مدرسه رشدیه

مدرسه رشدیه
مدرسه رشدیه
نام	مدرسه رشدیه
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
اطلاعات اثر
نوع بنا	آموزشی
کاربری	آموزشی
دیرینگی	۱۲۶۳ هجری شمسی (۱۸۸۷ میلادی)
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار
بانی اثر	میرزا حسن رشدیه
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۶۳۹۸
تاریخ ثبت ملی	۱۳۸۱٫۰۷٫۰۷
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	وجود دارد

مدرسه رشدیه

مدرسه رشدیه یکی از نخستین مدارس نوین در ایران است که توسط میرزا حسن رشدیه، از پیشگامان آموزش مدرن در ایران، در تبریز تأسیس شد. این مدرسه به‌عنوان بخشی از تلاش‌های وی برای توسعه سیستم آموزش جدید به جای مکتب‌خانه‌های سنتی، نقطه عطفی در تاریخ آموزش ایران محسوب می‌شود. میرزا حسن رشدیه پس از آشنایی با نظام آموزشی جدید در امپراتوری عثمانی و تلاش‌های مستمر برای پیاده‌سازی آن در ایران، توانست اولین مدرسه به سبک نوین خود را راه‌اندازی کند. این مدرسه به مرور زمان تبدیل به الگویی برای دیگر مدارس مدرن در سراسر کشور شد.

تاریخچه تأسیس

اولین بنای مدرسه رشدیه در سال ۱۳۰۵ قمری (برابر با ۱۲۶۷ خورشیدی) در کوی ششگلان تبریز بنا شد. این اقدام، با وجود مخالفت‌های برخی از افراد سنت‌گرا و حتی تهدیدات علیه جان میرزا حسن رشدیه، تأثیر بسیار مهمی در توسعه نظام آموزشی نوین ایران داشت. رشدیه با تأسیس این مدرسه، سیستم آموزشی مدرن را که شامل میز و نیمکت، تخته‌سیاه، و روش‌های تدریس جدید بود، به ایران آورد.

با این حال، به دلیل فشارهای اجتماعی و تهدیدات مکرر، مدرسه رشدیه بارها دچار حمله و تخریب شد. در سال ۱۳۱۱ قمری (برابر با ۱۲۷۳ خورشیدی)، اولین مدرسه در کوی ششگلان تخریب شد و رشدیه مجبور شد مدرسه دیگری را در کوی جبه‌خانه بنا کند.

انتقال به مکان جدید

در سال ۱۳۲۹ قمری (برابر با ۱۲۸۹ خورشیدی)، مدرسه رشدیه به محل کنونی خود در خیابان ارتش جنوبی تبریز (که قبلاً به نام شاهپور جنوبی شناخته می‌شد) منتقل شد. این مکان جدید در همسایگی ساختمان مرکز اسناد شمال غرب قرار دارد و تاکنون باقی مانده‌است. این انتقال به دلیل نیاز به فضای بهتر و مناسب‌تر برای تعداد بیشتری از دانش‌آموزان و همچنین کاهش تهدیدات و مشکلات مدرسه در مکان قبلی انجام شد.

نقش میرزا حسن رشدیه

میرزا حسن رشدیه (۱۲۳۰-۱۳۲۳ قمری / ۱۸۵۱-۱۹۰۵ میلادی)، بنیان‌گذار این مدرسه، یکی از پیشگامان بزرگ نظام آموزشی نوین ایران بود. او پس از سفر به امپراتوری عثمانی و آشنایی با روش‌های جدید آموزشی، با مشکلات و موانع فراوان، نظام مکتب‌خانه‌ای سنتی ایران را به چالش کشید و تلاش کرد تا اصلاحات آموزشی را پیاده کند. وی با استفاده از روش‌های تدریس پیشرفته و تمرکز بر آموزش همگانی و رایگان، پایه‌گذار مدارس نوین در ایران شد.

رشدیه با وجود مخالفت‌ها، توانست اصولی نوین همچون استفاده از تخته‌سیاه، تقسیم دروس به مقاطع، و تشویق به حضور دختران در مدارس را ترویج دهد. وی همچنین تلاش کرد تا موانع مالی را از پیش پای دانش‌آموزان برداشته و امکانات آموزشی را برای همه افراد جامعه، به‌ویژه کودکان طبقات پایین جامعه، فراهم کند.

ثبت در فهرست آثار ملی

مدرسه رشدیه در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ خورشیدی به شماره ۶۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ثبت به منظور حفاظت از یکی از مهم‌ترین نهادهای آموزشی ایران و بزرگداشت نقشی که میرزا حسن رشدیه در تاریخ آموزش ایران ایفا کرد، انجام شده‌است.

تأثیر مدرسه رشدیه

مدرسه رشدیه الگویی برای تأسیس مدارس نوین در سراسر ایران شد و به تدریج سیستم آموزشی سنتی ایران را به سمت مدرن‌سازی سوق داد. تلاش‌های رشدیه نه‌تنها به تأسیس مدارس جدید در شهرهای دیگر ایران کمک کرد، بلکه اصلاحات اساسی در شیوه‌های آموزش و پرورش در کشور به وجود آورد. این مدارس بعدها به الگویی برای تأسیس مدارس دولتی و خصوصی در مناطق مختلف ایران تبدیل شدند و باعث ارتقای سطح سواد و دانش عمومی جامعه ایرانی شدند.

تندیس رشدیه که توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در داخل حیاط مدرسه گذاشته شده‌است.

جستارهای وابسته

پانویس

منابع

- میرزا حسن رشدیه و تحول نظام آموزشی ایران. انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.
- فهرست آثار ملی ایران. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ۱۳۸۱.
«تکمیل مرمت مدرسهٔ رشدیهٔ تبریز دومیلی‍ارد ری‍ال اعتب‍ار دیگر نی‍از دارد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۲ ژوئن ۲۰۰۸. کاراکتر zero width joiner character در |عنوان= در موقعیت 38 (کمک)^{^{[پیوند مرده]}}

این یک مقالهٔ خرد آموزش است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

ن ب و بناهای تاریخی تبریز
آرامگاه‌ها	آرامگاه امیران چوپانی و سلاطین جلایری (دمشقیه) • آرامگاه امیران روادی، سلاطین سلجوقی و آق‌قویونلو (چهارمنار) • آرامگاه امیران قره‌قویونلو (پارک قله) • آرامگاه پیرحسن (اصلی و کرم) • آرامگاه پیر خاموش • آرامگاه علیشاه جیلانی (ارگ علیشاه) • آرامگاه جهانشاه قره‌قویونلو (مسجد کبود) • آرامگاه حمال • آرامگاه خواجه علی سیاهپوش • آرامگاه دو کمال (باغ کمال) • آرامگاه سلاطین ایلخانی (گنبد غازانیه) • آرامگاه شاه حسین ولی • آرامگاه غیاث‌الدین محمد (غیاث) • آرامگاه هفت‌تنان (مسجد حاج غفار) • گورستان چرنداب (مقبرةالوزرا) • گورستان سرخاب (مقبرةالشعرا) • گورستان گجیل (مقبرةالعرفا و آرامگاه انگجی) • گورستان مسجد کبود (موزه عصر آهن)
آموزشگاه‌ها	دارالفنون تبریز • دانشسرای تبریز (دانشگاه آذربایجان) • دبیرستان پروین (مدرسه مموریال) • دبیرستان فردوسی • ربع رشیدی • مدرسه انوشیروان • مدرسه اکبریه • مدرسه تومانیان • مدرسه حاج صفرعلی • مدرسه رشدیه • مدرسه سمیه (کنسولگری سابق آلمان در تبریز) • هنرستان وحدت
اداره‌ها	ایستگاه راه‌آهن تبریز • بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان (خانه پروین اعتصامی) • ساختمان اداره گمرک تبریز • ساختمان بانک ملی • ساختمان خلیفه‌گری (خلیفه‌گری ارامنه آذربایجان) • ساختمان دفتر ثبت اسناد • کاخ استانداری آذربایجان شرقی (عالی‌قاپو) • کاخ شهرداری تبریز • کنسولگری سابق آلمان در تبریز
اقامتگاه‌ها	گراندهتل تبریز • مسافرخانه خورشید • مسافرخانه گیلان نو • مسافرخانه مشهد • مهمانپذیر دلگشای سلماس • مهمانپذیر رامسر • مهمانپذیر ژاله • هتل برق • هتل پارس • هتل پارس نو • هتل جهان‌نما • هتل کوثر • هتل هما
امامزاده‌ها	امامزاده حلیمه خاتون (مسجد خانم امامزاده چرنداب) • امامزاده دال ذال (ابراهیم و حذیفه) • امامزاده سید ابراهیم • امامزاده سید جمال (مسجد امامزاده راسته‌کوچه) • امامزاده سید حمزه (سرخاب) • امامزاده سید عبدالله (مسجد امام زین‌العابدین سیلاب) • امامزاده علی بن مجاهد (چهارمنار) • امامزاده عون بن علی (و زید بن علی)
بازارها	بازار تبریز (و تیمچه امیر، تیمچه حاج صفرعلی، تیمچه حاج محمدقلی، تیمچه مظفریه) • بازارچه سرخاب • بازارچه کره‌نی‌خانه • پاساژ جنب درب باغمیشه (کوچه حرمخانه)
باغ‌ها	ائل‌گلی • باغ فتح‌آباد • باغ کمال • باغ گلستان • باغ گنبدی • باغ و عمارت امیر (امیرکبیر) • باغ‌شمال • بوستان خاقانی (محوطه جوار مسجد کبود) • بوستان مفاخر تبریز (و آرامگاه باقرخان) • کوشک قائم‌مقام
برج‌ها	برج آتش‌نشان • برج خلعت‌پوشان
پل‌ها	پل آجی‌چای • پل بیلانکوه • پل حاجی عظیم • پل سنگی • پل عابر پیاده قاری • پل قاری • پل منجم‌باشی • پل منصور
جداره‌ها	جداره ارجمندی • جداره اهرابی • جداره پزشکیان • جداره ساختمان پیررضایی • جداره ساختمان جمشیدی • جداره ساختمان حمید اردبیلی • جداره ساختمان دکتر هوشیار • جداره ساختمان رمضانی • جداره ساختمان زفیری • جداره ساختمان علیوند و بلوریان • جداره ساختمان عهدنو • جداره ساختمان فهیمی • جداره ساختمان کرباسچی • جداره ساختمان نصیرزاده و امیرفاطمی • جداره علمداری • جداره فرشی علیپور • جداره کریمی • جداره کلافی • جداره مسافرخانه ایران • جداره مسافرخانه خیام • جداره مغازه‌های سنگی • جداره نوروزی • سردر باباخان • سردر و جداره ساختمان اکرامی • نمای خیابان امام (شماره‌های ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۸، ۹) • نمای دفترخانه شماره ۳۹
حمام‌ها	حمام بهار • حمام چرنداب • حمام حاج علی بابا • حمام سرهنگ • حمام سید گلابی • حمام شالچیلر • حمام شاهزاده • حمام شنب غازان • حمام شهریار • حمام مهدی‌خانی • حمام میرزا مهدی • حمام نخست • حمام نظافت • حمام نوبر
خانه‌ها	خانه اردوبادی • خانه ارفع‌الملک (و سردر و بدنه ضلع غربی خانه ارفع) • خانه استاد شهریار • خانه امیر • خانه امیرپرویز • خانه امیرفاطمی • خانه امیرنظام • خانه انصارین • خانه بلورچیان • خانه بنکداریان • خانه بهنام • خانه پاشایی • خانه پروین اعتصامی • خانه ثقةالاسلام • خانه حاج شیخ • خانه حداد • خانه حریری • خانه حسین‌زاده • خانه حمیدزاده رضوی • خانه حیدرزاده • خانه دکتر صحتی • خانه رحیمی • خانه رستگار • خانه رنگرز • خانه زمانی • خانه ساعتی • خانه ساوجبلاغی • خانه ستارخان • خانه سرخه‌ای • خانه سرکاراتی • خانه سلطان‌القرایی • خانه سلماسی • خانه سیلابی • خانه شربت‌اوغلی • خانه شربت‌زاده • خانه شهید فاخر • خانه شهیدنژادی • خانه شیخ محمد خیابانی • خانه صدقیانی • خانه صلح‌جو • خانه علوی • خانه علی مسیو • خانه عهدی • خانه فتحی • خانه فتح‌اله‌اف • خانه قالیچی • خانه قدکی • خانه کاوه • خانه کلکته‌چی • خانه کمپانی • خانه کوچه‌مشکیان • خانه گاسپاریان • خانه گنجعلی‌زاده • خانه گنجه‌ای‌زاده • خانه لاله‌ای • خانه مجتهدی • خانه مشروطه • خانه معبودی • خانه میرزا محمد ثقةالاسلام • خانه نعمت‌زاده • خانه میرزایی • خانه ناصح‌زاده • خانه نفیسی • خانه نقشینه • خانه نیشابوری • خانه نیکدل • خانه و باغ کلانتری • خانه واعظ • خانه هنر تبریز (ساختمان سابق کتابخانه مرکزی تبریز) • خانه هنرمندان تبریز (ختایی) • خانه هنگامی
دروازه‌ها	درب استانبول • درب باغمیشه • درب خیابان • درب سرخاب • درب شتربان • درب گجیل • درب میارمیار • درب نوبر
ساختمان‌ها	ساختمان اتحاد • ساختمان اعدادی • ساختمان انجمن خیریه ارامنه • ساختمان تاجر اردبیلی • ساختمان تامارا • ساختمان تجارتخانه نصیرزاده • ساختمان حیدرزاده • ساختمان دکتر شعاران • ساختمان سعادت • ساختمان علیوندی • ساختمان کتانچی • ساختمان کرباسی و صفرزاده • ساختمان لطفی • ساختمان مصباح و اخوان • ساختمان ناظم ذاکری • ساختمان نژادپرتوی
سینماها	سینما انقلاب (هتل کوثر) • سینما سعدی (۲۲ بهمن)
کارخانه‌ها	کارخانه آردسازی آراکلیان • کارخانه چرم‌سازی خسروی • کارخانه حوله برق لامع • کارخانه سالامبورسازی تبریز • کارخانه کبریت‌سازی توکلی • کارگاه سفال قابچی
کتابخانه‌ها	کتابخانه تربیت • کتابخانه کلکته‌چی • ساختمان سابق کتابخانه مرکزی تبریز
کلیساها	کلیسای انجیلی (پروتستان‌ها) • کلیسای سرکیس مقدس • کلیسای شوغاگات مقدس • کلیسای کاتولیک‌ها (عذرای توانا) • کلیسای مریم مقدس • کلیسای مریم ننه • کلیسای مسیحی آدونتیست
مسجدها	ارگ علیشاه (مسجد علیشاه) • مسجد آیت‌الله خسروشاهی • مسجد استاد و شاگرد (سلیمانیه) • مسجد اصفهانیان • مسجد الله‌وردی‌خان • مسجد امامزاده • مسجد امام جمعه • مسجد اندبیلی‌ها • مسجد ایپکچیلر (آیت‌الله اهری) • مسجد بنی‌هاشم • مسجد بهار (میل‌لی) • مسجد پل سنگی • مسجد ثقةالاسلام • مسجد جامع تبریز • مسجد چوپور عابدین • مسجد حاج آقابابا • مسجد حاج جعفردایی • مسجد حاج خلیل • مسجد حاج سید محمد مولانا • مسجد حاج صفرعلی • مسجد حاج علی‌النقی • مسجد حاج غفار • مسجد حاج غنی • مسجد حجت‌الاسلام • مسجد حسن پادشاه (اوزون حسن) • مسجد حضرت فاطمه • مسجد خلخالی • مسجد خونی • مسجد دال ذال • مسجد زاویه • مسجد زنجیرلی • مسجد سفید • مسجد سیدالمحققین • مسجد سید علی‌آقا • مسجد شهدا • مسجد شهید صدوقی (قله) • مسجد شهیدی • مسجد صاحب‌الامر (شاه تهماسب) • مسجد قراملک • مسجد قره‌باغی • مسجد قزلی (خزینه) • مسجد قزوینی‌ها • مسجد کبود (جهانشاه) • مسجد کریم خان • مسجد کلکته‌چی • مسجد کوچک • مسجد مجتهد (۶۳ ستون) • مسجد مصطفوی • مسجد مفیدآقا • مسجد مقبره • مسجد ملاکربلاییعلی • مسجد میدان مقصودیه • مسجد میرزا تقی • مسجد میرزا رستم • مسجد میرزا صادق (دینوری) • مسجد میرمحمدآقا
موزه‌ها	خانه موزه تمبر ایران (خانه مجتهدی) • موزه آذربایجان • موزه ادبی استاد شهریار (خانه استاد شهریار) • موزه ارامنه تبریز (کلیسای مریم مقدس) • موزه استاد بهتونی (مقبرةالشعرا) • موزه سفال (خانه علوی) • موزه سنجش (خانه سلماسی) • موزه شهرداری تبریز (کاخ شهرداری تبریز) • موزه صدا (خانه امیرپرویز) • موزه عصر آهن (گورستان مسجد کبود) • موزه قاجار (خانه امیرنظام) • موزه قرآن و کتابت (مسجد صاحب‌الامر) • موزه کارتون تبریز (مقبرةالشعرا) • موزه محرم (خانه دکتر صحتی) • موزه مطبوعات آذربایجان (خانه صلح‌جو) • نگارخانه حیدربابا (مقبرةالشعرا)
میدان‌ها	میدان ساعت • میدان صاحب‌آباد
یخچال‌ها	یخچال بیلانکوه • یخچال صادقیه • یخچال قائم‌مقام • یخچال لله‌بیگ
دیگر بناها	غسالخانه عموزین‌الدین • سقاخانه اهراب • کاروانسرای داش‌آتان • محوطه جلوی مسجد قزلی (خیابان تربیت)
رده