وارطان هوانسیان

وارطان هوانسیان وارطان هوانسیان
پرونده:S004.jpg
زادهٔ	۱۲۷۴ تبریز
درگذشت	۱۳۶۱
پیشه	معمار

وارطان هوانسیان (۱۲۷۴-۱۳۶۱) معمار ایرانی ارمنی‌تبار بود. او از مدافعان سرسخت معماری مدرن در ایران به شمار می‌آمد.

زندگی

وارطان در سال ۱۲۷۴ خورشیدی در یک خانواده ارمنی در تبریز متولد شد. پس از اتمام تحصیلات دوره دبیرستان در یک کارخانه قالی‌بافی در تبریز به عنوان طراح نقش قالی مشغول به کار شد. در اواخر جنگ جهانی اول به قصد ادامه تحصیل راهی فرانسه شد. او در سال ۱۳۰۱ از «مدرسه مخصوص معماری» فارغ‌التحصیل شد. هوانسیان در بازسازی خرابی‌های جنگ در پاریس شرکت داشت. مدتی با آنری سوواژ (Henri Sauvage)، معمار فرانسوی، در پاریس همکاری کرد و سپس فعالیت مستقل خود را آغاز نمود. او تا سال ۱۳۱۴ مقیم فرانسه بود. در این سال به ایران بازگشت و به استخدام دولت درآمد و در اداره شهربانی مشغول به کار شد. در همین سال مقام اول مسابقه طراحی هنرستان دختران در تهران را کسب کرد.

هوانسیان در طی سال‌های کاری خود علاوه بر طراحی بناهای متعدد، در نوشتن مقالات و انتشار مجلات معماری فعال بود. او عضو مؤسس انجمن آرشیتکت‌های ایران، عضو هیئت تحریریه مجله «آرشیتکت» و صاحب امتیاز و مدیر مسئول مجله «معماری نوین» بود که در بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴ انتشار می‌یافت.

هوانسیان در سال ۱۳۶۱ در تهران در گذشت.

اندیشه و سبک معماری

ساختمان‌های هوانسیان از معماری مدرن پیش از جنگ جهانی دوم، آرت نوو، دیدگاه‌های باوهاوس و آثار آدلف لوس و لوکوربوزیه متاثر بود. او مخالف التقاط‌گرایی و تقلید از شکل‌های معماری سنتی ایرانی بود. با این وجود توجه زیادی به رسوم اجتماعی داشت و سعی می‌کرد در ساختمان‌های مدرن به آن پاسخ گوید.

میراث سبک هوانسیان را می‌توان در عدم استفاده از تقارن، رعایت اصول عقلانی و عملی، خالص‌گرایی فرم‌ها، پنجره‌های افقی به سبک لوکوربوزیه، ایجاد خم در نبش ساختمان‌های دو نبش، روکار سازی‌های سیمانی با رنگ‌های مختلف، پلکان‌های معلق، لبه‌های سیمانی بالای پنجره‌ها، دور ساده سقف یا به اصطلاح «چفته وارطان» یافت.

آثار

ساختمان مرکزی بانک سپه

باشگاه افسران تهران

• هنرستان دختران تهران، تهران، ۱۳۱۴-۱۳۱۷
• هتل دربند، تهران، ۱۳۱۴-۱۳۱۷
• تکمیل باشگاه افسران وزارت جنگ (طرح اصلی توسط گابریل گورکیان)، تهران
• کاخ شهناز پهلوی، سعد آباد
• سینما متروپل (سینما رودکی فعلی)، تهران
• سینما دیانا (سینما سپیده فعلی)، تهران
• مهمانخانه ایستگاه راه‌آهن تهران، ۱۳۱۹
• هتل فردوسی، تهران
• ساختمان مرکزی بانک سپه، تهران، ۱۳۲۹-۱۳۳۲
• بانک سپه شعبه بازار تهران
• مراکز بانک سپه در شهرستان‌ها
• ساختمان جیپ، تهران
• مجتمع آپارتمان‌های شاهرضا، تهران

منابع

• بانی‌مسعود، امیر (۱۳۸۸)، معماری معاصر ایران، تهران: نشر هنر معماری قرن، شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۱۷۲-۱۱-۹
• «رونمایی و معرفی کتاب معماری وارطان هوانسیان». فصلنامه فرهنگی پیمان. دریافت‌شده در ۱۹ می ۲۰۱۲.
• https://prezi.com/vmxqixvmd1fu/copy-of-untitled-prezi/.
• «بازسازی سینمای متروپل برای فیلم جدید کیمیایی». سایت تحلیلی خبری عصر ایران. ۱۶ تیر ۱۳۹۲.
• «سینما «متروپل» را چه کسی ساخت؟». ایسنا. ۶ خرداد ۱۳۹۳.
• «وارطان هوانسیان، معماری که «متروپل» را ساخت». بانی فیلم آنلاین. ۱۳۹۳/۳/۶.
• «وارطان هوانسیان». موسسه تاریخ شفاهی معماری و شهرسازی اندیشه معاصر.
• «قدیمی‌ترین هنرستان دخترانه تهران ماندگار می شود». خبرگزاری میراث فرهنگی. ۱۳۸۴/۹/۱.
• «نمايشگاه آثار سه معمار ارمنی در تهران». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷/۱۱/۲۰۰۲.
• «زندگینامه سه معمار ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰/۱۱/۲۰۰۲.
• «یادگار معماران مسیحی». همشهری آنلاین. ۲ مهر ۱۳۸۶.
• «ویلاهای هتل دربند در غفلت میراث فرهنگی تهران تخریب شد». معماری نیوز. ۱۳۹۳/۴/۲۹.
• گروه تحقیق و پژوهش سینما (۱۳۸۳)، ارامنه و سینمای ایران، تهران: انتشارات روزنه کار، شابک ISBN ۹۶۴-۶۷۲۸-۴۴-۸
• «زندگینامه وارتان هوانسیان معمار مشهور ایرانی». ویستا.
• «یادگارهای معماری ارمنی در تهران» (PDF). ماهنامه فرهنگی سیاسی هنری و اجتماعی ایرانشهر.
• «درباره معماري ساختمان سه بانك در خيابان سپه/ ميراث‌هاي معاصر در گاو صندوق بانك‌ها». ۰۶/۰۴/۱۳۹۱.
• ژانت د. لازاریان (۱۳۸۲)، «سینما»، دانشنامه ایرانیان ارمنی (ویراست اول)، تهران: انتشارات هیرمند، شابک ۳-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴
• Devos، Bianca؛ Werner، Christoph. Cultue and Cultural Politics Under Reza Shah:the Pahalvi State, new Bbourgeoisie and the Creation of a Modern society in Iran.
• «معماری مدرن تهران و پیشروان آن سه مهندس معمار ارمنی ایرانی گابریل کورکیان، وارتان هوانسیان و پل آبکار در مصاحبه‌ای با مهندس آرمن میناسیان». در آذرماه ۱۳۸۰ - تهران.