دامباران

Dambaran دانباران
village
Dambaran
مختصات: ۳۷°۵۰′۲۵″ شمالی ۴۷°۱۳′۴۰″ شرقی
کشور	ایران
استان‌های ایران	استان آذربایجان شرقی
شهرستان‌های ایران	شهرستان سراب
بخش (تقسیمات کشوری)	بخش مرکزی شهرستان سراب
تقسیمات کشوری در ایران	دهستان ابرغان
جمعیت  (۲۰۰۶)
• کل	۱٬۲۹۷
منطقه زمانی	یوتی‌سی +۳:۳۰ (ساعت رسمی ایران)
• تابستانی (DST)	یوتی‌سی +۴:۳۰ (ساعت رسمی ایران)

منظره پاییزی دانباران از ارتفاعات جاده منکرآباد

دانباران یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان ابرغان بخش مرکزی شهرستان سراب واقع شده‌است. واژه دانباران از ریشه واژه دانابُران که به کسانی گفته می‌شد که گاوهای نر را برای پروار کردن و گوشت آوری زیاد اخته می‌کردند. دانا در زبان ترکی آذربایجانی به معنی گاوِ نرِ جوان هست. وبُران با تلفظ ترکی بوران به معنی پیچاننده است؛ و در معنای کلی یعنی پیچانیدن بیضه‌های گاو نر بعد از وازکتومی از روی پوست کیسه بیضه با وسیله ای شبیه انبردست که با لبه‌های پهن لوله‌های انتقال اسپرم را تحت فشار از روی پوست کیسه بیضه قطع می‌نموده سپس بیضه‌ها را با مهارت خاصی با پیچانیدن به داخل شکم حیوان هدایت می‌کردند بدین ترتیب گاو نر از جفت‌گیری بازمانده و شروع به چاق شدن می‌نموده‌است. گویند در قدیم اهالی آبادی‌های اطراف این روستا برای اخته کردن گاوهای نر به این مکان مراجعه می‌نمودند؛ و با پرداخت اجرت گاوهای نر را اخته می‌کردند. واژ ه دانباران طی سال‌های متمادی تغییر یافته از واژه دانا بوران بوده که با واژه‌های دمبران و دامبَران و دامباران و دَنبَران و دَنباران و دانباران که شکل امروزی آن است درآمده است.

شناخت و بررسی علل پیدایش روستا

در مورد پیدایش روستای دانباران اطلاعات قابل اطمینانی در دست نیست ولی علل پیدایش بیشتر روستاها مخصوصاً روستای دانباران در سه مورد خلاصه می‌شود:

الف) دلایل طبیعی و توپوگرافی (کوه ها-رودها و اراضی زراعی)

ب) اهداف و خواسته‌های انسانی برای مصون ماندن از حملات دشمن

ج) ملاحظات کشاورزی و اقتصادی که این مورد به تبعیت از مورد اول امکان‌پذیر خواهد بود.

محدوده سیاسی

از نظر تقسیمات سیاسی روستای دانباران جز دهستان ابرغان است، مرکز دهستان روستای ابر غان بوده و تعداد روستاهای این دهستان ۲۵ روستا می‌باشد.

اسامی روستاهای دهستان ابر غان به قرار زیر است:

۱_ابرغان	۲_احمدآباد سفلی	۳_احمدآباد علیا
۴_آغچه کند	۵_اناقیز	۶_بافتان
۷_بالستان	۸_بهرمان	۹_جهیزدان
۱۰_چرلو	۱۱_چیچکلو	۱۲_خاتون آباد
۱۳_داراب	۱۴_دانباران	۱۵_دامنجان
۱۶_دولت‌آباد	۱۷_قار خون	۱۸_قارقا
۱۹_قزل گچی	۲۰_قزلجه	۲۱_قوشچی
۲۲_قوشه گنبد	۲۳_گل آباد	۲۴_محسن آباد
۲۵_گاودوش آباد	۲۶_مرد آباد	۲۷_قریق

محدوده جغرافیایی تمامی روستاها یا در موقعیت جلگه ای هستند یا کوهستانی یا هم کوهستانی و هم جلگه ای با فاصله ای اندک از همدیگر یک واحد جغرافیایی همگون در کنار هم و با یکدیگر ارتباط دارند.

وضعیت خدماتی

از نظر خدماتی روستاهای موجود در دهستان به گونه ای هستند که نیازهای خدماتی خود را از مرکز شهرستان برآورده می‌سازند و تنها روستاهایی از روستای دانباران خدمات می‌گیرند که در حوزه نفوذ بلا فا صله و مستقیم این مرکز قرار دارند و عناصر خدماتی که ارتباط بین روستای دانباران با روستا ی پیرامون را بر قرار می‌کنند عبارت اند از: وجود مدارس راهنمایی (دخترانه و پسرانه)- خانه بهداشت-فروشگاه فراور ده‌های نفتی و در مقیاس بسیار کوچک تهیه مل زومات اولیه زندگی. روستاهایی که از این خدمات بهره می‌برند عبارتند از:گل آباد-عباس‌آباد-قزلجه اکراد به‌طور کلی می‌توان گفت که این مرکز دارای حوزه نفوذ و کشش صرفاً خد ماتی بوده که در زمینه‌های آموزشی –بهداشتی و تجاری به روستاهای یادشده که درحوزه نفوذ مستقیم قرار دارند سرویس ارائه می‌دهد ولی بقیه روستاها از نظر خدماتی وابسته به مرکز شهرستان می‌باشند.

راه‌های ارتباطی و دسترسی

وجود جاده آسفالته بهرمان-دانباران و همچنین راه‌های فرعی که روستای دانباران را با سایر روستاهای اطراف متصل می‌سازد و به علت وجود این راه‌ها می‌توان مر کزیت خاصی برای این روستا به سایر روستاهای دهستان قائل شد چون با وجود این راه‌ها میزان دسترسی به خدمات افزایش یافته و این امکان را فرا هم می‌آورد که روستایی که از نظر ارتباط در سطح خوبی قرار داشته باشد، بتواند مر کزیت یک منطقه را نیز بر عهده بگیرند.

بررسی ویژگی‌های انسانی و دموگرافیک روستا و حوزه نفوذ آن

دهستان ابرغان که مرکز آن روستای ابرغان می‌باشد مشتمل بر۲۵ روستای ابرغان، احمدآباد سفلی، احمدآباد علیا، آغچه کند، اناقیز، بافتان، بالستان، بهرمان، جهیزدان، چرلو چیچکلو، خاتون آباد، داراب، دانباران، دامنجان، دولت‌آباد، قارخون، قارقا، قزل گجی، قزلجه اکراد، قوشچی، قوشه گنبد، گل آباد/منکر آباد، محسن آباد/گاودوش آباد، مرد اباد/قریقبر اساس آخرین سر شماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵)، ۱۸۴۸۲نفر جمعیت را در خود جای داده‌است که روستای ابرغان با۲۰۵۷نفر پرجمعیت‌ترین و روستای مرد آباد با۶۶نفر کم جمعیت‌ترین روستای دهستان ابرغان می‌باشند. نرخ رشد جمعیت دهستان در فاصله سال‌های ۵۵–۴۵ معادل ۱/۳در صد بین سال‌های ۶۵–۵۵دارای ۱/۱۸درصد نرخ رشد و در بین دو سر شماری ۷۵–۶۵از نرخ رشد ۰/۰۲۵ درصد بر خوردار بوده‌است.

مهاجرت و روند آن در گذشته

بررسی تحولات جمعیت دانباران نشان می‌دهد که ای روستا همواره مهاجر فرست بوده‌است. با توجه به آمار استخراج شده از خانه بهداشت روستای دانباران تعداد وارد شدگان (مهاجرپذیری) به روستای دانباران از سال (۱۳۷۴تا سال ۱۳۸۱) ۱۰۰نفر بوده و تعداد خارج شدگان (مهجر دهی) در این مدت ۲۹۶نفر بوده‌است که گویای تراز نامه منفی مهاجرت به میزان ۱۹۶نفر در این مدت می‌باشد و میزان مهاجرت برابر ۲۶/۶۱- در هزار می‌باشد.

شایان ذکر است که انگیزه اغلب مهاجرت‌ها شغلی بوده‌است برای اینکه زمینه شغلی جدید در این منطقه برای جوانان مهیا نیست و نکته دوم این که محصولات کشاورزی و دامداری دارای بازار متعادل نیست و جوانان نمی‌توانند تضمین شغلی در این بخش داشته باشند و ناچار دست به مهاجرت می‌زنند.

بررسی چگونگی و نحوه عملکرد خدماتموجود در حوزه نفوذ روستا

طبق بررسی‌های انجام شده میزان عملکرد خدمات اساسی موجود در حوزه نفوذ روستا مشخص گردید به گونه ای که روستای دانباران در زمینه تجاری –آموزشی و بهداشتی (خدماتی) به روستاهای واقع در حوزه نفوذ بلافصل خود خدمات ارائه می‌دهد و توزیع خدمات در زمینه‌های یادشده مورد بررسی قرار می‌گیرد:

بهداشتی و خدماتی

این روستا با توجه به سهولت دسترسی به آن توانسته‌است که به روستاهای هم جوار مانند گل آباد، عباس‌آباد و قزلجه- اکراد خدمات به داشتی درمانی ارائه می‌دهد.

در ضمن روستای دانباران دارای دو قمر به نام‌های گل آباد و عباس‌آباد می‌باشد.

مرکز خدمات بهداشتی و درمانی دانباران

آموزشی

در روستای دانباران مدارس دخترانه و پسرانه در سطوح ابتدائی-راهنمایی دایر می‌باشد و از روستاهای گل آباد، عباس- آباد و قزلجه اکراد جهت تحصیل به این روستا مراجعه می‌کنند که مراجعه کنندگان در سطوح مختلف آموزشی به کسب علم مشغولند.

مدرسه پسرانه روستای دانباران

تجاری

ای روستا در زمینه خدمات تجاری به روستاهای گل آباد، عباس‌آباد، و قزلجه اکراد خدمات ارائه می‌دهد.

معرفی روستابه لحاظ موقعیت جغرافیایی

روستای دانباران ارزروستای بخش مر کزی شهرستان سراب می‌باشد که بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی در دهستان ابرغان که مرکزیت آن را نیز بر عهده دارد واقع شده‌است.

وضعیت آبادی مورد مطالعه هم جلگه ای و هم کوهستانی بوده و در موقعیت۴۷درجه، ۱۴دقیقه طول شرقی و ۳۷درجه، ۵۰دقیقه و ۱۰ثانیه عرض شمالی قرار گرفته‌است.

این روستا از نظر نحوه قرارگیری فضایی از چهار جهت اصلی (شمال، شرق، غرب، جنوب) با روستای داراب، قزلجه اکراد، آغچه کند عباس‌آباد و منکر آباد هم‌مرز می‌باشد.

تعیین محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی روستا

محدوده اراضی کشاورزی متعلق به روستای دانباران از طرف شمال به طول۲/۵ کیلومتر تا اراضی کشاورزی روستای داراب گسترش یافته و از جنوب حدوداً ۳ کیلومتر تا اراضی روستای منکر آباد و از طرف شرق تا محدوده اراضی روستای قزلجه اکراد و آغچه کند (حدودا ۲کیلومتر) واز طرف غرب تا اراضی کشاورزی روستای عباس‌آباد

به طول ۲/۵کیلومتر گسترش یافته‌است.

اراضی کشاورزی مشتمل بر دو نوع آبی و دیم می‌باشد که کلا اراضی کشاورزی این روستا ۵۴۰هکتار است.

بررسی منابع تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی روستا

آب آشامیدنی

محل تأمین آب آشامیدنی روستا، یک حلقه چاه در جنوب که آب آن به منبع واقع در جنوب غربی روستا که ظرفیتش۶۰متر مکعب است می‌باشد.

آب کشاورزی

آب کشاورزی روستا عمدتاً از اب رودخانه دانباران و چشمه‌های جنوب و غرب روستا تأمین می‌گرددو تعداد چند حلقه چاه که عموماً در شمال روستا موجود هستنند و همچین یک رشته قنات آب کشاورزی روستا را تأمین می‌کند.

یک حلقه چاه آب کشاورزی در دانباران

بررسی ویژگی‌های جمعیتی

روستای دانباران مرکز دهستان ابرغان و اولین روستای دهستان از نظر جمعیت است که در اواخر سال ۱۳۸۲دارای ۱۵۳۷نفر جمعیت و ۲۴۰خانوار بوده‌است. بعد خانوار روستا در سال مطالعه طرح ۶/۴نفر در هر خانوار بوده که در مقایسه با سال‌های قبل، افزایش یافته‌است.

بررسی وضعیت دمو گرافی روستا در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که نرخ رشد دو دوره اول سرشماری مثبت بوده ولی نرخ رشد دوره سوم منفی است.

تحولات جمعیت طی چهار دوره سر شماری به شرح زیر است:

این روستا در سال ۱۳۴۵دارای۱۵۰۷نفر جمعیت و۲۸۴خانواراست.

در سال ۱۳۵۵دارای۱۷۵۳نفر جمعیت و۳۲۴خانوار و۱/۵۲در صد نرخ رشد. (۵۵–۴۵)

در سال ۱۳۶۵دارای۲۵۱۶نفر جمعیت و۳۸۸خانوار و۳/۶۸در صد نرخ رشد. (۶۵–۵۵)

در سال ۱۳۷۵دارای۱۹۴۰نفر جمعیت و۳۶۰خانوار و-۲/۶۳در صد نرخ رشد. (۷۵–۶۵)بوده‌است.

با توجه به پیشینه تحولات جمعیتی روستای دانباران می‌توان نتیجه گرفت که طی این چهار دوره نرخ رشد همواره حالت نوسانی داشته، نرخ رشد بین سال‌های (۸۲–۷۷)که از خانه بهداشت استخراج شده‌است برابر ۴/۷- درصد می‌باشد که نسبت به دوره‌های قبل از رقم پایین برخوردار است.

ساختار سنی و جنسی جمعیت

-مطابق آمار خانه بهداشت (در سال۱۳۸۲)روستای دانباران۱۵۳۷نفر جمعیت بوده که از این تعداد۸۰۳نفر را مردان و۷۳۴نفر را زنان روستا تشکیل می‌دهد. بر همین اساس نسبت جنسی روستا برابر۱۰۹/۴می‌باشد.

-بررسی گروه‌های جمعیت در سال ۱۳۸۲نشان می‌دهد که جمعیت روستا از جوانی برخوردار بوده و بر اساس معیارهای تعریف شده بیش از۵۰/۷۴در صد جمعیت در گروه سنی زیر ۲۰سال قرار گرفته‌اند.

پروفسور ژرمن ورنه جغرافی‌دان فرانسوی جهت تعیین طبقه جمعیتی از معیارهای زیر استفاده نموده که در صورت وجود شرایط زیر هرم سنی، آن جمعیت، هرم سنی جمعیت جوانی خواهد بود.

معیارهای انتخابی ایشان از این قرار است:

-گروه‌های سنی زیر ۲۰سال بیش از۲۵درصد باشد.

-گروه‌های سنی زیر ۲۰سال بیش از۳۵درصد باشد.

رابطه گروه سنی۶۰سال و بیشتر (کل جمعیت) کمتر از۱۲درصد باشد.

-بالقوه نیبت گروه سنی۶۰سال و بیشتر رقم کمتر از ۰/۴را نشان می‌دهد.

سواد و آموزش

-آمار سال ۱۳۵۷نشان می‌دهد که تعداد۹۶۲نفر از جمعیت روستا با سواد می‌باشند که ۵۳۱نفر را مردان و۴۳۱نفر را زنان با سواد روستا تشکیل می‌دهد. در صد با سوادی در مقایسه با جمعیت۶ساله و بیشتر روستا که ۱۶۳۹نفر می‌باشد ۵۸/۶۹ در صد بوده‌است.

کاربری آموزشی

روستای دانباران دارای ۲واحد آموزشی بوده که یک واحد اختصاص به مدارس ابتدایی –راهنمایی پسرانه دارد و دیگری به مدارس ابتدایی –راهنمایی-دخترانه اختصاص یافته‌است.

کل مساحت این کاربری ۷۹۵۹/۲۳متر مربع بوده و با سرانه ۵/۱۷متر مربع، ۳/۵در صد از کل روستا را اشغال کرده‌است.

جستارهای وابسته

• جمعیت روستاهای شهرستان سراب

منابع

• درگاه ملی آمار ایران