حسین فهمیده
حسین فهمیده | |
|---|---|
 تصویر حسین فهمیده در موزه شهدای تهران | |
| نام بومی | محمد حسین فهمیده |
| زادهٔ | ۶ مهٔ ۱۹۶۷ قم، ایران |
| درگذشتهٔ | ۳۰ اکتبر ۱۹۸۰ (۱۳ سال) خرمشهر استان خوزستان، ایران |
| مدفون در | بهشت زهرا، تهران |
| وفادار به/عضوِ | ایران |
| سازمان/ | بسیج |
| نبردها/جنگ‌ها | جنگ ایران و عراق |
| نشان‌ها |  نشان فتح |
| بستگان | محمد تقی فهمیده (پدر) |
محمد حسین فهمیده (زادهٔ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۶ - درگذشتهٔ ۸ آبان ۱۳۵۹) از رزمندگان جنگ ایران و عراق است که در سیزده‌سالگی در عملیات استشهادی علیه تانک‌های عراقی جان سپرد.
محتویات
زندگینامه[ویرایش]
محمد حسین فهمیده در شانزدهم اردیبهشت ۱۳۴۶ در محله پامنار شهر قم زاده شد.[۱] در سال ۱۳۵۲ به دبستان «روحانی» قم (نام قبلی: کریمی) وارد شد و از مهرماه سال ۱۳۵۶ تحصیلاتش را در مدرسه راهنمایی حافظ در شهر قم ادامه داد. سپس به همراه خانواده‌اش به کرج مهاجرت کرد و از مهرماه ۱۳۵۸ در مدرسه خیابانی مشغول به تحصیل شد.[۲]
فعالیت‌ها[ویرایش]
پخش اعلامیه‌های سید روح‌الله خمینی در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ در سن حدود ده تا یازده سالگی؛ دیدار خمینی در بازگشت به ایران، شرکت در تظاهرات انقلاب اسلامی در زمستان ۱۳۵۷[۲] و شرکت در درگیری‌های خوزستان[۳] از جمله اقدامات او هستند.
جنگ ایران و عراق[ویرایش]
وی در بیست و ششم شهریور ماه ۱۳۵۹ پنج روز پیش از اعلام رسمی آغاز جنگ همراه نیروی مقاومت بسیج[۴] به جبهه خرمشهر اعزام شد. از آنجا که در روزهای نخستین از شرکت او در خط مقدم جلوگیری می‌شد با تلاش‌هایی از جمله یک نفوذ چریکی به خط نیروهای دشمن برای حضور در خط مقدم اجازه گرفت. وی در غروب سی و یکم شهریور ۱۳۵۹ از نخستین روزهای اعلام تجاوز نظامی ارتش عراق همراه با محمدرضا شمس در جبهه نبرد حضور رسمی یافت. این دو، یک بار در مهرماه زخمی شده و به بیمارستان بندر ماهشهر اعزام شدند. چند روزی پس از بهبودی با ترخیص از بیمارستان و بازگشت به جبهه و پایان دادن مجدد به مخالفت فرماندهان با حضورشان به خط مقدم اعزام شدند. فهمیده بار دیگر در بیست و هفتم مهرماه طی مقاومت در برابر حمله‌های دشمن دوباره زخمی شد. او سر انجام در ۸ آبان ماه ۱۳۵۹ در کوت شیخ در آن سوی شط خرمشهر کشته شد؛ و بقایای بدنش در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.[۲]
درگذشت[ویرایش]
۵ دستگاه تانک عراقی به طرف رزمندگان ایران هجوم آورده و در صدد محاصره آن‌ها بودند. محمد حسین درحالی که تعدادی نارنجک به کمرش بسته به زیر تانک می‌پرد. عراقی‌ها گمان می‌کنند که آن منطقه مین گذاری شده و عقب‌نشینی می‌کنند.[۵]
بدنبال کشته شدن محمد حسین فهمیده، صدای جمهوری اسلامی ایران با قطع برنامه‌های خود اعلام می‌کند که نوجوانی سیزده‌ساله با فداکاری زیر تانک عراقی رفته، آن را منفجر کرده و خود نیز کشته شده‌است. سید روح‌الله خمینی در پیامی که به مناسبت دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بیان کرد، چنین گفت:[۶][۷]
... رهبر ما آن طفل سیزده‌ساله‌ای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم بزرگ‌تر است، با نارنجک، خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.
تردیدها[ویرایش]
حمید هوشنگی نخستین فردی بود که نحوهٔ کشته شدن فهمیده را روایت کرد.[۸] ساعاتی پس از مرگ هوشنگی، رضا ویسی روزنامه‌نگار جنگ و خبرنگار کنونی رادیو فردا در صفحه شخصی‌اش در توییتر ادعا کرد که هوشنگی در گفتگویی با وی اذعان داشت که روایت مرگ فهمیده جزئی از تبلیغات جنگ بوده و بر طبق واقعیت نیست.[۹][۸] سرتیپ دوم مسعود بختیاری، از فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در زمان جنگ، در برنامه خشت خام در سال ۱۳۹۶ روایت نقل شده رسمی در مورد محمد حسین فهمیده را زیر سؤال برد. او با وجود تأکید بر لزوم حضور ارتش کلاسیک برای مقابله با ارتش مجهز و پرتعداد عراق در جنگ، دربارهٔ زیر تانک رفتن نوجوان سیزده ساله و منفجر کردن آن با نارنجک می‌گوید:[۱۰]
«به هر حال جنگ‌های این‌گونه اسطوره‌سازی می‌کند. اما من فکر نمی‌کنم بشود زیر تانک رفت و آن را منفجر کرد.»
— مسعود بختیاری، برنامه خشت خام
همچنین در سالهای اخیر جمعی از کنشگران رسانه‌ای، تلاش زیادی برای حذف داستان محمد حسین فهمیده از کتاب‌های دوران دبستان داشته‌اند.[۱۰]
حذف درس مرتبط با محمدحسین فهمیده از کتب آموزشی دوره دبستان، تبدیل به یکی از جنجالی ترین موضوعات مرتبط با سند 2030 در سالهای اخیر شد. منتقدان معتقد بودند که این اتفاق، در راستای پیاده سازی توصیه سازمان های بین المللی مبنی بر مغایرت بسیج دانش آموزی با قوانین بین المللی و با هدف حذف فرهنگ شهادت طلبی صورت گرفته است. موضوعی که با واکنش شدید برادر کوچکتر محمدحسین، مجید فهمیده نیز روبرو شد. [۱۱]
پس از مرگ[ویرایش]
روز درگذشت او، هشتم آبان به عنوان «روز بسیج دانش‌آموزی» نامگذاری شد و سازمانی به همین نام زیر نظر بسیج مستضعفین تشکیل‌شد. این سازمان با همکاری وزارت آموزش و پرورش ایران در بسیاری از مدارس اقدام به تشکیل واحدهای مقاومت بسیج نمود. اشیای بازمانده از محمد حسین فهمیده در موزه شهدا تهران نگهداری می‌شود.[۱۲] خانهٔ پدری او در کرج به موزه شهدای دانش‌آموز تبدیل شده‌است؛ همچنین پیشتر تصویر وی به صورت نقش‌آب بر روی اسکناس دو هزار ریالی چاپ شده بود.[۱]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «زندگینامه: محمد حسین فهمیده (۱۳۴۶–۱۳۵۹)». همشهری آنلاین. ۱۶ بهمن ۱۳۹۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ دانشنامه رشد
- ↑ جام جم آنلاین
- ↑ سازمان بسیج مستضعفین در دی ماه همان سال با تصویب مجلس رسمیت یافت و تا پیش از آن فقط به فرمان خمینی تشکیلاتی ایجاد شده بود.
- ↑ شهادت دانش آموز بسیجی محمد حسین فهمیده
- ↑ «Nader Davoodi's Collection». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۰.
- ↑ سال روز شهادت محمدحسین فهمیده
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ بهنام قلی‌پور (۹ نوامبر ۲۰۱۸). «نتیجه تحقیقات سپاه دربارهٔ مرگ حسین فهمیده». ایران‌وایر.
- ↑ رضا ویسی (۹ نوامبر ۲۰۱۸). «فهمیده. اسطوره یا افسانه؟ (رشته توییت) حمید هوشنگی معاون ستاد تبلیغات جنگ در دوران جنگ ایران و عراق که امروز درگذشت وقتی بریتانیا بود روایتی از نحوه شهادت و اسطوره شدن حسین فهمیده در سال اول جنگ با من در میان گذاشت که متأسفانه من آن را به امید مصاحبه حضوری و ویدویی ضبط نکردم». توییتر.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ حامد فرمند-کنشگر حقوق کودک (۲۲ شهریور ۱۳۹۶). «حسن جنگجو و کودک سربازان؛ قربانیان جنگ یا قهرمانان ملی». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ http://mfahmideh.ir/index.php/ahl-al-bayt/175-lesson
- ↑ موزه شهدا بایگانی‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (کتاب اول)
پیوند به بیرون[ویرایش]
- دلیرمردان نوجوان، سالروز شهادت حسین فهمیده (جام جم آنلاین)
- استفاده نظامی از کودکان
- اهالی قم
- اهالی کرج
- خاکسپاریها در قطعه ۲۴ بهشت زهرا
- درگذشتگان ۱۳۵۹
- درگذشتگان ۱۹۸۰ (میلادی)
- دریافتکنندگان نشان فتح
- زادگان ۱۳۴۶
- زادگان ۱۹۶۷ (میلادی)
- سربازان اهل ایران
- کشتهشدگان ایرانی در جنگ ایران و عراق
- کودکان اهل ایران
- کودکان کشتهشده
- نظامیان اهل ایران در جنگ ایران و عراق
- نظامیان اهل قم
