گاز خردل

گاز خردل
	نام‌گذاری آیوپاک bis(2-chloroethyl) sulfide
	دیگر نام‌ها Iprit; Schwefel-Lost; Lost; Mustard gas; Senfgas; Yellow Cross Liquid; Yperite; Distilled Mustard; Mustard T- mixture
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۵۰۵-۶۰-۲
کم‌اسپایدر	۲۱۱۰۶۱۴۲
KEGG	C19164
ChEBI	CHEBI:25434
ChEMBL	CHEMBL۴۵۵۳۴۱
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
	SMILES ClCCSCCCl ;
	InChI InChI=1S/C4H8Cl2S/c5-1-3-7-4-2-6/h1-4H2 ; Key: QKSKPIVNLNLAAV-UHFFFAOYSA-N InChI=1/C4H8Cl2S/c5-1-3-7-4-2-6/h1-4H2; Key: QKSKPIVNLNLAAV-UHFFFAOYAK;
خصوصیات
فرمول مولکولی	C۴H۸Cl۲S۱
جرم مولی	۱۵۹٫۰۸ g mol−1
شکل ظاهری	بدون رنگ اگر خالص باشد.; معمولاً رنگی بین زرد کمرنگ تا قهوه‌ای تیره دارد.; بویش مانند سیر یا ریشه ترب کوهی است.
چگالی	1.27 گرم بر میلی‌لیتر (در حالت مایع)
دمای ذوب	۱۴٫۴ °C, 287.6 K, 57.9 °F
دمای جوش	۲۱۷ درجه سلسیوس (۴۲۳ درجه فارنهایت؛ ۴۹۰ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب	ناچیز
خطرات
MSDS	External MSDS
خطرات اصلی	بسیار سمی (T+); خطرناک برای محیط‌زیست (N); تاول زا
لوزی آتش
نقطه اشتعال
ترکیبات مرتبط
ترکیبات مرتبط	نیتروژن موستارد
	به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
	(بررسی) (چیست: /؟)
	Infobox references

گاز خردل (1,5-dichloro-3-thiapentane) ترکیبی شیمیایی دارای عنصرهای کلر و گوگرد است که به عنوان سلاح شیمیایی در جنگ جهانی اول و نیز جنگ ایران و عراق توسط عراق به کار رفت. هر چند این ماده در دمای معمولی به صورت مایع است اما معمولاً از آن به عنوان گاز خردل نام برده می‌شود.

این گاز جزو عوامل تاول‌زا طبقه‌بندی می‌شود و دارای اثرات مخرب و دراز مدت بر روی پوست، چشم، سیستم تنفسی و دستگاه گوارشی است. گاز خردل عامل آلکیله‌کننده و سرطان‌زا نیز هست.

تاریخچه[ویرایش]

گاز خردل نخستین بار در سال ۱۹۱۷ به عنوان سلاح شیمیایی در جنگ جهانی اول به کار گرفته شد. پس از جنگ جهانی اول وسیع‌ترین مورد کاربرد این سلاح شیمیایی در جنگ ایران و عراق بود.^[۲] بر اساس گزارش‌های بازرسان سازمان ملل متحد، عراق از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۷ در موارد متعددی از بمبهای حاوی گاز خردل علیه رزمندگان ایرانی و نیز افراد غیرنظامی ساکن روستاها و شهرهای مرزی ایران مانند سردشت، بانه و حمله شیمیایی به حلبچه استفاده کرد.^[۳] در سال‌های اخیر شواهدی مبنی بر استفاده از گاز خردل در جنگ سوریه نیز پیدا شده‌است.^[۴]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

↑ FM 3–8 Chemical Reference handbook; US Army; 1967
↑ "Sulfur mustard-induced poikiloderma: A case report" (به انگلیسی). imforma healthcare. 2011.
↑ شهریار خاطری-احمد جنتی محب (۱۳۸۶)، جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۶۶۶۰-۵۲-۶
↑ ُSohra Rahmani، https://www.sciencedirect.com/science/referenceworks/9780128012383، صفحه.

[FM_3-8-1] FM 3–8 Chemical Reference handbook; US Army; 1967

[2] "Sulfur mustard-induced poikiloderma: A case report" (به انگلیسی). imforma healthcare. 2011.

[3] شهریار خاطری-احمد جنتی محب (۱۳۸۶)، جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۶۶۶۰-۵۲-۶

[4] ُSohra Rahmani، https://www.sciencedirect.com/science/referenceworks/9780128012383، صفحه.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]