۱۹۹۶ آتلانتا اولین تیرانداز المپیکی ایران بود که در رشته تفنگ ۱۰ متر بادی حضور داشت و توانست رنکینگ ۴۷ را به دست بیاورد.
• المپیک ۲۰۰۰ سیدنی هم منیژه کاظمی در رشته تپانچه ۱۰ متر بادی تیر حضور داشت.
• در المپیک ۲۰۰۴ آتن نسیم حسن پور در ۱۰متر تپانچه بادی نماینده ایران بود.
• سال ۲۰۰۸، المپیک پکن نجمه آبتین در تیروکمان، هما حسینی در قایقرانی که پرچمدار کاروان ایران دراین رقابت ها هم بود و سارا خوش جمال فکری در وزن منفی ۴۹ تکواند نماینده ورزش بانوان ایران بودند.
• در المپیک ۲۰۱۲ بانوان ورزشکار ایران بدون وایلد کارت و با کسب سهمیه مستقیم به المپیک لندن رسیده‌اند که زهرا دهقان در تیروکمان، لیلا رجبی در دو و میدانی، آرزو حکیمی و سولماز عباسی در قایقرانی، مه لقا جام بزرگ و الهه احمدی در تیراندازی، ندا شهسواری در پینگ پنگ و سوسن حاجی‌پور در تکواندو نماینده بانوان ایران در این مسابقات بودند.

موانعِ ورزشِ زنان در ایران

ازجملهٔ این موانع می‌توان به مواردِ زیر اشاره کرد:

1. موانع فرهنگی و دینی: همچون ترس از آسیب رسیدن به ارزش‌های فرهنگی و دینی و عدم اعتمادبه‌نفس، تصور کمبودِ وقت برای بانوان، نداشتنِ انگیزه‌های لازم و خجالتی بودن.
2. موانع اجتماعی: همچون ضعف در اطلاع‌رسانی، پیش‌بینی نکردنِ برنامه‌های مفرح، بی‌توجهیِ برخی مسئولان و کمبودِ الگوهای موفق.
3. موانع خانوادگی: از جمله مخالفتِ والدین یا همسر، ترسِ والدین از اُفتِ تحصیلی فرزندان و آشنا نبودنِ اعضای خانواده با ورزش.
4. نبود یا کمبودِ امکانات: همچون دسترسی نداشتنِ آسان و سریع به امکانات و نامناسب بودنِ وقتِ اماکن ورزشی برای بانوان.

ورزش معلولین (پارالمپیک)

زنان ایران

در حال حاضر ورزش معلولین در ایران برای مردان ۱۹ رشته ورزشی دارد که از این میان، زنان با وجود اینکه مشکل پوشش و حجاب ندارند، تنها در دو رشته تیراندازی و والیبال نشسته امکان شرکت کردن دارند. در پارالمپیک بارسلونا ۱۹۹۲ سه بانوی ایران برای اولین بار در تاریخ پارالمپیک راهی این بازی‌ها شدند. مهناز کاظمی، منصوره اسوادی و سارا عزیزی بانوانی بودند که در تنیس روی میز المپیکی شدند.

نگارخانه

• 
• 
• 
• 

جستارهای وابسته

• لیگ فوتبال اساطیر
• هلهله‌چی
• هفته‌نامه شیرزنان - اولین هفته‌نامه اینترنتی زنان ایران
• فهرست زنان ورزشکار ایران

پیوند به بیرون

«ورزش بانوان» رسانه ی ورزشی بانوانِ ایران